صحا، نور امیدی برای تقویت بنیه مالی دانش‌بنیان‌ها

به گزارش ایرنا، مهمترین مولفه در مسیر به مرحله تولید انبوه رساندن محصولات خلاقانه شرکتهای دانش بنیان و صنایع پیشرفته، توانمندی مالی است که می تواند یک شرکت نوپا و در عین حال نوآور را به سرمنزل مقصود برساند اما ضعف بزرگ یا به قولی چشم اسفندیار این شرکتها در خراسان رضوی نیز همین ضعف مالی است.

خوشبختانه روند توسعه شرکتهای دانش بنیان در خراسان رضوی شتاب مطلوبی داشته و از سال ۱۳۹۵ تاکنون سال به سال بر تعداد آنها افزوده شده است به طوری که شمارشان از ۲۰۱ شرکت دانش بنیان و فناور به ۳۶۰ شرکت فعال و ۶ شرکت فناور مستقر در پارکهای علم و فناوری رسیده است.

خراسان رضوی معادل ۵.۲ درصد از کل شرکتهای دانش بنیان کشور را در خود جای داده است که این تعداد در حال افزایش است، هم اینک این استان رتبه سوم کشور را به لحاظ تعداد شرکتهای دانش بنیان و فناور پس از تهران و اصفهان دارد.

همزمان با سالی که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان سال "تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین" نامگذاری شده است، مسوولان تلاش کرده اند حمایتهای خود از شرکتهای دانش بنیان را در سال جاری افزایش دهند و از ظرفیتهای این حوزه در راستای تقویت تولید بهره بگیرند.

با این تفاسیر گره های زیادی در زنجیره تقویت شرکتهای دانش بنیان وجود دارد و شاید یکی از مهمترین آنها نیاز مالی باشد که مسیرهای مختلفی برای تامین آن در نظر گرفته شده که از جمله آن بانکها و صندوق های حمایتی هستند.

سابقه فعالیت صندوق صحا در کشور به دهه ۸۰ بازمی گردد، زمانی که مفهومی تازه به نام "دانش بنیان" بر سر زبانها افتاده بود و هنوز آنقدر حمایت مالی از این شرکتها اهمیت پیدا نکرده بود اما صندوق صحا، چیدمان و مسیر این برنامه حمایتی را ترسیم کرد.

اکنون همانگونه که دنیا در حال پیشرفت و فاصله گرفتن از صنایع قدیمی و تولیدات سنتی است، شرکتهای دانش بنیان نیز در حال توسعه بوده و روز به روز اهمیت توسعه فعالیتهای آنها بیشتر احساس می شود تا آنجا که حتی مسوولان تلاش می کنند، واحدهای تولیدی را به سمت دانش بنیان شدن پیش ببرند.

رییس پارک علم و فناوری خراسان رضوی در این باره گفت: ایران برای اینکه کشوری دانش بنیان شود به ۴۰ هزار شرکت نیاز دارد اما هم اینک تنها ۶ هزار و ۷۰۰ شرکت دانش بنیان در آن فعالیت دارند که البته تعداد کمی از آنها دانش بنیان هستند، چرا که شرکتهای دانش بنیان به یک پارامتر و استانداردهای مشخصی نیاز دارند.

مسعود میرزایی اظهار داشت: کشورهای دیگر به سرعت در حال توسعه شرکتهای دانش بنیان خود هستند و هر چقدر جلوتر می رویم، می بینیم که باید زودتر کار را شروع کنیم.

وی بیان کرد: در کنار تلاش پارک برای رقابتی کردن فعالیت شرکتهای دانش بنیان و ارتقای کیفی محصولات آنها و مطابقت دادن با استانداردهای روز دنیا، کمکهای خوب مالی می تواند راهگشا باشد.

میرزایی اضافه کرد: فلسفه وجودی صندوق های مالی این است که بتوان شرکتهای دانش بنیان را افزایش داد و زمانی می توان در این بخش موفق بود که بتوان از محل تولیدات صادرات‌محور این شرکتها ارز وارد کشور کرد.

مدیرعامل شرکت دانش بنیان "نیان الکترونیک" نیز گفت: در اوایل دهه ۸۰ که هنوز ادبیات دانش بنیان آن طور که باید شکل نگرفته بود و چیزی به عنوان استارتاپ وجود نداشت، صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع دانش پیشرفته (صحا) همه مفاهیم مربوط به این بخش را پیاده کرده بود.

محمدعلی چمنیان افزود: نخستین مفاهیم در خصوص دانش بنیانها در اوایل دهه ۹۰ آغاز و نخستین مجوزها در سالهای ۹۱ و ۹۲ داده شد، صندوق صحا از شرکتهای دانش بنیانی که هنوز آینده چندان مشخصی نداشتند، حمایت مالی می کرد و رویکرد تخصصی نسبت به آنها داشت، ارزیابی تخصصی صندوق به اعتبارسنجی، خطرپذیری و ارزیابی خطر این شرکتها کمک زیادی می کرد و نتایج خوبی نیز در پی داشت.  

وی اظهار داشت: امسال "نیان الکترونیک" به عنوان نخستین شرکت الکترونیکی در زمینه صنایع پیشرفته و دانش بنیان تولیدی – صنعتی نوع یک، اولین شرکت در حوزه دانش بنیان بوده است که توانسته پذیرش حضور در بورس را دریافت کند و از ماه دیگر نامش در بورس درج می شود که این نتیجه تلاشهای صندوق صحا است که پشتیبانی زیادی از این شرکت داشته است.

وی بیان کرد: هم اینک به دلیل نرخ ارز، هزینه های بازاریابی و مسائل مربوط به صادرات بسیار افزایش یافته است، انجام آزمایش ها و گرفتن تاییدیه ها بسیار گران است به طوری که شرکت نیان الکترونیک برای گرفتن استاندارد کشور روسیه، نزدیک به چهار میلیارد تومان هزینه کرده و ۲۰۰ آزمایش را پشت سر گذاشته است.

این فعال حوزه دانش بنیان گفت: در مجموع هزینه های تولید محصول فناور و دانش بنیان، با کیفیت مطلوب و داشتن استانداردهای جهانی هزینه بر است که باید بانکها و صندوق ها در این زمینه حمایت خود را داشته باشند.

تخصصی شدن نهادهای مالی، انتظاری که خیلی دور نیست

آنچه اکنون در محافل اقتصادی عنوان می شود، این است که چندان نمی توان نحوه هزینه‌کرد تسهیلات بانکی در بخش تولید را رصد کرد، از این رو دولت تلاش دارد طرح تامین مالی زنجیره‌ای برای واحدهای تولیدی به منظور ساماندهی منابع تامین و تخصیص بهینه منابع در راستای کمک به جهش تولید را اجرا کند.

براین اساس بنگاه‌های اقتصادی خراسان رضوی شامل تولیدی و تجاری موظف هستند که فاکتورهای خرید خود را از محل تسهیلاتی که از بانکها دریافت کرده‌اند، در سامانه جامع تجارت ثبت کنند، در این راستا پرداخت تسهیلات به واحدهای تولیدی در قالب سرمایه در گردش و نحوه استفاده از آن در بستر سامانه جامع تجارت به صورت هوشمند قابل رصد خواهد بود.

با این روش می توان نحوه هزینه شدن تسهیلات بانکی در بخش تولید را رصد کرد اما در حوزه دانش بنیان ها، نهادی مالی تخصصی مانند صحا بهتر می تواند مدیریت نحوه هزینه شدن این تسهیلات را به دست بگیرد.

رییس هیات مدیره انجمن شرکتهای دانش بنیان خراسان رضوی نیز در این باره گفت: هفته ای ۱۰ بانک در پارک علم و فناوری نشست برگزار می کنند تا به تامین منابع مالی شرکتهای دانش بنیان کمک کنند اما نیاز به وجود یک نهاد تخصصی در پرداخت منابع مالی وجود دارد.

سیدمهدی مدنی افزود: فضای فعالیت شرکتهای دانش بنیان به شدت رقابتی شده اما نقطه مثبت و اصلی صندوق صحا، انجام کار تخصصی است، کاری که هر کسی از پس آن برنمی آید و با توجه به اشرافی که صحا بر بحثهای تخصصی صنایع پیشرفته دارد مطمئنا می تواند کمکهای عمیقی در این زمینه انجام دهد.

وی اظهار داشت: نقطه قوت صندوق صحا این است که با صنعت رشد کرده و در مقایسه با نهادهای مالی مانند بانکها خدمات ویژه تری ارایه می دهد اما انتظار می رود این کمکها جهت دار و هوشمند باشد و تسهیلات را به سمت اشتغال پایدار سوق دهد.

صحا و تلاش برای هدایت منابع به سمت دانش بنیانی ها

نمایندگی شرکت مادر تخصصی صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته (صحا) وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت در سازمان صمت خراسان رضوی، با آغاز تابستان امسال فعالیت خود را آغاز کرده است.

رییس سازمان صنعت، معدن  و تجارت خراسان رضوی با اظهار خرسندی نسبت به راه‌اندازی شعبه‌ای از صندوق صحا در حمایت از صنایع دانش‌بنیان و پیشرفته گفت: یکی از مهمترین موضوعات در خصوص گسترش شرکتهای دانش بنیان، بحث حمایتهای مالی از آنها است.

امیررضا رجبی اظهار داشت: تاکنون صندوق نوآوری و شکوفایی معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهوری، حمایتهای مالی از شرکتهای دانش‌بنیان را بر عهده داشته است، اما برای صنایعی که در حوزه‌های فناوری استان مشغول فعالیت بودند، ابزار مالی برای حمایت وجود ندارد.

وی بیان کرد: اکنون با راه‌اندازی شعبه‌ای از صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته در خراسان رضوی، حلقه مفقوده در حوزه حمایت از صنایع پیشرفته از بین خواهد رفت و با حمایتی که هیات مدیره این صندوق از استان خواهد داشت، فضا برای ورود صنایع تولیدی استان به حوزه فناوری آسانتر می‌شود.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: صنایع قطعه سازی، الکترونیک، صنایع غذایی استان حرکت در مسیر صنایع تک را آغاز کرده‌اند و با توجه به وجود کانی‌های معدنی در استان، حوزه صنایع معدنی نیز به سمت فناورانه شدن در حال حرکت هستند.

رجبی اظهار داشت: اواخر سال گذشته اتاق فکر "صنعت و فناوری" خراسان رضوی با همکاری دانشگاه فردوسی و پارک علم و فناوری استان تشکیل شد تا فضا برای توسعه حوزه دانش‌بنیان و فناور فراهم شود.

وی گفت: تقریبا همه نیازهای لازم برای استفاده شرکتهای تولیدی از واحدهای فناور خراسان رضوی تامین شده است که با راه اندازی شعبه صحا و افزایش سرمایه این صندوق، نیازهای واحدهای فناور به حوزه مالی نیز تامین می‌شود.

رییس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته (صحا) گفت: این صندوق در سال ۱۳۷۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در سال ۱۳۷۷ فعالیت خود را به عنوان صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع الکترونیک آغاز کرد.

محسن نادری‌منش افزود: از آنجا که عمده نهادهای مالی، نهاد تخصصی حوزه صنایع نبودند، نمی‌توانستند حمایتهای خاصی از صنایعی مانند الکترونیک داشته باشند، به همین علت دولت نهادی مالی به منظور حمایتهای خاص از صنایع الکترونیک ایجاد کرد.

وی اظهار داشت: به تدریج و با توسعه فناوری در کشور، حوزه های دیگری مانند فناوریهای زیستی، نانو، مواد پیشرفته، اپتیک و فوتونیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات و انرژی‌های نو به صنایع پیشرفته اضافه شد، لذا صحا در سال ۱۳۹۸ همه حوزه‌های صنایع پیشرفته را، که نیاز به تامین مالی خاص از نظر سرمایه‌ای داشتند، زیر پوشش قرار داد.

وی محورهای اصلی خدمات این صندوق را اعطای تسهیلات مالی، صدور ضمانت نامه‌ها، ارایه خدمات کارشناسی، سرمایه‌گذاری خطرپذیر غیرمستقیم، بیمه‌های تخصصی از طریق شرکتها و موسسات بیمه‌ای مربوطه ذکر کرد و گفت: این صندوق در بحث سرمایه گذاری خطرپذیر شرکتهای معدنی مانند ایمیدرو را زیر پوشش قرار می دهد که این حمایت را می‌توان در قالب هوشمندسازی معادن و صنایع معدنی با توجه به ظرفیتهای خراسان رضوی در این بخش نیز ارایه داد.

رییس هیات مدیره صندوق صحا، تسهیلات مالی تولیدی و خدماتی این صندوق را شامل بخشهایی از جمله "اجرای قرارداد، تسهیلات به خریدار (لیزینگ)، تولید بدون کارخانه، سرمایه برای تولید، تولید آزمایشی و نیمه صنعتی، ایجاد و راه‌اندازی خط تولید و نمونه‌سازی محصول ذکر کرد.

نادری‌منش با بیان اینکه میزان مشارکت مالی متقاضی تسهیلات این صندوق باید دست‌کم ۳۰ درصد باشد، افزود: سقف اعتباری هر متقاضی در صندوق صحا ۵۰ میلیارد ریال، نرخ کارمزد تسهیلات بین پنج تا ۱۵ درصد بسته به سطح فناوری و نوع فعالیت، تضامین نیز شامل سفته یا بیمه، سفته با ضمانت غیر، وثیقه ملکی، ضمانت نامه های بانکی، اوراق مشارکت و زمان بازپرداخت تسهیلات نیز یک تا سه سال است.

وی اظهار داشت: در ۲ ماه آینده حوزه "ای.سی" این صندوق نیز فعالیت خود را آغاز می کند که علاوه بر پوشش دادن مباحثی مانند سرمایه در گردش، ایجاد خط توسعه و خطوط تولید صادرات، موارد دیگری از جمله خرید دین، خط اعتباری، ایجاد شبکه های پیمانکاری ذیل شرکتهای بزرگتر، کمک به شرکتهای بزرگتر برای آرندی و استفاده از توانش شرکتهای فناور را زیر پوشش گرفته و به آنها تسهیلات پرداخت می‌کند.