تقویت ترانزیت ریلی؛ فرصتی برای شکوفایی اقتصاد ایران و گلستان

به گزارش ایرنا، تغییر نگرش و راهبرد سیاسی دولت سیزدهم از توجه و تمرکز محض به کشورهای اروپایی به سوی تقویت تعامل و ارتباط با کشورهای همسایه موضوعی است که بارها از سوی مسوولان مطرح و از سوی کارشناسان حوزه تعاملات سیاسی تایید شده است.

در همین راستا طی حدود یکسال اخیر شاهد سفرهای متعدد رییس جمهور به جامعه کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS)  و متقابلا حضور روسای بلندپایه این کشورها در ایران بوده ایم، یکی از موضوعات مشهود در روزهای اخیر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی تکاپوی جدی تر دولت در تقویت ارتباط با کشورهای عضو این اتحادیه به ویژه ترکمنستان و قزاقستان است.

پس از سفر هفته گذشته رییس جمهور ترکمنستان به ایران، در روزهای آینده قرار است رییس جمهور قزاقستان به ایران سفر کند. 

در دیدار سال گذشته رییس دولت سیزدهم با رییس جمهور قزاقستان که در حاشیه اجلاس همکاری های شانگهای در تاجیکستان برگزار شد، مقرر شد تا همکاری های دو جانبه کشور از جمله همکاری های ریلی ۲ کشور افزایش یابد، ارتقای همکاری های ریلی ایران و قزاقستان به‌ منظور افزایش ترانزیت کالا به اعتقاد کارشناسان می تواند زمینه پویایی صنعت ریلی کشور را فراهم سازد.

با تقویت تعاملات دو سویه ، بخشی از کالاها و بارهای کریدور- چین - روسیه - اروپا به مسیر چین - قزاقستان - ترکمنستان - ایران و اروپا هدایت می شود که این امر می تواند برای کشور و بویژه استان گلستان ثروت آفرین باشد.

ناگفته نماند هرچند طی یک سال گذشته به تعداد انگشت شمار شاهد ورود قطارهای کانتینری از چین، قزاقستان و ترکمنستان به ایران برای مقاصد مختلف بودیم اما عزم دولت سیزدهم برای استفاده از این ظرفیت گویای آن است که این مسیر پویاتر از همیشه در بخش ترانزیت کالا نقش آفرینی خواهد کرد.

بیان آماری از گمرک در زمینه ترانزیت کالا اعم از ریلی و جاده ای خالی از لطف نیست زیرا موقعیت جغرافیایی کشورمان و قرار گرفتن در شاهراه ارتباطی سه قاره این موقعیت ممتاز را ایجاد کرده است که تا ۵۰ میلیون تن در سال ترانزیت کالا از خاک ایران انجام شود.

سید روح الله لطیفی سخنگوی گمرک در این باره به ایرنا گفت: پارسال پس از هفت سال رکورد ترانزیت بار از مسیرهای ریلی و جاده ای کشور شکسته شد و به رقم ۱۲ میلیون و ۶۵۰ هزار تن رسید در حالی که در سال های ۹۹ و ۱۴۰۰ این رقم حدود ۷.۵ میلیون تن بود.

وی ادامه داد: در دو ماهه نخست امسال نیز ۲ میلیون و ۵۶۰ هزار تن کالا از مسیر ایران ترانزیت شده است که اگر همین روند ادامه یابد، می توان امیدوار بود که به رقم ۱۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تن در پایان سال برسیم.

وی با بیان اینکه درآمد ناشی از ترانزیت بار بر مبنای «تن - کیلومتر» محاسبه می شود، اظهار داشت: همانطور که رهبر معظم انقلاب تاکید کرده اند، سالانه ظرفیت ۵۰ میلیون تن ترانزیت کالا از ایران وجود دارد که باید از مراودات سیاسی برای استفاده از این ظرفیت استفاده شود.

با این رویکرد، دوم خرداد ماه جاری مسوولان راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان با امضای تفاهم نامه ای توافق کردند که نخستین قطار کانتینری چین - قزاقستان - ایران - ترکیه تا کمتر از یک ماه آینده وارد ایران شود، بر اساس این تفاهم‌نامه، بخشی از بار عبوری از کریدور ریلی چین - روسیه - اروپا از کریدور ریلی چین - قزاقستان - ایران - اروپا جابه‌جا خواهد شد.

در راستای اجرای این برنامه بامداد روز جمعه (۲۷ خرداد) قطار کانتینری از قزاقستان با محموله گوگرد وارد راه آهن اینچه برون گلستان و سپس راهی تهران شد تا در روز سه شنبه (۳۱ خرداد) و همزمان با سفر رییس جمهور قزاقستان به ایران، شاهد آغاز عملیات نمادین ترانزیت کالا از مسیر ریلی قزاقستان ترکمنستان ایران به سوی ترکیه باشیم.

فرصتی برای آورده های سرشار ارزی و افزایش تراز تجاری کشور

در همین پیوند، استادیار رشته اقتصاد دانشگاه آزاد واحد شهرستان علی آباد کتول استان گلستان در گفت و گو با ایرنا افزود : همجواری جمهوری اسلامی ایران با قطب های بزرگ جمعیتی، دسترسی به آبهای آزاد و واقع شدن در نقطه ثقل مسیرهای تبادل جاده ای، دریایی ، هوایی و ریلی کالا بین کشورهای منطقه از مهمترین ثروت های خدادادی ایران است که تاکنون از آن بهره کافی برده نشده است.

مجید نصیری افزود: ایران با واقع شدن در منطقه خاورمیانه، توانایی تبدیل شدن به مرکز عبور کریدورهای جهانی ترانزیتی در مسیر شمال- جنوب و  شرق - غرب را دارد، این فرصت علاوه بر آورده های سرشار ارزی، موقعیت راهبردی و جایگاه به مراتب بالاتری را برای ایران در سطح بین المللی ایجاد می کند.

وی ادامه داد : در سال‌های اخیر تلاش زیادی انجام شده تا بتوانیم از پتانسیل ارزشمند ترانزیت کالا در کشور استفاده کنیم ولی تاکنون نتیجه مطلوبی در پی نداشته است تا اینکه طی ماه های اخیر و با روی کار آمدن دولت سیزدهم با تغییر رویکردهای سیاسی و بهبود تعاملات سیاسی با کشورهای همسایه این مساعی به ثمر نشسته است.

نصیری گفت: در زمان حاضر بخشی از تولیدات چین و کشورهای cis از مسیر ریلی روسیه به اروپا صادر می شود، دولت جدید تلاش دارد تا با بهره گیری جدی از ظرفیت های ترانزیتی مسیر ریلی  قزاقستان ، ترکمنستان ، ایران ثروت آفرینی بیشتری برای کشور حاصل کنند و بخشی از این کالاها از ایران ترانزیت شود.

فراهم شدن زمینه رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی

استادیار دانشگاه آزاد واحد علی آباد کتول ادامه داد: رونق صنعت ترانزیت ریلی از مسیر  قزاقستان - ترکمنستان - ایران زمینه رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی کشورمان را در پی خواهد داشت و تراز تجاری کشور را افزایش می دهد.

وی در خصوص مزیت های مسیرهای ریلی هم یادآور شد: بهره گیری از راه آهن مزیت بسیاری دارد که از آن جمله می توان به ظرفیت جابجایی بالاتر، رفاه و راحتی بیشتر، صرفه اقتصادی بالا، کاهش هفت برابری مصرف سوخت، ۵۰ برابر ایمنی بیشتر، ۲۰ برابر آلودگی کمتر (به ازای هر تن بار) اشاره کر که این مسیر حمل و نقل را نسبت به  نسبت جاده‌ای و در برخی موارد حمل و نقل هوایی در جایگاه بالاتری قرار می دهد.

ترسیم چشم انداز روشن برای اقتصاد کشور با پویایی واقعی مسیر ریلی اینچه برون

رییس اتاق بازرگانی استان گلستان هم به خبرنگار ایرنا گفت: سالهاست که در دولت‌های مختلف بر بهره برداری از جایگاه خاص ژئوپلتیکی(جغرافیای سیاسی) و جغرافیایی کشور برای کسب منابع درآمدی پایدار و ثابت مباحث و شعارهای مختلفی مطرح می‌شود اما در عمل اتفاقی نمی افتد.

علی محمدچوپانی گفت: با تقویت ارتباط ایران با کشورهای مشترک منافع اراده کشورهای همسایه بر بهبود مراودات تجاری بیشتر شده است که یکی از نشانه های آن مبحث ترانزیت کال از مسیر بین سه کشور است .

به گفته وی پویایی واقعی در مسیر ریلی اینچه برون چشم انداز روشنی برای اقتصاد گلستان و کشور ترسیم خواهد کرد.

چوپانی تصریح کرد: قزاقستان با تولید میلیون ها تن گندم جو و ذرت انبار غله منطقه به حساب می‌آید که ترانزیت و تبادل این محصولات از طریق مسیر ریلی قزاقستان  - ترکمنستان - اینچه برون به داخل کشور و یا به مقصد کشورهایی نظیر ترکیه و حاشیه نشینان خلیج فارس موجب افزایش رشد اقتصادی و تولید ناخالص ملی می شود.

این فعال اقتصادی استان گلستان بیان کرد :  بهره گیری کامل از خط ریلی اینچه برون علاوه بر کاهش مسیر تبادل کالا هزینه های حمل انواع محصولات را به طرز بسیار چشمگیری کاهش می دهد.

تاثیر مستقیم بر اقتصاد منطقه
نماینده مردم غرب استان گلستان در مجلس شورای اسلامی هم به خبرنگار ایرنا گفت : جایگاه و موقعیت جغرافیایی ممتاز گلستان و تکمیل مسیر ریلی قزاقستان - ترکمنستان - ایران پتانسیل مغتنمی است تا با ایجاد و تکمیل زیرساخت های توسعه حمل و نقل ریلی و ترانزیت کالا به چرخ توسعه در استان شتاب بیشتری داده شود.

عبدالجلال ایری افزود: تقویت همکاری های سیاسی بین ملت های دوست و مسلمان ایران و کشورهای CIS می تواند بر جنبه های اقتصادی اهالی منطقه تاثیر مستقیم بگذارد.

وی با اشاره به وضع تحریم های ظالمانه غرب و آمریکا بر ملت و دولت ایران اظهارداشت: توسعه همکاری ها با کشورهای همسایه می تواند به عنوان مفری برای کم اثر کردن تحریم ها مورد استفاده قرار بگیرد.

از جمله مسیرهای حمل و نقل برای انتقال کالا و صارات تولیدات استان به سایر کشورهای منطقه به تاکید کارشناسان، بهره مندی از مسیر خط آهن ایران (اینچه برون) - ترکمنستان - قزاقستان است.

طول راه آهن گرگان - اینچه برون - اترک - برکت در سه کشور قزاقستان، ترکمنستان و ایران حدود ۹۰۸ کیلومتر و در شرق دریای خزر ساخته شد که ۱۲۰ کیلومتر آن در قزاقستان، ۷۰۰ کیلومتر در ترکمنستان و ۸۸ کیلومتر در ایران قرار دارد و این خط ریلی کشورهای مستقل همسود (CIS) را به خلیج فارس و کشورهای جنوب شرق آسیا متصل می‌کند.

از سال ۹۳ که خط آهن ایران (اینچه برون) - ترکمنستان - قزاقستان با حضور روسای سه جمهور سه کشور در نقطه صفر مرزی اینچه برون افتتاح شده بود تاکنون به علت مشکلاتی از جمله نبود پل برای گذر قطار و عریض بودن راه آهن ترکمنستان در مبادله کالا و جابجایی واگن‌ها مشکلاتی ایجاد شده بود.

تا سال ۹۷ ترکمنستان پل های مورد نیاز را احداث کرد اما به دلیل عریض بودن خط آهن این کشور، واگن‌ها و قطارها، تجار پس از تعویض بوژی (شاسی قطار) در خاک این کشور و با پرداخت هزینه اقدام به جابجایی واگن‌ها می‌کردند که بالاخره گره راه آهن اینچه برون گشوده شد و اتصال خط عریض ریلی ۲ کشور ایران و ترکمنستان در نقطه صفر مرزی اینچه برون گلستان به طول هشت کیلومتر در خاک ۲ کشور ایران و ترکمنستان با اعتباری بالغ بر چهار میلیون دلار به بهره برداری رسید تا تسریع و تسهیل در مبادلات حوزه ریلی با کشورهای CIS (اتحادیهٔ کشورهای مستقل همسود یا کشورهای مستقل مشترک‌المنافع) و ایجاد اشتغال و توسعه پایدار و شکوفایی اقتصادی گلستان وارد مرحله جدیدی شود.

به گزارش ایرنا، صاحب‌نظران بر این اعتقادند که در دوره ای که برخی از فعالیت های اقتصادی گلستان در بخش کشاورزی به سبب خشکسالی و در بخش گردشگری به سبب شیوع کرونا دچار رکود شد، افزایش تبادلات تجاری و ترانزیت کالا با کشورهای همسایه راه میانبری برای جبران این نقصان و مسیری به سوی استمرار توسعه در استان است، راهبردی که می تواند به رونق بخش هایی همچون صنایع دستی و صنعت استان بینجامد.