محمد مرادی جمعه در گفتگو با ایرنا اظهار کرد: می‌بایست اقدامات قابل توجهی در قالب سینما، پویانمایی، بازسُرایی و تولید آثار موسیقایی متناسب با ذائقه جوانان برای درونی کردن آثار سعدی در جامعه انجام می‌دادیم اما از آنجا که سعدی را تنها روی کاغذ و در برنامه‌های یادمانی و یادروزی نگه داشتیم نتوانستیم به جذب مخاطب و نهادینه کردن اندیشه‌های این شاعر در جامعه بپردازیم.
متناسب نبودن سرعت تغییرات جهان با سرعت تولیدکنندگان فرهنگی
رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز ادامه داد: متأسفانه سرعت تغییرات جهان معاصر بیشتر از سرعت تولیدکنندگان فرهنگی است که در حوزه معرفی آثار سعدی تلاش می‌کنند.
مرادی اضافه کرد: گلستان که یکی از تأثیرگذارترین کتاب نثر در ادبیات فارسی محسوب می‌شود، نوشته شاعر و نویسنده پُرآوازه ایرانی سعدی شیرازی است که نگارش این کتاب کمتر از یک سال پس از تدوین بوستان، در اول اردیبهشت سال ۶۵۶ هجری آغاز شد و به همین دلیل است که نخستین روز اردیبهشت ماه را به نام سعدی شیرازی نامگذاری کرده‌اند.
استاد زبان و ادبیات فارسی افزود: سعدی که ملقب به افصح المتکلمین است در عرصه فرهنگی ما از جایگاه ویژه‌ای در شعر و نویسندگی بهره می‌برد و می‌توان گفت در زبان فارسی کسی مانند سعدی نتوانسته آموزه‌های خود را با کلام و زبان به مردم منتقل کند.
وی اضافه کرد: سعدی در کنار برخورداری از دو ویژگی شاعری و نویسندگی، یکی از بزرگترین حکما و دانشمندان اخلاقی زبان فارسی به شمار می‌رود.
نمود آموزه‌های سعدی در کشورهای مختلف
این استاد دانشگاه بیان کرد: اگر ما نگاهی به گذشته زبان فارسی و حتی زبان کشورهای مجاور بیاندازیم متوجه خواهیم شد که از زمان حیات سعدی، سُخن، کلام و مَنشِ این شاعر بزرگ فراگیری دارد و حتی آموزه‌های سعدی در کشورهای مختلف نمود پیدا کرده است.
وی عنوان کرد: سعدی در زمان خودش هم مدعی است که در تمام اقلیم شناخته شده آن دوران، اگر مجلسی بر پا شود، در آن مجلس حتما از مقالات و سخنان سعدی استفاده می‌شود؛ همان گونه که در یکی از ابیات خود اشاره می‌کند: «هفت کشور نمی‌کنند امروز، بی‌مقالات سعدی انجمنی»
مرادی یادآور شد: هر چه به سمت دوران معاصر حرکت می‌کنیم به دلایل مختلفی شاهد دور شدن مردم و جامعه از آموزه‌های سعدی و به فراموشی سپردن این شاعر بزرگ هستیم. این در حالیست که سعدی با آثارش کمک شایانی به تناسب بخشیدن به پیکره زبان فارسی، وسعت بخشیدن به دایره واژگان فارسی و گسترش ضرب‌المثل‌ها کرده و در زمینه آموزشی و تعلیم و تربیت جزو پیشگامان بوده و حتی نگاه عرفانی و اخلاقی و اندیشه‌هایش بیش از حافظ، مولوی، فردوسی و نظامی فراگیری داشته است.
ایجاد گُسست بین ایرانیان و سعدی از دوران قاجار
این شاعر ادامه داد: متأسفانه از یک زمان، گُسستی بین ایرانیان و سعدی ایجاد می‌شود. البته فراگیری لایه‌هایی مثل زبان‌وَرزی و ضرب‌المثل‌های سعدی به حدی زیاد بوده است که در سده اخیر باز هم نشان و تأثیرات فرهنگ سعدی را به صورت پنهان و بدون اینکه مخاطبان بدانند در زبان فارسی حس می‌کنیم.
وی اضافه کرد: برخی منتقدان معتقد هستند که زبان امروز ما همان زبان تکامل یافته سعدی است. در حقیقت نوع آمیختگی زبان فارسی و عربی هم که در زبان سعدی وجود دارد در روزگار ما به صورت متعادل یعنی بدون عرب‌زدگی و خروج از قواعد اصلی دستور زبان فارسی دیده می‌شود.
مرادی بیان کرد: از اواخر دوران قاجار به دلیل تغییر ذائقه برخی از روشنفکر مآبان ایرانی که به گسترش ادبیات سایر کشورها و بهره‌گیری از شیوه‌های تربیت جدید در کتب آموزشی علاقه‌مند بودند، شاهد فاصله گرفتن از ادبیات مکتب‌خانه‌ای و کم‌رنگ شدن نقش سعدی در زندگی ایرانیان بودیم.
به حاشیه راندن سعدی با خَلق چارچوب جدید شهر
وی ادامه داد: در گذشته، هر فردی در ایران قصد داشت آموزش‌های ابتدایی برای زندگی را فرا بگیرد حتما به خواندن آثار سعدی می‌پرداخت و اندیشه‌ها و آموزه‌های عرفانی و اخلاقی سعدی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در زندگی او جاری می‌شد، به گونه‌ای که اجداد ما تا پایان زندگی خود، هر زمان که می‌خواستند حکایت و تمثیلی بیان کنند از زبان و اندیشه‌های سعدی استفاده می‌کردند.
مرادی اضافه کرد: برخی از منتقدین در دوران قاجار و پهلوی اول به حدی دچار افراط در سعدی‌گریزی و تخریب آثار و اشعار سعدی شدند که باعث به حاشیه راندن سعدی نزد اربابان دانش شدند.
استاد زبان و ادبیات فارسی گفت: همچنین خَلق چارچوب جدید برای شعر فارسی نیز تأثیر قابل بر به حاشیه راندن سعدی گذاشت. این چارچوب جدید که بیشتر به دنبال ابهام و رَفتن به سمت لایه‌های درونی شعر بود در تقابل با شعر سعدی قرار داشت و همین مسئله موجب شد شاعران علاقمند به شیوه نیما و جریان‌های شعر نو نیز به مخالفت با سعدی بپردازند.
آسیب جدی به بنیه زبان و ادبیات فارسی با سعدی گُریزی
مرادی بیان داشت: متأسفانه شاعران و منتقدانی که با سعدی مخالفت داشتند غافل از این بودند که مخالفت آنها مخالفتی فرهنگی است که ممکن است آسیب‌های جدی به بنیه زبان و ادبیات فارسی بزند.
وی عنوان کرد: شاید تا چند دهه قبل هم آثار و آموزه‌های سعدی در کتاب‌های درسی مدارس و دانشگاه وجود داشت و همین مسئله باعث می‌شد مخاطبان ارتباط بیشتری با اندیشه‌ها و آثار سعدی برقرار کنند.
مرادی گفت: متأسفانه در دو یا سه دهه اخیر فضای مجازی سبب شده که آثار یکبار مصرف سریع در اختیار مخاطبان قرار بگیرد و ما با جهانی رو به رو شویم که گسستی بین مردم و آثار درجه اول ادبیات کلاسیک مانند اشعار سعدی ایجاد شود.
کم‌کاری مسئولان و متولیان فرهنگی در جهت گسترش تفکرات سعدی
وی افزود: در شرایط کنونی رسانه‌های کشور در شتاب و سرعتی که در انتشار آثار تبلیغاتی رسانه‌های غربی و حتی داخلی دارند نتوانستند خود را پایا پای پیش ببرند و آثار فرهنگی گذشته را بازتولید و با ویژگی‌های لازم در جهان مدرن سازگار کنند.
رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز اظهار کرد: هرچند بین مخاطبان خاص و دانشگاهی در برخی از برنامه‌ها جنبه‌های مثبتی از اندیشه‌ها و اشعار سعدی را می‌توان دید اما به دلیل عوامل تاریخی و کم‌کاری که مسئولان و متولیان فرهنگی در گذشته داشتند، اندیشه، عشق ورزی، فلسفه، عرفان و اخلاق آموزشی و اجتماعی سعدی به حاشیه رفته است.
اول اردیبهشت ماه در تقویم رسمی کشور به نام روز بزرگداشت سعدی شیرازی نامگذاری شده است.
نظر شما