ایجاد گذرگاه پرسه‌سو در خراسان شمالی/ مصوبه‌ای که در دولت سیزدهم جان دوباره گرفت

خراسان شمالی بیش از ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان دارد اما در تمام طول این مرز مشترک یک گذر مرزی دیده نمی شود تا با تسهیل صادارت این استان به ترکمنستان زمینه توسعه اقتصادی مرز نشینان نیز فراهم شود.

اگرچه اقتصاددانان معتقدند که "تجارت نیروی محرکه رشد و توسعه هر کشوری است و توجه به گسترش داد و ستد منطقه ای و توسعه روابط اقتصادی و تجاری با همسایگان در نقاط مرزی از مهمترین راهبردهای تحقق این امر است" ولی اقتصاد خراسان شمالی محروم از محتوای این تئوری است و با وجود اینکه این استان از نظر درآمد در بین استان های کشور جزو رده های آخر است، ولی تاکنون نتوانسته از همجواری با همسایه شمالی بهره اقتصادی ببرد.

ایجاد گذر مرزی در روستای پرسه سوی شهرستان راز و جرگلان خراسان شمالی که برای رونق این خطه که از لحاظ قومی و فرهنگی به کشور ترکمنستان نزدیک است از جمله مصوبه هایی است که در سال ۱۳۸۳ توسط مسوولان خراسان شمالی و استان آخال ترکمنستان مصوب شد ولی تاکنون این طرح بلاتکلیف مانده است.

ولی مسوولان دولت سیزدهم به خوبی اهمیت این طرح را درک کردند و رابطه با همسایه شمالی را در اولویت های این استان مرزی قرار دادند و خواهان افزایش و توسعه همکاری های متقابل اقتصادی، گسترش بازارهای محلی، بهبود زیر ساخت ها و خدمات در راه اندازی گذرگاه مرزی در منطقه پرسه سو شهرستان مرزی راز و جرگلان شدند.

اینک مردم و مدیران ارشد و تجار خراسان شمالی بر این باورند که برای ارتقای اقتصادی استان لازم است تا تلاش ها بیشتری انجام شود و از مسوولان خواهان پیگیری های لازم برای راه اندازی گذرگاه مرزی برای تبادلات اقتصادی و اجتماعی با این کشور هستند و در سفر اخیر هیات دولت به استان این مهم را از رییس جمهور خواستند و ایشان نیز در سفر اخیر خود به کشور ترکمنستان خواهان بازگشایی این گذرگاه شدند.

بلاتکلیفی بازگشایی بازارچه پرسه سو 

تجار خراسان شمالی ارتباط دیرینه ای با تجار کشور همسایه شمالی داشته اند و این سابقه به حدود ۲۰۰ سال قبل از طریق گذر مرزی پرسه سو بر می گردد که به عقیده کارشناسان اتاق بازرگانی خراسان شمالی این گذر بدلیل بی میلی شوروی سابق بسته شد و اکنون دنبال بازگشایی این مسیر هستند.

  طرح ایجاد بازارچه مرزی "پرسه سو" در بهمن‌ ماه ۸۳ توسط هیات وزیران مصوب شد که به دلیل عدم فعالیت این بازارچه و عدم تمایل کشور ترکمنستان در راه اندازی بازارچه مذکور در شهریور سال ۹۰ طبق مصوبه هیات‌ وزیران بازارچه پرسه سو از لیست بازارچه‌های مرزی کشور حذف شد.

مسوولان خراسان شمالی دلیل اصلی این تاخیر را بی میلی طرف مقابل می دانند که تاکنون به رغم پروتکل امضاء شده بین مسوولان دو کشور برای راه اندازی این بازارچه، همچنان ترکمنستان حاضر به این اقدام نمی شود، در حالی که این طرح برای دو کشور به دلیل نزدیکی به مرز و اشتراکات فرهنگی موجود، مفید و موجب افزایش تبادلات اقتصادی و فرهنگی بین خراسان شمالی و کشور ترکمنستان می شود.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی در این‌باره خواهان پیگیری راه اندازی بازارچه مرزی در سطح ملی شد و گفت: برای عملیاتی شدن این مهم باید رییس جمهور ۲ کشور به موافقت برسند که در سفر اخیر رییس جمهور به ترکمنستان تاکید شد و رییس جمهور ترکمنستان نیز قول پیگیری این مهم را دادند.

سعید پورآبادی افزود: راه اندازی این بازارچه در تفاهم نامه های بین خراسان شمالی و استان آخال ترکمنستان وجود داشته است، ولی تاکنون به نتیجه ای نرسیده ایم و امیدواریم که قفل این ماجرا در دولت سیزدهم و با سفر اخیر رییس جمهور به کشور ترکمنستان باز شود.

وی افزایش تولید در بخش های مختلف از جمله حوزه کشاورزی، دامپروری، صنایع و معادن، صنایع تبدیلی و تکمیلی را از دستاوردهای این اقدام دانست و افزود: اگر زمینه برای صادرات در این منطقه فراهم شود، تولید نیز رونق می گیرد.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی در ادامه به سابقه تبادلات تجاری بین کشورهای ایران و ترکمنستان اشاره کرد و  افزود: خراسان شمالی در سال‌های دور با کشور شوروی از منطقه گیفان در شمال شهرستان بجنورد تبادلات تجاری داشت که تمامی برنامه ریزی های ما بر احیاء این گذر مرزی بنا شده است.

راه اندازی پرسه سو؛ مطالبه مردمی

استاندار خراسان شمالی نیز در این رابطه بر ایجاد بازارچه مرزی در پرسه سو تاکید کرد و گفت: این مهم به یک مطالبه مردمی و فعالان بخش اقتصادی تبدیل شده است که نقش مهمی نیز در بالا بردن رشد اقتصادی این خطه دارد.

محمدرضا حسین نژاد تصریح کرد: مردم شمال شهرستان بجنورد در منطقه راز و جرگلان ترکمن هستند که این موضوع باعث برجسته شدن نقش فرهنگی بین دو کشور می شود.

وی ادامه داد: ارتباط مردمان راز و جرگلان با کشور همسایه از سال های گذشته وجود داشته است و این روادید و ارتباط صمیمی همچنان بدلیل قومیت و زبان مشترک ادامه دارد و شرایط در این خطه طوری است که مردم روستاهای همجوار مرز همدیگر را از نزدیک می بینند و با وجود گذر مرزی این ارتباطات بیش از گذشته نزدیک و بهبود می یابد.

استاندار خراسان شمالی، اشاره ای به ارتباط بین این استان و آخال ترکمنستان کرد و گفت: اکنون ارتباط تجاری نیز بین تجار استان های آخال و خراسان شمالی وجود دارد و گشایش گذر مرزی در این استان به رونق اقتصادی و تولیدات این خطه کمک خواهد کرد و باعث افزایش درآمد خانوار ها خواهد شد.

وی بیان کرد: خراسان شمالی قطب تولیدات کشاورزی در برخی از ارقام است و باید تلاش کنیم تا تولیدات با کیفیت از این استان صادر شود و  این استان با ۲۰۰ هکتار شهرک کشاورزی می تواند مکان مناسبی برای سرمایه گذاری در بخش گلخانه و صادرات بیشتر به ترکمنستان باشد.

همت دولت سیزدهم برای بازگشایی پرسه سو

معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه در سفر ۱۱ تیرماه به خراسان شمالی نیز بر ایجاد بازارچه مرزی در منطقه پرسه سو راز و جرگلان تاکید کرد و گفت: تعمیق روابط با همسایگان از اولویت های سیاست خارجی جمهوری اسلامی است که راه اندازی این گذر مرزی نیز در این راستا حمایت می شود.

مهدی صفری افزود: رییس جمهور در سفر اخیر خود به خراسان شمالی بر ایجاد بازارچه مرزی تاکید داشت و با توجه به اینکه پنج نوبت با رییس جمهور این کشور ملاقات داشت این موضوع را هم پیگیر بودند.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه ادامه داد: ایران با کشور ترکمنستان روابط تجاری دیرینه ای داشته است ولی در سال های اخیر این روابط محدود شد. با این حال در سفر محمداف، رئیس‌جمهور ترکمنستان، در صدر هیاتی عالی رتبه برای نخستین بار در مقام رئیس جمهور به تهران ۱۶ سند همکاری بین دو کشور امضاء شد و این روابط نشان از ارتباطات دوسیه و ممسالمت آمیز دارد.

وی گفت: تلاش می کنیم تا صادرات را با اولویت کشورهای همسایه توسعه دهیم که اخیرا نیز رفت و آمد ها به این کشور ها افزایش یافته و نتایج خوبی نیز حاصل شده است.

 بازارچه؛ فرصتی برای گسترش تبادلات فرهنگی و اقتصادی

نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان، راز و جرگلان، گرمه و جاجرم در مجلس شورای اسلامی نیز در این‌باره گفت: با وجود اینکه با کشور ترکمنستان مرز مشترک داریم اما هنوز مردمان این خطه لذتی از ‌آن نچشیده اند و اکنون زمان آن فرا رسیده تا این روابط با احداث بازارچه مرزی تعمیق یابد.

محمد وحیدی افزود: متاسفانه اینک بین این استان و کشور همسایه ترکمنستان در مرز هیچ تبادلی وجود ندارد این در حالی است که مردمان هر دو منطقه هم دیگر را می بینند.

وی توجیه ناپذیری گذر مرزی را ایده ای نسنجیده دانست و خاطرنشان کرد: در مرحله اول باید بازارچه ایجاد شود که دستگاه های مسوول نسبت به ساخت راه دسترسی آن اقدام کنند و اگر ارتباط تجاری بین دو منطقه شکل گیرد به خودی خود توجیه اقتصادی نیز خواهد داشت.

نماینده مردم بجنورد در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: راه اندازی بازارچه علاوه بر تبادل تجاری فرصتی برای برقراری ارتباط فرهنگی، جذب دانشجو، رونق حوزه گردشگی و سلامت را نیز به همراه دارد.

وی به تفاهم نامه خط پروازی بجنورد - عشق آباد نیز اشاره کرد و گفت: شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران هما برای برقراری ۲ پرواز هفتگی از بجنورد به عشق آباد و بالعکس اعلام آمادگی کرده بود که برقراری پروازهای مستقیم فصل جدیدی در برنامه های توسعه استان با کشور ترکمنستان و آسیای مرکزی است.

وحیدی، فرش دورو، پشته ترکمنی و پرورش اسب را از پتانسیل های مهم منطقه محروم مرزی راز و جرگلان عنوان کرد و خاطرنشان کرد: تبادل این دو ظرفیت می تواند حوزه اقتصادی این خطه را دگرگون کند.

وی اضافه کرد: فرهنگ و زبان از اشتراکات بین مردم شمال خراسان و کشور ترکمنستان است و از طرفی مسافت کوتاه مرکز استان تا مرز مزیتی دیگر محسوب می شود که تجار به راحتی در این گذر مرزی تبادلات لازم را انجام دهند.

 رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی نیز در ادامه به مزیت های استان در ارتباط با همسایه شمالی اشاره کرد و گفت: مسافت کوتاه بجنورد مرکز استان تا منطقه گیفان از مهمترین مزیت هایی است که تجار به راحتی می توانند در این گذر مرزی تبادلات تجاری داشته باشند و راه دسترسی به این منطقه هموار است.

وی بیان کرد: خراسان شمالی با ترکمنستان ۳۱۰ کیلومتر مرز مشترک بدون معبر باز دارد و تلاش ها برای گشایش گذر مرزی پرسه سو از سال ۱۳۸۳ تاکنون در حال انجام است اما به هر دلیلی تاکنون به نتیجه نرسیده است.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی در ادامه افزود: جمعیت زیاد مرزنشین در این خطه از شمالشرق کشور نیز از دیگر مزایای این گذر مرزی محسوب می شود که جمعیت مرزنشینان استان بیش از ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده شده است.

وی گسترش همکاری‌های تجاری، اقتصادی و فرهنگی با کشورهای همسایه را از اولویت‌ دولت سیزدهم دانست و بیان کرد: کشور ترکمنستان دروازه ورود به آسیای مرکزی است و باید از این فرصت برای تبادلات تجاری بیشتر استفاده کرد.

پورآبادی ادامه داد: بر اساس داده های مرکز ملی آمار؛ خراسان شمالی از نظر درآمد در بین استان های کشور جزو رده های آخر است که باید تلاش کنیم تا این موقعیت اقتصادی بهبود یابد.

در مرزهای بسیاری از جوامع در حال توسعه، سطح قابل توجهی از نیاز مردم از طریق مبادلات مرزی آنان تامین می شود و با وجود اینکه مبادلات به صورت محلی است اما نقش پر اهمیتی در مبادلات میان این کشورها داشته و باعث بهبود زندگی ساکنان نقاط مرزی می شود اما با وجود اینکه ظرفیت مناسبی در این خطه وجود دارد تاکنون همتی برای بازگشایی این مرز وجود نداشته است.

استان خراسان شمالی و شهرستان مرزی راز و جرگلان به دلیل قرار گرفتن در بن بست جغرافیایی و دوری از مرکز از وجود زیرساخت های توسعه ای بویژه در زمینه راه های ارتباطی، آموزش، بهداشت و درمان ، حوزه ورزشی و رفاهی با محرومیت روبرو است و یکی از مزیت های باز شدن بازارچه و گمرک در این محل، نزدیکی جغرافیایی محل استقرار بازارچه پرسه سو به عشق آباد مرکز جمهوری ترکمنستان است و علاوه بر این سکونت قومیت های مشترک به قطع این مرکز تجاری را از دیگر بازارهای مرزی متمایز می کند.