ایران جایگاه سوم رشد کمیت پژوهش را بین ۲۰ کشور برتر دنیا کسب کرد

تهران- ایرنا- رییس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) از جایگاه سوم بین المللی ایران در رشد کمیت پژوهش در میان ۲۰ کشور برتر دنیا خبر داد.

به گزارش روز دوشنبه گروه علم و آموزش ایرنا از روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، محمدجواد دهقانی در اجلاس معاونان پژوهشی دانشگاه های و روسای پژوهشگاه های کشور گفت: بررسی ها نشان می دهد در سال ۲۰۲۱ تعداد مدارک علمی نمایه شده ایران در اسکوپوس به۷۷ هزار و ۳۵۱ مدرک رسیده است. این رقم در سال ۲۰۲۰ برابر با ۷۱ هزار و ۹۷۱ مورد و در سال ۲۰۱۹ به میزان ۶۴ هزار و ۹۸۸ مدرک بود.

وی  ادامه داد: اطلاعات سال ۲۰۲۱ در پایگاه های استنادی هنوز تکمیل نشده است و رقم ذکر شده مجدداً افزایش خواهد یافت. در حالی که مقالات علمی و آخرین یافته های پژوهشی محققان ایرانی در سال ۲۰۱۹ حدود هشت صدم درصد بیش از متوسط بین المللی استناد دریافت می کرد، در سال ۲۰۲۰ این رقم به ۱۴ درصد افزایش یافته است.

رییس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) توضیح داد: بنابراین، تحقیقات و پژوهش های انجام شده محققان ایرانی در سال ۲۰۲۰ کیفی تر شده است. همچنین فعالیت های پژوهشی حاصله از مشارکت بین المللی ایران در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۷.۴ درصد بود که در سال ۲۰۲۰ به ۳۰.۷ درصد افزایش یافته است.

وی افزود: سهم مقالات یک درصد برتر پراستناد ایران در سال ۲۰۱۹ به میزان ۱.۲ درصد بود که در سال ۲۰۲۰ به ۱.۳ درصد رسیده است. این گروه از مقالات بیشترین تعداد استنادها را در دنیای علم کسب می کنند. همچنین سهم مقالات ایران از نشریات چارک اول در سال ۲۰۱۹ برابر با ۳۸.۷ درصد بود که در سال ۲۰۲۰ به میزان ۴۱.۸ درصد رسیده است.

رشد کمیت علم در سال ۲۰۲۰

رییس ISC گفت: نتایج این بررسی ها نشان می دهد کل مدارک علمی نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس از ایران در طول تاریخ (۲۰۲۰-۱۸۱۸ تقریبا ۲۰۲ سال) برابر با ۶۶۳ هزار و ۷۷ مورد بوده که حدود ۴۴۰ هزار و ۹۳۴ مورد آن یعنی حدود ۶۶ درصد در سخت ترین شرایط تحریم همه جانبه کشور در سال های اخیر (۲۰۲۰-۲۰۱۳) بوده است.

وی افزود: هر چند هنوز اطلاعات ۲۰۲۱ در پایگاه های استنادی در حال تکمیل است، با این حال تعداد مدارک ایران در سال ۲۰۲۱ به ۷۷ هزار و ۱۷۷ مورد رسیده است. این رقم در سال ۲۰۲۰ برابر با ۷۱ هزار و ۹۷۱ مدرک و در سال ۲۰۱۹ برابر با ۶۴ هزار و ۹۸۸ مدرک بود. بر این اساس میزان رشد علمی کشور در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰.۷ درصد است.

دهقانی اظهار داشت: ترکیه در میان ۲۰ کشور برتر دنیا، از لحاظ میزان رشد تعداد مدارک در اسکوپوس در جایگاه نخست قرار دارد. از این کشور در سال ۲۰۲۰ تعداد ۵۶ هزار و ۶۴۲ و در سال ۲۰۱۹ تعداد ۵۰ هزار و ۷۲۵ مدرک در مجلات پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه شده است. بنابراین، رشد کمیت علمی این کشور ۱۱.۷ درصد است. ایتالیا، چین، اسپانیا و برزیل کشورهای دیگری هستند که در سال ۲۰۲۰ از لحاظ رشد کمیت علم در رده های بعدی قرار می گیرند. این کشورها به ترتیب حدود ۱۱.۴ درصد، ۱۰.۲ درصد، ۱۰ درصد و ۷.۵ درصد رشد علمی داشته اند.

وی افزود:‌ پنج کشور انگلیس، فرانسه، آلمان، ژاپن و آمریکا در بین ۲۰ کشور برتر که بیشترین کمیت علم دنیا را تولید می کنند، کمترین رشد علمی را داشته اند. این پنج کشور به ترتیب ۲.۲ درصد، ۶ دهم درصد،  سه دهم درصد، سه دهم درصد و منفی هشت دهم درصد رشد داشته اند.

رییس ISC در ادامه گفت: متوسط استناد نرمال شده مقالات ایران در اسکوپوس در سال ۲۰۲۰ هم اکنون ۱.۱۴ است. این بدان معنی است که مقالات ایران ۱۴ درصد بیش از متوسط بین‌المللی استناد دریافت می کنند. استنادها به صورت مرتب در حال تغییر هستند. بنابراین، این شاخص نیز به صورت مرتب در حال تغییر است.

وی افزود: هم اکنون میزان شاخص متوسط استناد نرمال شده برای مقالات ایران در سال ۲۰۱۹ در اسکوپوس ۱.۰۸ درصد است. این بدان معنی است که مقالات ایران درسال ۲۰۱۹ حدود هشت صدم درصد بیش از متوسط بین المللی استناد دریافت کرده اند. بنابراین در سال ۲۰۲۰ مقالات ایران ۶ صدم درصد بیش از سال ۲۰۱۹ استناد دریافت کرده اند. اگر این مقدار را به تعداد استنادها تبدیل کنیم می بینیم که میزان استنادهای سال ۲۰۲۰ کمتر از سال ۲۰۱۹ است، اما در شاخص متوسط استناد نرمال شده که در اسکوپوس با عنوان Field weighted citation impact معرفی شده است، تعداد استنادها بر حسب رشته و سال انتشار مقاله نرمال سازی می شود.

دهقانی اظهار داشت: مقاله ای که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد با مقالات ۲۰۱۹ و مقاله ای که در سال ۲۰۲۰ منتشر شده با مقالات سال ۲۰۲۰ مقایسه می شود. به عبارت دیگر مقاله ای که در سال ۲۰۱۹ منتشر شده، فرصت بیشتری برای دریافت استناد داشته تا مقاله ای که در سال ۲۰۲۰ منتشر شده است.

وی افزود: بررسی رتبه جهانی ایران از نظر شاخص استناد نرمال شده در طول ۱۰ سال گذشته نشان می دهد کشور در سال ۲۰۱۱ در جایگاه ۲۲ بود که به تدریج این جایگاه بهبود یافته است؛ به طوری که در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ در جایگاه ۱۷ و در نهایت در سال ۲۰۲۰ به جایگاه ۱۶ ارتقا یافته است.

رییس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) ادامه داد: بنابراین ایران در بعد کیفیت پژوهش در طول ۱۰ سال گذشته ۶ پله ارتقا داشته است. این درحالی است که جایگاه کشور از نظر کمیت و حجم انتشارات علمی در همین سال ۱۵ است که حاکی از توجه بیشتر و تاکید بر کیفیت در مقایسه با کمیت و حجم تولیدات علمی در سال های اخیر است. 

رییس ISC در ادامه گفت: بر این اساس، جمهوری اسلامی ایران به سرعت در حال رشد است، اما به هر ترتیب کشور نیازمند تقویت خود در حوزه مرجعیت علمی است. ایران براساس استناد نرمال شده در سال ۲۰۱۹ رتبه ۱۷ و در سال ۲۰۲۰ رتبه ۱۶ دنیا را در اختیار دارد. کشورهای سوئیس، دانمارک، هلند، بلژیک، استرالیا، انگلیس، سوئد، ایتالیا، اتریش، کانادا، آمریکا، آلمان، فرانسه، اسپانیا، تایوان به مراتب استنادهای بیشتری نسبت به ایران دریافت می کنند.

وی تاکید کرد:‌ مرجعیت علمی اولین بند از سند سیاست های علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری را تشکیل می دهد و تقویت آن با هدف توسعه قلمروهای علم کشور از اهمیت برخوردار است. به هرحال رشد ایران و همچنین رتبه استنادی کشور نشان می دهد تلاش روز افزون در جهت کسب مرجعیت در حال رشد است.

رشد مشارکت های بین المللی علمی در سال ۲۰۲۰

دهقانی اظهار داشت: یکی از شاخص های رشد مشارکت علمی در سطح بین المللی انجام تحقیقات مشترک بین دو یا چند کشور است که در نهایت از طریق مقالات با توجه به وابستگی سازمانی ذکر شده روی آنها قابل شمارش است. بیش از یک سوم مقالات جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۰ در اسکوپوس با مشارکت بین المللی به رشته تحریر درآمده که این رقم حدود ۳۰.۷ درصد است.

وی ادامه داد: در سال ۲۰۱۹ میزان مقالات با مشارکت بین الملل ایران به ۲۷.۴ درصد رسید، بنابراین در مقایسه با سال ۲۰۱۹ پژوهشگران ایران حدود ۳.۳ درصد به مشارکت های بین المللی شان اضافه شده است. باید در نظر داشت که در سال ۲۰۲۰ مقالات بیشتری در سطح بین المللی از پژوهشگران ایرانی منتشر شده، ولی با این حال میزان مشارکت های بین المللی افزایش یافته است.

دهقانی ادامه داد: سهم مقالات ایران از مقالات یک درصد برتر پراستناد در اسکوپوس در سال ۲۰۲۰ به ۱.۳ درصد رسیده است که در سال ۲۰۱۹ این رقم ۱.۲ درصد بود. بنابراین تعداد مقالات یک درصد برتر پراستناد ایران حدود یک دهم درصد افزایش یافته است. برای انتخاب مقالات یک درصد برتر پراستناد، در گام نخست اسکوپوس، مقالات را بر حسب رشته های موضوعی در هر سال تفکیک می کند. علت این امر تفاوت تعداد استنادهای دریافتی در رشته های مختلف است. اندازه و فرهنگ در رشته های مختلف عامل اصلی تفاوت در تعداد استنادهای دریافتی است.

رشد تعداد مقالات ایران در نشریات چارک اول ( Q۱ ) در سال ۲۰۲۰

رییس ISC افزود: در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۲ درصد مقالات ایران در نشریات Q۱ اسکوپوس منتشر شده اند. سهم مقالات ایران در مجلات Q۱ در سال ۲۰۱۹ حدود ۳۹ درصد بود. بنابراین پژوهشگران ایرانی در سال ۲۰۲۰ نسبت به ۲۰۱۹ حدود سه درصد بیشتر در نشریات Q۱ مقاله منتشر کرده اند.

وی اظهار داشت: هر چند انتشار نتایج پژوهش در معتبرترین مجلات بین المللی نشان از قدرت علمی اعضای هیات علمی کشور دارد، اما بر اساس سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری، کمیت تولید علم تنها یکی از ابعاد توسعه علمی است. از این رو توجه به سایر ارکان تولید علم شامل دیپلماسی علمی، کیفیت تولیدات علمی و اثرگذاری فنآورانه و نوآورانه از عوامل بسیار با اهمیتی است که نباید نادیده انگاشته شود. به هر ترتیب مهمترین مسئله حال حاضر کشور هدایت مقالات علمی به سمت نیازهای جامعه است.

اخبار مرتبط

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha