به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، از شورای عالی انقلاب فرهنگی سعیدرضا عاملی روز دوشنبه در نخستین همایش «فرهنگ و دانشگاه در ایران» به همت موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی افزود: در واقع می توان گفت دانشگاه به سمتی حرکت می‌کند تا اقتصاد دانشگاه و استاد تامین شود نه اینکه علم و دانش را در خدمت جامعه قرار دهد.
وی اظهار داشت: مهمترین کارکرد فرهنگی دانشگاه، پیوند زدن علم و دین است اما متاسفانه سکولاریسم باعث شد دانشگاه در مسیر جدایی علم از دین حرکت کند. دانشگاه در ایران نمادی از فرهنگ این کشور است و باید در راستای مسائل دینی حرکت کند و بتواند توان نقد و فهم تحلیلی جامعه را تقویت کند.
عاملی تصریح کرد: اگر علم تبدیل به نیرنگ شود، دیگر علم نیست بلکه از مناسبات دانشی برای ساخت بمب اتم، سلطه و استمرار بخشیدن به نظام سرمایه‌داری استفاده می‌کند؛ بنابراین دانشگاهی که با نگاه متعالی به جامعه نگاه نکند، می‌تواند منبع گمراهی جامعه باشد. برخی دیدگاه‌ها معتقد هستند دانشگاه سازنده فرهنگ است اما دیدگاه بدبینانه بر این باور است که به دلیل اینکه دانشگاه از مسیر اولیه خود خارج و وارد دوره‌ای شده که به نوعی کمک کننده به نظام‌های حاکم بر جهان است بنابراین منافع عمومی را مورد توجه قرار نداده و وارد عرصه‌ای شده که نظام سلطه را تقویت کرده و در رویکردی دیگر باعث تقویت کمپانی‌ها و شرکت‌های بزرگ سرمایه‌داری شده است.
وی ادامه داد: این نگاه معتقد است دانشگاه به مسائل اجتماعی و انسانی و به طور خاص فرهنگی توجهی نداشته است و امروزه کمپانی‌هایی همانند گوگل، فولکس واگن، قدرتمندترین دانشمندان جهانی را در کنار خودشان گرد آورده‌اند و همین امر منجر به تقویت نظام سرمایه‌داری شده است. برخی معتقدند دانشگاه‌ها به دلیل کمبود بودجه و منابع به صورت ناخودآگاه به این سمت حرکت کرده‌اند لذا دانشگاه در الزامات نظام سرمایه‌داری به بازار کسب و کار کشیده شده است.
عاملی خاطرنشان کرد: آن چیزی که منبع اصلی تحول در جامعه بشری در طول تاریخ بوده علم و دین بوده است اما بسیاری تلاش کرده‌اند این دو را از هم جدا کنند و به خصوص در تحولات اروپا که منجر به جدایی دین از همه نهادهای اجتماعی شد این جداسازی امری معنادار تلقی شد و حتی در روزگار ما، مساله تعارض علم و دین مطرح می‌شود و برخی گمان می‌کنند امر دینی، غیرعلمی است و برعکس و حتی در برخی کشورهای اسلامی، نگاهی شرمنده نسبت به طرح مسائل دینی در بستر مسائل آکادمیک وجود دارد و اینگونه است کسی که از جنبه دانشگاهی صحبت می‌کند، نباید از دین حرفی بزند چراکه دین را امری خرافی و غیرعلمی تلقی می‌کنند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: تعارض ایجاد کردن میان علم و دین، یکی از محصولات دنیای لائیک است که گرفتار کفر و شرک نسبت به مقوله‌های متعالی شده است. البته امروزه نوعی رنسانس جدید که بازگشت دین به مقوله‌های فرهنگی، علمی و اجتماعی را طرح می‌کند، شکل گرفته است. دانشگاه در ایران قدمتی طولانی دارد و اخیرا مشاهده کردم که یونسکو دانشگاه جندی شاپور را به عنوان اولین دانشگاه جهان معرفی کرده است که در سرزمین با تمدن ایران بوده و طبیعی است که در چنین سرزمینی علاوه بر این دانشگاه، ربع رشید را به عنوان شهر علمی داشته باشیم.
وی ادامه داد: در فرهنگ ایران باید دین، زبان و عناصر تمدنی را به عنوان این عناصر متمایز کننده در نظر بگیریم. در دوره ظهور انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد این انقلاب متمایزترین امر فرهنگ ایران در دوره جدید است و اگر ایران را با همه دنیا مقایسه کنیم، این انقلاب عنصری پایدار است که چهل و سه سال توانسته وفاداری خود به ارزش‌ها را حفظ کند و از اصول اولیه‌ای که به خاطر آن انقلاب شده است، کوتاه نیاید.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگیِ دانش‌مبنا و دین‌بنیان بوده است و از همان حرکات آغازین بعد از انقلاب، دانشگاه در محور توجه انقلابیون بود؛ بنابراین شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۶۳ به وجود آمد و نگاهی تحول‌گرایانه نسبت به دانشگاه‌ها وجود داشت و شاید اگر دو دانشگاه قبل و بعد از انقلاب را مقایسه کنیم به خوبی به این عناصر متمایز کننده پی ببریم که از مهمترین نقاط متمایز کننده، توسعه علمی در دوران پس از انقلاب و افزایش دانشجو است.
عاملی تاکید کرد: دانشگاه و حوزه علمیه، همواره جایگاه و منبع فرهنگ به عنوان روش زندگی هستند و اگر در عرصه فرهنگ نخبگانی و عمومی دقت کنیم که از کجا تاثیر می‌گیرند، باید جایگاه دانشگاه و حوزه را به عنوان یک منبع تاثیرگذار مورد نظر قرار دهیم. امروزه در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که ظهور ارتباطات جدید و فضای مجازی، ما را وارد عرصه‌ای کرده که هم جهانی شدن در جریان است و هم ملت و امت و جامعه معنا پیدا کرده است؛ به این دلیل که تمایز معنادار شده و رقابت به وجود آمده و به تعبیر آنتونی گیدنز، سنت در بستر تجدد معنا پیدا کرده است.
وی اضافه کرد: امروزه با فرامحلی شدن در یک رقابت و حتی در برخی حوزه‌ها در یک تقابل مواجه هستیم؛ به خصوص انقلاب اسلامی عرصه مقاومت با فرهنگ‌های معارض است که ابعاد سکولار و لائیک و غیرخدایی دارند. به ویژه اینکه انقلاب اسلامی در مبارزه با ظلم و استکبار به خوبی عمل کرده است؛ بنابراین در چنین فضایی قوت‌های محلی و ضعف‌های فرامحلی و برعکس، دانشگاه متفاوتی را ایجاد می‌کند و دانشگاه‌های ایرانی را با دانشگاه های غیرایرانی پیوند می‌زند.
نظر شما