چالش G۷ در مقابله با بحران‌های جهانی؛ آیا سران هفت اقتصاد برتر دنیا راه‌حلی دارند؟

به گزارش روز شنبه ایرنا به نقل از خبرگزاری "سی‌ان‌ان" چالش‌های یک سال گذشته در آستانه برگزاری نشست گروه هفت در آلمان هرگز قابل تصور نبود و کسی فکرش را هم نمی‌کرد که برخی از ثروتمندترین و دموکرات‌ترین کشورهای جهان با چنین مشکلاتی دست و پنجه نرم کنند.

در نشست سال گذشته گروه هفت در انگلیس که نخستین دیدار رهبران این گروه پس از آغاز همه‌گیری ویروس کرونا بشمار می‌رفت، مقامات خوش‌بینی بیشتری نسبت به بهبود وضعیت جهان داشتند.

سی‌ان‌ان می نویسد: سال گذشته بزرگترین چالش پیش روی جهان، عبور از همه‌گیری بود، اما از آن زمان تاکنون رویدادهای جهانی بیش از همیشه افزایش یافته و مشخص نیست که گروه هفت کشور اقتصادی بتواند با وجود بحران‌های کنونی و شکاف‌های عمیق میان کشورهای عضو حتی اهداف سال گذشته را دنبال کند. آن هم در شرایطی که جنگ در اوکراین به بحرانی بی‌سابقه بدل شده و همزمان تنش‌های دیگر نیز در حال شکل‌گیری است.

این رسانه آمریکایی در ادامه گزارش خود آورده‌است: طی چند روز آینده که رهبران ژاپن، کانادا، آمریکا، انگلیس، فرانسه، ایتالیا و اتحادیه اروپا با میزبانی آلمان با یکدیگر دیدار خواهندداشت با چالش‌های بسیاری از جمله قدرت آخرالزمانی هسته‌ای روسیه، ادعاهای قاطعانه چین بر سر تایوان، بحران جهانی غذا، بهای صعودی انرژی، کندی رشد اقتصاد جهانی و بحران هزینه‌های زندگی بحث خواهند کرد. در این برهه برخلاف سال گذشته آمال و آرزوها برای مقابله با گرمایش زمین به کلافی سردرگم بدل شده و مشکلات زنجیره تامین، امید برای بازگشت به حالت عادی پس از همه‌گیری کووید را کاهش می‌دهد.

از همه اینها گذشته بریتانیا که میزبان سال گذشته این نشست بود، تهدید کرده‌است قوانین بین‌المللی در مورد توافق برگزیت با اتحادیه اروپا را نقض می‌کند و بحث بر سر فرستادن پناهجویان به رواندا همچنان داغ است.  

ناظران بر این باور هستند، هرچند رهبران گروه هفت قادر به حفظ اتحاد خود در برابر بحران‌های کنونی هستند، اما مقیاس بحران‌های در حال ظهور امکان این امر را بسیار کاهش داده‌است.

تحلیلگران عقیده دارند هرچند «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه مقصر تمامی بحران‌های کنونی نیست، اما جنگ غیرقابل توجیه او در اوکراین با بسیاری از بحران‌های در حال ظهور مرتبط است.

بحران غذا

بحران جهانی غذا نمونه‌ای از این موضوع است که می‌توان آن را تاحدی نتیجه بروز اختلال در زنجیره تامین جهانی پس از همه‌گیری ویروس کرونا دانست. اما تاراج گندم اوکراین توسط روسیه و محاصره کشتی‌های اوکراینی در دریای سیاه که مانع از رسیدن گندم و سایر محصولات کشاورزی اوکراین به بازارهای بین‌المللی می‌شود، نقش اصلی در بروز بحران جهانی غذا دارد.

براساس برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد (WFP)، اوکراین به طور معمول ۴۰ درصد گندم ، ۱۶ درصد ذرت و بیش از ۴۰ درصد از روغن آفتابگردان مورد نیاز جهان را تامین می کند.

کمیته بین‌المللی نجات (IRC) هم به تازگی اعلام کرده‌است که ۹۸ درصد غلات و گندم صادراتی اوکراین همچنان در محاصره است و همین امر سبب افزایش ۴۱ درصدی بهای جهانی گندم شده و پیش‌بینی می‌شود که ۴۷ میلیون نفر دیگر به شمار گرسنگان در جهان اضافه شوند. چراکه صادرات گندم اوکراین از دیرباز به کشورهای کم برخورداری همچون لیبی، لبنان، یمن، سومالی، کنیا، اریتره و اتیوپی می‌رسید.

لذا گروه هفت با هدف بهبود وضعیت حاکم، باید پوتین را وادار کند که از برخی اهداف جنگی عقب‌نشینی نماید و با پایان جنگ قدم مثبتی در این مسیر بردارد. هرچند تاکنون هیچ نشانه مثبتی در این مسیر دیده نشده‌است.  

بحران انرژی تهدیدی برای تعهدات اقلیمی

افزایش قیمت نفت یکی دیگر اثرات جانبی جنگ در اوکراین است.  برای رفع این مشکل، گروه هفت باید شرکای روسیه در اوپک پلاس از جمله عربستان‌سعودی را متقاعد کند که با پشت‌کردن به کرملین، تولید نفت را افزایش دهد.

سفر از پیش برنامه ریزی شده «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا در اواسط ماه ژوئیه (اواخر تیرماه) و سفر «بوریس جانسون» نخست وزیر بریتانیا به ریاض در ماه مارس (اسفند)، نشانه‌هایی از تلاش‌های گروه هفت برای بهبود وضعیت جهانی انرژی است، هرچند هنوز هیچ تضمینی در این خصوص وجود ندارد. عربستان‌سعودی همچون روسیه از بالارفتن بهای نفت منتفع می‌شود، هرچند این سود بهای سنگینی دارد که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان باید آن را بپردازند.

اهداف احتمالی گروه هفت برای مقابله با چالش‌های کنونی در حالی‌است که تلاش این گروه در سال گذشته تماما بر رسیدن به نقطه کربن خنثی و بهبودی همه‌گیری متمرکز بود. اما تلاش‌های امسال کشورهای غربی برای کنارگذاشتن نفت و گاز روسیه منجر به روی‌آوردن دوباره این کشورها به بزرگترین عامل گرمایش زمین یعنی زغال‌سنگ شده‌است.

آلمان خود به عنوان میزبان گروه هفت در وضعیت بحرانی قرار دارد، زیرا روسیه عرضه گاز به این کشور را کاهش داده و از این رو دولت برلین اعلام کرده‌است که نیروگاه‌های زغال‌سنگ بیشتری  راه‌اندازی خواهد کرد. این اقدام نسبت به نوامبر گذشته که آلمان متعهد شده‌بود تا سال ۲۰۳۰ زغال‌سنگ را به صورت تدریجی حذف می کند، یک عقبگرد بشمار می رود.

انگلیس هم که سال گذشته گفت جهان در حذف تدریجی زغال سنگ به نقطه بی‌بازگشتی رسیده‌است، هفته گذشته پیشنهادکرد که کشورش استخراج دوباره سوخت‌های فسیلی را برای صنایع فولاد آغاز کند. این کشور همچنین طرح تعطیلی تعداد بیشتری از کارخانه‌های زغال‌سنگ موجود را پیش از زمستان به تعویق خواهد انداخت.

فشارهای اقتصادی

وضعیت رشد اقتصادی کشورهای گروه هفت هرگز در نشست سال گذشته میلادی قابل تصور نبود. در این میان تداوم قرنطینه در چین با هدف رسیدن به کووید صفر نه تنها بازگشت این کشور را به تجارت تحت الشعاع قرار داده، بلکه زنجیره تامین جهانی را هم مختل کرده و منجر به توقف تولید در کارخانه‌ها شده‌است.

در کشورهای عضو گروه هفت و فراتر از آن، تورم روند افزایشی دارد و بانک‌های مرکزی نرخ‌های وام را افزایش می‌دهند و به نظر می‌رسد کاهش رشد اقتصاد جهانی در سالجاری بسیار بیشتر از سال گذشته باشد. «ایلان ماسک» ثروتمندترین مرد جهان هم به تازگی پیش بینی کرده بود که رکود اقتصادی آمریکا حتمی است.

وضیت به باور ناظران یادآور رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ است؛ شرایطی که در پی آن اگرچه بانک های مرکزی به سرعت در پی راه چاره برآمدند اما پیامدهای ژئوپلیتیکی آن تا سالها ادامه داشت. وقوع بهار عربی کمی بعد از این رکود اقتصادی نشان داد که درد اقتصادی جامعه از آستانه عبور کرد. بنابراین دور از انتظار نیست که یک بحران اقتصادی دیگر جهانی بتواند موج گسترده‌تری از ناآرامی را به راه بیندازد. در ماه‌های اخیر، سریلانکا از جمله کشورهایی است که به دلیل آشفتگی اقتصادی شاهد  اعتراضات خیابانی بوده و در پاکستان و پرو نیز موجی از اعتراض های مردمی به دلیل شرایط اقتصادی حاکم ادامه دارد.

پوتین  بر روی اجماع متزلزل سران دنیا حساب می‌کند

اقدامات گروه هفت می‌تواند به دلیل وجود شکاف‌های موجود محدود شود و روسیه از وجود همین شکاف ها بهره لازم را می‌برد.  

تنها چند هفته قبل از حمله روسیه به اوکراین، پوتین در سفری به چین قول همکاری عمیق‌تر داد و علی‌رغم هشدارهای سران گروه هفت، «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین هم تعهدش را دو چندان کرد و بر سر آینده تایوان قاطع‌تر شد.

این دو کشور با حضور در شورای امنیت و گروه ۲۰ دارای حق وتو از هرگونه محکومیت حمله روسیه به اوکراین هستند. هرچند آمریکا و انگلیس گفته اند که روسیه باید از گروه ۲۰ کنار گذاشته شود و در صورت حضور روسیه در نشست سران گروه ۲۰ در اندونزی در نوامبر امسال (آبان) به این نشست نخواهد آمد.

اما «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهوری فرانسه از زمان آغاز جنگ در اوکراین بیش از هر رهبر دیگر گروه هفت با پوتین گفت‌وگو داشته و اصرار دارد که روسیه نباید تحقیر شود. اما بایدن روسیه را متهم می‌کند که با حمله به اوکراین به بحران جهانی انرژی دامن زده‌است و وزیر دفاع وی هم معتقد است که روسیه باید تضعیف شود.

بنابراین آنچه واضح است گروه هفت نه از راه توقف بحران که با کاهش آن می‌تواند به موفقیت دست یابد و شکست این گروه دقیقا همان چیزی است که روسیه انتظارش را می‌کشد.