گرد و غبار چگونه مهمان چندباره آسمان بهاری سمنان شد؟

به گزارش ایرنا، تشدید بیابانزایی، فرسایش بادی و ریزگردها هشدار جدی برای نواحی بیابانی ایران به ویژه استان سمنان است که این روند  چاره‌اندیشی و توجه بیش از پیش به اجرای طرح‌های بیابانزدایی برای پیشگیری از خسارت‌های جبران‌ناپذیر هوای به شمارش افتاده سمنان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

استان سمنان در سال‌های گذشته در طول سال کمتر از انگشتان دست درگیر آلودگی هوا از نوع ریزگرد و غلظت غبار آن هم در فصل بهار بود، اما امسال از همان روزهای‌آغازین سال ۱۴۰۱ هوای غبارآلود را تجربه کرد و اکنون که در اواخر اردیبهشت ماه هستیم همچنان با هوای آلوده مواجه است.

هواشناسی استان سمنان نیز با اذغان به افزایش غلظت آلودگی هوا در چند نوبت هشدار زرد و در شرایط شدیدتر هشدار نارنجی صادر کرد و نشست اضطراری کمیته آلودگی هوای استان سمنان نیز چندین بار از ابتدای سال تا کنون تشکیل شد و در خبر اخیر بهرامعلی ظاهری مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان گفته بود: هوای شهرهای سمنان و دامغان به دلیل غلظت گرد و غبار در استان در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دارد و افزود صبح  هجدهم اردیبهشت غلظت غبار در سمنان شاخص ۱۶۰ بود که در ظهر این عدد به ۱۸۰ افزایش یافت .

طبق تعریف استاندارد شاخص آلودگی هوا  بیش از ۱۰۰  ناسالم برای گروه‌های حساس، ۲۰۰ تا ۳۰۰ ناسالم و ۳۰۰ به بالا محدوده خطرناک است  و  براساس تعریف سازمان جهانی مدت زمان در سلامت انسان در  شاخص آلودگی هوا و شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس عامل تعیین کننده است و بر این اساس اکنون تداوم آلودگی سلامت مردم سمنان  را تهدید می‌کند.

براساس اعلام اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان سمنان ۲ ایستگاه سنجش آلایندگی هوا در شهر سمنان یکی در بلوار امیرکبیر و دیگری در میدان استاندارد برای پایش غلظت آلایندگی در این شهر فعال است و داده‌های ایستگاه  دائم پایش می‌شود و یک ایستگاه سنجش آلایندگی در گرمسار نیز فعال است، اما ایستگاه سنجش آلایندگی در شاهرود دچار نقص فنی است که هنوز رفع نقص نشده و این موضوع نشان می‎‌دهد اعتبارات اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان  اندک و در مقایسه با دیگر دستگاه‌های اجرایی از کمترین بودجه برخوردار است و این نشان می‌دهد محیط‌زیست باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد و در اولویت باشد.

 شرایط  آلودگی هوا و اعلام مسوولان و برگزاری نشست‌های مختلف نشان می‌دهد مسوولان استان سمنان نسبت به آلودگی هوا استان سمنان دغدغه‌مند هستند، اما چه شده است که امسال استان سمنان با این شدت درگیر آلودگی هوا است جای سوالی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

آنچه که کارشناسان به آن اذعان دارند این است که خشکسالی، فرسایش بادی و وزش باد بهاری عامل افزایش غلظت غبار است و خاستگاه این گرد و غبار از غرب کشور و به ویژه کشور همسایه در بخش غربی است.

اما برخی کارشناسان نامهربانی انسان با طبیعت و به دنبال آن تغییرات اقلیمی، سرعت پیشروی خشک شدن کویر و تغییر جهت وزش باد را از دیگر عوامل افزایش آلودگی در استان سمنان می‌دانند.

کارشناسان در مصاحبه با ایرنا تقویت اقدامات مقابله با بیابانزایی در داخل استان سمنان و به ویژه در استان‌های مرزی در غرب کشور را راهکار  مقابله با ریزگردها می‌دانند و تاکید دارند اگر اقدامات مقابله با پدیده بیابانزایی و طرح‌های زیستی مانند کاشت درخت، احداث بادشکن زنده و غیرزنده و مالچ‌پاشی برای مهار ریزگردها تقویت نشود، روز به روز بر آلودگی هوا افزوده می‌شود و هر زمانی که وزش باد باشد استان سمنان درگیر آلودگی هوا و افزایش غلظت غبار خواهد بود.

طبق اطلاعات موجود، استان سمنان بیش ۹.۷ میلیون هکتار وسعت دارد که از این میزان ۴.۵ هکتار مستعد خیزش گرد و غبار است و در ۵۰۰ هکتار سابقه وقوع آن وجود دارد که همین عامل به تنهایی می‌تواند در آلودگی هوا موثر باشد.

در بیشتر دشت‌های استان پدیده بیابانزایی گزارش شده و در چند سال گذشته بیابانزایی و ریزگرد در اراضی جنوب «وادی السلام» سمنان به سمت شهرستان سرخه و صوفی‌آباد، در جاده نظامی و روستای اعلاء مرکز استان، در مناطقی از دامغان، گرمسار و شاهرود رخ داده است و تقویت طرح‌های آبخیزداری و زیستی در این مناطق خود تا حد قابل توجهی کمک کننده در کاهش غلظت آلاینده هوا است، اما در شرایطی که در مناطق کویری و شوره‌زارها به‌دلیل افت سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش بارندگی مشکل گرد و غبار ایجاد شده و به‌دلیل شوری زیاد خاک در این مناطق امکان انجام هیچگونه عملیات زیستی و ایجاد پوشش گیاهی نیست و انجام عملیات غیربیولوژیکی نیز نیازمند هزینه بسیار بالایی است و  ضرورت دارد استفاده از نتیجه پژوهش‌ها و  دستاوردهای دانش‌بنیان‌ها در این زمینه مورد توجه قرار بگیرد تا بیش از این متحمل خسارت جبران‌ناپذیر ناشی از آلودگی هوا نشویم.

به عنوان کلام پایانی می‌توان گفت هماهنگی فرادستگاهی و بین دستگاهی، برنامه‌ریزی کاربردی و کارشناسی میان‌مدت و دراز مدت لازمه مقابله با آلودگی هوا است   چرا که حفاظت محیط زیست یا منابع طبیعی به تنهایی نمی‌تواند معضل آلودگی هوا را رفع کند و باید همه دستگاه‌ها پای کار باشند.