ضریب تجاری‌سازی مقالات علمی باید افزایش یابد

به گزارش خبرنگار گروه علم وآموزش ایرنا، سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران امروز (یکشنبه ۱۸ اردیبهشت) میزبان پنجاه و ششمین نشست معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، مراکز و موسسات آموزش عالی کشور با موضوع «برنامه‌های اجرایی تحقق فرمان مقام معظم رهبری در سال پیش‌رو» بود.

پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این نشست برنامه‌های کلان این معاونت را ایجاد مرجعیت علمی، افزایش اثربخشی پژوهش‌ها، تقویت دیپلماسی علم و فناوری، نگاشت ظرفیت‌ها و توانمندی‌های کشور، اثربخشی و ماموریت‌گرایی در پژوهش‌های علوم پایه، انسانی و اجتماعی و ترویج و فرهنگ سازی علم و فناوری اعلام کرد.  

نظام نوآوری باید پیوسته باشد 
صالحی در ادامه بر ضرورت پیوستگی در نظام نوآوری تاکید کرد و افزود: نظام نوآوری، نظامی پیوسته است و هیچ حلقه‌ای را نمی‌توان نادیده گرفت ولی می‌توانیم حلقه‌های آن را بومی‌سازی کنیم.

وی افزود: پژوهش‌های بنیادین تا سطح آمادگی (TRL) های یک تا چهار باید در دانشگاه‌ها انجام شود. بنابراین تحقیقات بنیادین و کاربردی وظیفه دانشگاه‌هاست. نوآوری از تحقیقات بنیادین شروع شده و به تحقیقات کاربردی و بعد تولید محصول می‌رسد.

صالحی با اشاره به انتشار ۷۰ هزار مقاله علمی در کشور طی هر سال گفت: با اینکه این تعداد مقاله برجسته و مهم است، ضریب تبدیل پژوهش‌های بنیادین به فناوری مناسب نیست و باید ضریب تجاری‌سازی را بالا ببریم.

به گفته معاون پژوهشی وزیر علوم هر چه پژوهش‌های دانشگاهی مساله‌محورتر باشد، تجاری سازی بیشتر می‌شود و موفق‌تر خواهد بود.

طرح ملی پسادکتری برای استفاده از ظرفیت دانش‌آموخته‌های دکتری

معاون پژوهشی وزیر علوم با اشاره به اهمیت توجه و توسعه مقطع پسادکتری در کشور گفت: تعداد اعضای هیات علمی و حتی نیروهای پژوهشی در کشور ما و حتی در دنیا تقریبا ثابت شده اما نیازهای ما در پژوهش و فناوری اضافه می‌شود؛ بنابراین باید از ظرفیت تحصیلات تکمیلی استفاده کنیم.

وی در ادامه به آمار دانشجویان پسادکتری در آمریکا اشاره کرد و گفت: در آمریکا سال ۲۰۲۰، حدود ۶۵ هزار و ۶۸۱ نفر دانشجوی پسادکتری، ۲۹ هزار و ۶۶۱ نفر دانشجوی دکتری، ۲۸۳ هزار و ۳۳۵ نفر دانشجوی دکتری وجود داشته‌اند؛ یعنی به ازای هر ۴۰۳ دانشجوی دکتری یک پژوهشگر پسادکتری در این کشور وجود داشته است.

صالحی اظهار داشت: این آمار در ایران در سال تحصیلی ۹۸-۹۹ شامل ۱۵۰ هزار دانشجوی دکتری بوده که ۱۵ هزار نفر دانش آموخته شده‌اند. همچنین فقط حدود ۳۰۰ یا ۴۰۰ نفر جذب هیات علمی می شوند. بنابراین باید از ظرفیت تحصیلات تکمیلی بیشتر استفاده کرد.

وی با اشاره به سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی در بودجه کشورهای مختلف گفت: باید سعی کنیم سهم پژوهش را که اکنون کمتر از نیم درصد از کل تولید ناخالص داخلی است به ۴ درصد برسانیم.  

تلاش برای نمایه‌سازی بین المللی مجلات
صالحی در مورد مجلات علمی در کشور گفت: اکنون هزار و ۴۲۶ مجله علمی چاپ می‌شود که از این تعداد ۷۸۸ عنوان مجله در زمینه علوم انسانی است. از کل مجلات ۲۸۹ مجله در اسکوپوس و ۶۷ مجله در وب او ساینس/ wos نمایه شده است. البته سهم وزارت علوم از مجلاتی که در اسکوپوس نمایه شده اند فقط ۱۰۹ مجله است که باید افزایش یابد.

معاون پژوهشی وزارت علوم در مورد سهم ایران از مقالات پراستناد گفت: سهم ما از مقالات پراستناد ۳.۷ درصد و سهم ما از مشارکت بین المللی کل مقالات ۳۵ درصد است همچنین با توجه به اینکه ۱ درصد جمعیت دنیا را داریم، ۲ درصد کل مقالات را تولید می کنیم.

وی تاکید کرد: اقدامات زیادی برای بهبود نمایه سازی مقالات در حال انجام است و اگر نشریات و مقالات در سطح بین المللی نمایه شوند، ما می توانیم حرف خود را در زمینه های مختلف علوم انسانی و اجتماعی را در جهان مطرح کنیم.

نیازی به تشکیل معاونت جدید فناوری در دانشگاه‌ها نیست

علی خیرالدین معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این نشست ساختار این معاونت را که آذر گذشته تشکیل شده است، اظهار داشت: ماموریت اصلی این معاونت ظرفیت‌سازی، تسهیل‌گری و بهبود ساختارهای زیست‌بوم فناوری با محوریت دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری، گفتمان‌سازی و شبکه‌سازی و تعامل با ذی نفعان ملی و بین‌المللی است.

علی خیرالدین همچنین اهداف این معاونت را راهبری و مدیریت متمرکز پارک‌ها، توسعه زیست‌بوم نوآوری و کارآفرینی، توسعه فناوری و نوآوری در دانشگاه‌ها، پارک‌های علم و فناوری، پژوهشگاه‌ها، و شبکه‌سازی و نظام ملی و نوآوری معرفی کرد.

وی گفت: انتظار داریم دانشگاه ها ابتدا مراکز کارآفرینی و نوآوری را ایجاد کنند که نیازی به مجوز ندارد، بعد مرکز رشد و بعد پردیس علم و فناوری شکل بگیرد. اگر دانشگاهی پردیس علم و فناوری نداشته باشد، مجوز تاسیس پارک علم و فناوری به آن دانشگاه داده نخواهد شد.

۴۹ پارک علم و فناوری، ۲۲۴ مرکز رشد و ۱۰ هزار و ۷۰۰ واحد فناور
خیرالدین با تاکید بر ایجاد قطب‌های فناوری در پژوهشگاه ها گفت: بحث طرح کلان فناوری را باید در پژوهشگاه ها شکل دهیم.

وی ضمن اشاره به وجود ۴۹ پارک علم و فناوری و ۲۲۴ مرکز رشد در کشور گفت: با هماهنگی مسئولان استانی و شهرستانی باید مرکز رشد و ۱۱ پارک دانشگاهی ایجاد شود، ایجاد این مراکز از جزء به کل یعنی از مرکز کارآفرینی به پارک علم و فناوری برسیم.

معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم با اشاره به طرح تانا (توسعه اکوسیستم نوآوری) نیز گفت: این طرح با کمک پارک علم و فناوری استان ها اجرا می شود. طرح تور فناوری نیز به معنای بازدید مدیران و مسئولان از پارک های علم و فناوری است که اولین تور در پارک علم و فناوری دانشگاه شریف با حضور مسئولان و مدیران سازمان بازرسی هفته گذشته انجام شد.

وی با اشاره به ضرورت تشویق اساتید و پژوهشگران فعال در زمینه فناوری و نوآوری گفت: تا سقف پنج پایه برای اعضای هیات علمی فعال در زمینه مرجعیت علمی و فناوری و نوآوری در نظر گرفته شده است.

معاونت‌های پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها از هم جدا نشوند
خیرالدین در مورد وضعیت دو معاونت پژوهش و فناوری در دانشگاه‌ها نیز اظهار داشت: البته ما برای هیات امنای دانشگاه ها احترام قائل هستیم و این موضوع را به عهده آنها می گذاریم ولی بهتر است این دو معاونت از هم جدا نشود و ذیل معاونت پژوهش دو مدیریت جدا یکی پژوهش و یکی فناوری تشکیل شود.

معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم، پژوهش را پیشران فناوری دانست‌ و افزود: توسعه فناوری تا سطح آمادگی چهار در دانشگاه‌ها بسیار مهم است، اگر زایش و رویش شرکت‌ها را در دانشگاه‌ها نداشته باشیم تعداد آنها در خارج از دانشگاه زیاد نمی شود.

وی همچنین طرح های اشتغال‌زایی را شامل برنامه دستیار فناوری، پسادکتری و فن آموزی دانش آموختگان دانست‌ و گفت: همچنین پژوهانه (گرنت) فناوری در سه طرح شامل طرح جوانه، شکوفه و رشد با اعتبار قابل توجه تدوین شده است.

به گفته خیرالدین طرح دستیار فناوری شامل بهره گرفتن از دانش آموختگان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری برای ۶ ماه با دستمزد به ترتیب ماهی ۱، ۲ و ۳ میلیون تومان در ماه است.

وی با اشاره به ماموریت گرا کردن طرح های فناورانه گفت: تاکنون ۱۵ اتاق فکر در حوزه های مختلف برای این امر تشکیل شده است. همچنین سامانه نظام ایده‌ها و نیازها (نان) که هفته گذشته رونمایی شد، سامانه ای برای مساله محور کردن پژوهش ها و دستاوردهای فناورانه است.

خیرالدین در مورد طرح جدید این معاونت نیز گفت: طرح پنفاد (پایش نوآوری و فناوری) را نیز در حال اجرا داریم که عملکرد پارک‌های علم و فناوری و دیگر مراکز را از جهات مختلف به صورت برخط و متوازن پایش می کند.

به گفته وی تدوین آیین نامه برنامه حمایت از تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین در وزارت علوم، طراحی و رونمایی از سامانه نان، تهیه پیش‌نویس و تدوین آیین نامه های مراکز کارآفرینی و نوآوری طرح گرنت فناوری، طرح دستیار فناوری، طرح ملی نوآوری، طرح تور فناوری، طرح تانا و قطب‌های فناوری و نوآوری در استان‌ها، زمینه سازی برای ایجاد پارک علم و فناوری بین المللی در استان تهران و تهیه پیش نویس نظام ملی نوآوری و فناوری از اهم اقدامات معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم در مدت تشکیل بوده است.