کاهش ۸۶ درصدی درآمد گردشگری خارجی/ دونده‌ای که پاهایش شکسته است

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، حدود سه سال است که از شیوع کرونا در جهان می‌گذرد، آنچه پیش و بیش از همه چیز متوقف شد سفر و گردشگری است، صنعتی که در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ و پیش از کرونا گوی سبقت را از صنایع درآمدزایی چون نفت و پتروشیمی، خودروسازی و ارتباطات می‌ربود تا به سقف صنعت درآمدزای جهان برسد، اما کرونا تار و پود آن را در هم پیچید، دفاتر خدمات تعطیل شد، حمل و نقل و ایرلاین های هوایی زمین گیر و راهنمایان گردشگری بیکار شدند و در کمتر در از دو سال خسارت چند تریلیون دلاری روی دست بازار گردشگری گذاشت و این صنعت پیشرو و پویا را به صنعتی نحیف و در کما فرو رفته تبدیل کرد.          

البته آنچه گردشگری را به صنعتی جذاب تبدیل کرده است تاب‌آوری در موج سهمگین بحران‌هاست، بسیاری از صاحب‌نظران و فعالان گردشگری معتقدند کمتر از پنج سال این صنعت به جایگاه خود در قبل از کرونا باز می‌گردد، اگر چه یک رویکرد جهانی و هماهنگ برای انتقال تجربه میان زنجیره به هم پیوسته صنعت گردشگری برای احیای آن در جهان شکل گرفته است، اما تا یک دهه آثار منفی آن که عمدتا ترس و اضطراب روانی گردشگران از سفر به مناطق دورتر است باقی خواهد ماند. در همین چارچوب با ندا زرندیان مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه گردشگری پیرامون تاثیرات کرونا بر گردشگری و راه‌های برون‌رفت از بحران رکود آن به گفت وگو نشسته ایم.

احیای گردشگری تا سال ۲۰۲۴ طول می‌کشد

زرندیان در گفت‌وگو با خبرنگار گردشگری ایرنا اظهار داشت: طبق گزارش سال ۲۰۲۱ سازمان‌ های جهانی، گردشگری بین‌المللی در جهان در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال اول کرونا حدود ۴درصد رشد داشته است، اما همچنان یک شکاف بزرگ و اختلاف ۷۲ درصدی با گردشگری بین المللی در سال قبل از شیوع کرونا (سال ۲۰۱۹) وجود دارد، یعنی در سطح جهانی اگر چه احیای صنعت گردشگری آغاز شده، اما فاصله زیادی با دوران رونق گردشگری در سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ وجود دارد.

 گردشگری به دونده‌ای شبیه است که در یک سانحه تصادف مصدوم شده و پاهایش شکسته تا جایی که حتی توان راه رفتن هم ندارد؛ البته پزشکان به بهبود او امید دارند و روند درمان آغاز شده است، او در ابتدای درمان قطعا نمی‌تواند روی پای خود بایستد یا به خوبی راه برود، به کمک نیاز دارد و باید توان‌یابی شود. صنعت گردشگری جهان چنین وضعیتی دارد، بعد از دوسال رکود و ورشکستگی، آرام آرام می‌خواهد روی پای خود بایستد و حرکت کردن را آغاز کند، شرایط سخت است.

تا مدت‌ها سفر به مقاصد نزدیک اولویت نخست گردشگران قرار می‌گیرد،گردشگران سفر به محیط‌ های باز و مناطق طبیعی را انتخاب می‌کنندزرندیان اظهار داشت: حدود ۶۳ درصد از صاحب‌نظران گردشگری در یک نظرسنجی معتقدند تا سال ۲۰۲۴ طول می‌کشد تا صنعت گردشگری به وضعیت دوران رونق پیش از کرونا برسد، اما همین برآورد هم بر اساس شرایط کنونی افول بیماری، روند واکسیناسیون جهانی، شرایط اقتصادی جهان است.

مدرس رشته گردشگری حوزه گردشگری توضیح داد که سازمان‌های بین‌المللی توصیه‌های مختلفی برای احیای صنعت گردشگری در عبور از بحران کرونا ارائه کرده‌اند. پژوهش‌ها هم نشان می‌دهد تا مدت‌ها سفر به مقاصد نزدیک اولویت نخست گردشگران قرار می‌گیرد، حتی گردشگران طبیعت‌گردی را ترجیح می‌دهد و سفر به محیط‌های باز و مناطق طبیعی را انتخاب می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که حساسیت و اهمیت و ضرورت ایمنی و بهداشت باعث افزایش هزینه سفر و گردشگری می‌شود.

وی اظهار داشت: توسعه فناوری و نظام دیجیتال در صنعت خدمات در دوران کرونا و افزایش استفاده از ابزارهای هوشمند در سطوح مختلف جامعه در سه سال اخیر منجر به توسعه خدمات الکترونیک هم شده است؛ صنعت گردشگری هم به شدت تحت تاثیر این تحولات قرار گرفته است، و در سال‌های آتی استفاده از ابزارهای خدمات الکترونیک در عرضه و تقاضا گردشگری رشد چشم‌گیری خواهد داشت.

کاهش ۴۴ درصدی کاهش درآمد گردشگری داخلی در سال اول کرونا

زرندیان توضیح داد: با توجه به نبود یک سیستم آماری دقیق و جزئی و البته نبود حساب‌های اقماری گردشگری (TSA) به صورت دقیق، نمی‌توان خسارت‌های کرونا به صنعت گردشگری ایران را برآورد کرد، اما یک برآورد تقریبی و کلی نشان می‌دهد در فاصله سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ (سال ۱۳۹۹/سال اول کرونا) درآمدهای گردشگری ورودی ایران حدود ۸۶درصد و درآمد گردشگری داخلی ۴۴ درصد کاهش یافته است.

مدرس و پژوهشگر حوزه گردشگری به بررسی‌های انجام شده روی صنعت گردشگری کشورها در مناطق مختلف جهان در پساکرونا اشاره کرد و گفت: در این مناطق بازگشت به شرایط عادی گردشگری از توسعه گردشگری داخلی آغاز شده ، عموما اولویت سیاست‌گذاری در این کشورها بر توسعه گردشگری داخلی و سپس به گردشگری خارجی (ورودی) قرار گرفته است؛ ما هم باید همین مسیر را در نظر بگیریم، که البته تقاضا و حجم سفر در ایام نوروز ۱۴۰۱ نشان داد که  این تحرک در گردشگری داخلی کشور ما ایجاد شده است. درباره گردشگری خارجی هم باید اولویت در جذب گردشگر خارجی از کشورهای همسایه و کشورهایی که اشتراکات فرهنگی، فکری، تاریخی و تمدنی داریم، قرار داده شود.

در سال اول کرونا درآمدهای گردشگری ورودی ایران حدود ۸۶درصد و درآمد گردشگری داخلی ۴۴ درصد کاهش یافتزرندیان به ضرورت حمایت از کسب‌وکارهای صنعت گردشگری اشاره کرد و افزود: بخشی از این مشاغل در دوران کرونا آسیب جدی دیده‌اند و بخشی دیگر هم کسب‌وکارهای نوین و نوپا هستند، در این زمینه هم قوانین خوبی وجود دارد و هم در بودجه‌های سالانه ردیف‌ها و تبصرهای مناسبی در نظر گرفته شده است.

مدرس و پژوهشگر حوزه گردشگری گفت: مهارت‌آموزی و آموزش محور بسیار مهمی در توسعه گردشگری است که در دوران رکود کرونا مورد توجه فعالان و مدیران صنعت گردشگری قرار گرفت، این آموزش‌ها بر دو محور فناوری اطلاعات و توانمندسازی برای کارآفرینی است، که لازم است برنامه‌ریزان صنعت گردشگری روی این دو محور تمرکز کنند. فناوری و نوآوری بخش خدمات‌دهنده گردشگری در دوران کرونا بسیار متحول شد، البته در لایه‌های مختلف جامعه در سنین پایین (کودکان و نوجوانان) هم استفاده از فناوری تقویت شد.

زرندیان معتقد است: رویکردها به صنعت گردشگری چه در نظام برنامه‌ریزی چه در میان علاقه‌مندان به گردشگری تغییر خواهد کرد؛ در همین چارچوب باید به پایدارسازی صنعت گردشگری توجه شود، اکنون که گردشگری بعد از یک دوره اغما و رکود مجدد احیا می‌شود، فعالان این حوزه بهتر است قواعد و اصول استاندارد را از همین ابتدا بازبینی کنند و حرکت‌کردن چه در بعد اقتصادی و چه از منظر فرهنگی و اجتماعی در این حوزه را طبق یک استاندارد مورد قبول پایه‌ریزی و برنامه‌ریزی کنند.