گره مذاکرات ممانعت آمریکا برای حذف تگ‌های غیرهسته‌ای از تحریم است

هادی آجیلی کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه احزاب ایرنا با اشاره به توقف مذاکرات وین به دلیل عدم اقدام سیاسی آمریکا اظهار داشت: محل اختلاف بین ما و آمریکایی‌ها در دور جدید مذاکرات سه حوزه بوده است، حوزه اول این است که با وجود اینکه آمریکایی‌ها از برجام بیرون رفتند اکنون کدام سمت ابتدا باید به تعهدات خود عمل کند، منطق حکم می‌کند وقتی آمریکا اول از برجام بیرون رفته، ابتدا آنها به تعهدات خود عمل کنند.

آجیلی با بیان اینکه آمریکایی ها با وجود اینکه خودشان ابتدا از برجام خارج شده‌اند اما مدعی هستند ابتدا ایران باید به تعهدات خود بازگردد، افزود: بنابراین این موضوع همچنان باقی است اما نکته دوم به این باز می‌گردد که اگر آمریکا به برجام بازگشت چه ضمانتی وجود دارد که رئیس جمهور بعدی آمریکا اگر جمهوری‌خواه باشد از برجام خارج نشود، حتی خود دولت آقای بایدن هم تضمین نمی‌دهد که در دوره ریاست جمهوری‌اش، خودش هم از برجام خارج نشود بنابراین با این عدم ضمانت که وجود دارد ایران با چه امیدی باید به تعهدات خود عمل کند؟

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اکنون فقط دو هفته از جنگ روسیه و اوکراین می‌گذرد اما ما از ابتدای مذاکرات سال ۱۴۰۰ یعنی در دوره آقای عراقچی تا کنون مسئله ما این بوده است که آمریکا باید ضمانت دهد که از برجام خارج نمی‌شود اما همچنان حاضر نیست که این کار را انجام و در این زمینه به ایران ضمانت دهد بنابراین هنوز این مسئله روی میز است و حاضر نیستند که هیچ گونه ضمانتی را بپذیرند.

وی مسئله سوم را موضوع راستی‌آزمایی دانست و خاطرنشان کرد: اگر تعهدات آمریکایی‌ها اجرا شود و رفع تحریم هم صورت بگیرد ما باید بتوانیم راستی‌آزمایی کنیم و ببینیم آیا تحریم ها برداشته شده یا خیر، به طور مثال آیا واقعاً ما می‌توانیم نفت بفروشیم و پول آن را به داخل کشور بیاوریم یا خیر و این اتفاق فقط روی کاغذ است.

آجیلی تاکید کرد: تجربه برجام نشان داد که بسیاری از رفع تحریم‌ها فقط روی کاغذ بوده و بسیاری از آنها به گونه‌ای بوده است که مثلا وقتی تحریم A برداشته شد اما به دلیل تحریم‌های B و C مجددا تحریم شدیم. لذا باید مشخص شود اگر تحریم‌ها برداشته می‌شود آیا ما واقعا می‌توانیم نفت بفروشیم و پول آن را به داخل کشور بیاوریم و تجار ما می‌توانند ال‌سی باز کنند یا خیر بنابراین تا این لحظه آمریکایی‌ها در موضوع راستی‌آزمایی هم امتیاز خاصی ندادند. 

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: نکته بعد در این زمینه تحریم‌هایی است که بعد از خروج آمریکا از برجام توسط دولت وقت آمریکا یعنی ترامپ وضع شد و این محل اختلاف جدی است، چرا که یک سری از تحریم‌ها ناشی از برجام باید حذف می‌شد که با خروج آمریکا از برجام دوباره اعمال شدند اما یک سری از تحریم‌ها توسط آمریکا بعد از خروج از برجام اضافه شد که این تحریم‌ها شامل برچسب هسته‌ای و غیر هسته ای شده است؛ مثلاً  موضوع تحریمی فروش نفت که قبلاً به دلایل هسته‌ای تحریم بوده حالا به دلیل تروریسم نیز باقی است یا اگر قبلاً بانک مرکزی ما به دلیل مسائل هسته‌ای تحریم بود حالا به دلیل تروریسم هم تحریم شده است از این رو در دوره ترامپ مصادیق خیلی از تحریم ها با عناوین غیر هسته‌ای اضافه شد. 

وی افزود: ما به دولت بایدن می‌گوییم آمریکا به صورت غیرقانونی از برجام خارج شده و تمام تحریم‌های دوره ترامپ هر چقدر که مصداق داشته باشد باید حذف شود اما دولت بایدن در مذاکرات می‌گوید من فقط آن بخشی را بر می دارم که با برجام مغایرت دارد در حالی که آمریکا تحریم‌های بسیاری با تگ غیر هسته‌ای اضافه کرده‌اند. لذا دولت بایدن می گوید ما تحریم های تروریستی، موشکی و حقوق بشری را حذف نمی‌کنیم. 

آجیلی ادامه داد: یکی دیگر از مصادیقی که در حال حاضر محل اختلاف است این است که سپاه پاسداران نیروی رسمی ایران است اما بعد از خروج آمریکا از برجام در دوره ترامپ آن را ذیل نیروهای تروریستی قرار دادند و با این وضعیت همه نهادهای داخل کشور که با سپاه پاسداران کار می‌کنند، طبق این قاعده اشتباه حامی تروریست محسوب می‌شوند که باید برداشته شود اما آمریکا این را هم حاضر نشده است که بر دارد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه هنوز مذاکرات به نوعی محل اختلاف است، یادآور شد: با این حال در چنین شرایطی آمریکایی‌ها مسائل غیر هسته‌ای خود از جمله آزادی جاسوسان را وارد این موضوعات می‌کنند در حالی که این مسائل اساسا ربطی به برجام ندارد، لذا بخشی از این مسائل حل شده و بخشی حل نشده باقی مانده و در این مرحله مسئله روسیه هم اضافه شده است. اما برخی طوری در فضای سیاسی کشور وانمود می‌کنند که انگار همه چیز بین ایران و آمریکا حل شده و فقط روسیه مانع توافق بوده است؛ درحالی که اینطور نیست. 

وی متذکر شد: اگر برجام احیا شود و روسیه بخواهد با ایران کار کند با توجه به تحریم‌های فعلی‌اش نمی تواند با ایران کار کند و در این صورت توافق بی فایده خواهد بود بنابراین فردای روزی که تحریم برداشته شود مانند قبل مشخص است که اروپا با ایران کار نخواهد کرد بلکه همان کشورهایی که پیش از این که با ما کار کرده‌اند، دوباره می‌آیند، مانند روسیه اما تا دیروز ایران به دلایل تحریمی نمی‌توانست و از فردا و در صورت احیای برجام روسیه به دلیل تحریم‌هایی که دارد نمی‌تواند با ایران کار کند و در این صورت توافق برای ما فایده نخواهد داشت، از این رو اکنون پرانتزهای اختلافی ما با آمریکا همچنان باز است.