خراسان رضوی، تحقیق و توسعه عقب‌تر از صنعت

به گزارش ایرنا، طبق آخرین آمار اعلامی مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) ، ایران رشدی چشمگیر داشته و با صعود ۳۵ پله‌ای در رتبه‌بندی تولید علم در سال‌های پس از انقلاب اسلامی، اکنون رتبه ۱۷ جهان را دارد.

این در حالی است که مسیر توسعه در هر کشوری از رهگذر تولید علم به فناوری و صنعت می گذرد و تاکنون گرچه در این خصوص شعارهای زیادی داده شده اما هنوز سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی کمتر از یک درصد است، در حالی که سهم تحقیق و توسعه در تولید ناخالص داخلی در کشورهای پیشرفته به طور میانگین ۲.۵ درصد است که این سهم در کشورهایی همچون چین، آمریکا و کره جنوبی حدود ۳.۵ درصد است.

تبدیل شعار افزایش ارتباط بین صنعت و دانشگاه به عمل، ساز و کار خاص خود را می طلبد و ضروری است که هر ۲ بخش صنعت و دانشگاه به این سمت و سو ترغیب شوند.

تقویت ارتباط بین صنعت و دانشگاه و توجه به پژوهش مورد توجه دولت چهاردهم است و به گفته رییس جمهور «مسعود پزشکیان»، اگر امیدی به آینده کشور وجود دارد در درجه نخست به دانشگاه و دانشگاهیان است، که البته صنعتگران و تولیدکنندگان هم نقش مهم و غیرقابل انکاری در این زمینه دارند و انتظار ما از دانشگاه آن است که کشور را به قله علم و فناوری برساند.

خراسان رضوی با ۲۶۰ دانشگاه و مرکز آموزش عالی فعال، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های دانشگاهی ایران را دارد، اقتصاد خراسان رضوی نیز با فعال بودن حدود پنج هزار و ۶۰۰ واحد صنعتی و تولیدی بر پایه فعالیت بخش خصوصی استوار است و ۹۵ درصد از واحدهای صنعتی این استان را فعالان بخش خصوصی تشکیل می دهند، لذا تقویت فعالیت های تحقیقاتی و پژوهشی در حوزه صنعت و تقویت ارتباط بین صنعت و دانشگاه می تواند رونق چشمگیری به اقتصاد این استان بدهد.

سهم ۶.۵ درصدی تحقیق و توسعه از صنعت خراسان رضوی

به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت در ایران، ۲ هزار و ۲۵۰ پژوهشگر در حوزه تحقیق و توسعه فعال هستند

رییس انجمن تحقیق و توسعه خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در این خصوص به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: تعداد پژوهشگران تمام وقت در بخش تحقیق و توسعه به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت و سهم بخش تحقیق و توسعه از تولید ناخالص ملی، ۲ شاخص اصلی در حوزه نوآوری صنعت و زیرساخت پایدار است.

علی سپهر افزود: ایران از کشورهایی است که بالاترین میزان پژوهشگر و محقق را دارد و طبق آمار در سال ۲۰۲۱ به ازای هر یک میلیون نفر، ۲ هزار و ۲۵۰ پژوهشگر در حوزه تحقیق و توسعه کشور فعال بوده اند.

وی ادامه داد: در کشورهایی نیز که این شاخص پررنگ تر است، اکثر محققان،‌ مهاجرانی هستند که به عنوان جامعه نخبگانی آن کشور به آمریکای شمالی و اروپا مهاجرت کرده اند.

رییس انجمن تحقیق و توسعه خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی افزود: تحقیق و توسعه از کلیدی‌ترین عوامل پیشرفت اقتصادی و علمی هر کشور محسوب می شود اما هزینه صرف شده برای تحقیق و توسعه در ایران به رغم بالا بودن تعداد محققان، کمتر از یک درصد تولید ناخالص ملی را دربرمی گیرد.

سپهر اضافه کرد: خراسان رضوی با داشتن مراکز مطرح دانشگاهی و پنج هزار و ۶۰۰ واحد تولیدی و صنعتی، از مراکز پیشرو در عرصه تولید دانش و فناوری در کشور است و با فعالیت پارک علم و فناوری و شهرک های های صنعتی بستر مناسبی برای پیوند صنعت و دانشگاه دارد.

وی ادامه داد: اکنون ۴۰۰ بخش تحقیق و توسعه در واحدهای صنعت و معدن و تجارت استان در رشته های مختلف از جمله مکانیک، مواد غذایی، خودرو، صنایع شیمیایی و فناوری اطلاعات فعال هستند و با حدود ۶ هزار پروانه بهره برداری، سهم تحقیق و توسعه از بخش صنعتی خراسان رضوی ۶.۵ درصد است که البته با این حجم از قابلیت صنعتی و اقتصادی استان عدد کوچکی است.

راهکارهای تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه

رییس انجمن تحقیق و توسعه خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی ادامه داد: برای افزایش ارتباط صنعت و دانشگاه و توسعه تحقیقات باید اقدامات موثر و تشویقی برای هر ۲ بخش وجود داشته باشد.

سپهر افزود: افزایش بودجه تحقیق و پژوهش توسط بخش دولتی، ایجاد زیرساخت های فناورانه با کمک بخش خصوصی شامل ایجاد آزمایشگاه های مدرن، حمایت از بخش تحقیق و توسعه و استارتاپ ها با کاهش موانع اداری برای شرکت های جدید در حوزه تحقیق و توسعه و راه اندازی مراکز شتاب دهنده دولتی با حمایت از ایده های خلاقانه و فرایند تجاری سازی از جمله اقداماتی است که می تواند توسط بخش دولتی در این راستا برنامه ریزی شود.

وی ادامه داد: در بخش قانونگذاری نیز تصویب قوانین مشوق مالیاتی و تامین اجتماعی برای شرکت های نوپا در تحقیق و توسعه، ایجاد صندوق ملی به خصوص صندوق استانی حمایت از تحقیق و توسعه و تخصیص منابع مالی مشخص برای استان، تصویب قانون مالکیت فکری پیشرفته برای نوآوری و تحقیق، الزام صنایع به خصوص صنایع بزرگ به سرمایه گذاری در بخش تحقیق و توسعه با تخصیص درآمد مشخصی از صنایع بزرگ و حمایت از نیروهای انسانی متخصص برای کاهش نرخ مهاجرت نخبگان از جمله تسهیلات مالی و ارائه فرصت های شغلی مناسب برای پژوهشگران از دیگر پیشنهادهایی است که می تواند موثر واقع شود.

رییس انجمن تحقیق و توسعه خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان اضافه کرد: ایجاد دفتر ارتباط صنعت و دانشگاه در شهرک های صنعتی برای هماهنگی طرح های تحقیقاتی، تدوین برنامه های پژوهشی مشترک، تشویق اساتید به همکاری با صنعت با در نظر گرفتن امتیازات ویژه در ارزیابی های دانشگاهی، برگزاری رویدادهای مشترک، ایجاد دوره های کارآمورزی صنعتی برای دانش آموختگان، تشکیل کمیته های مشورتی مشترک و راه اندازی مراکز تحقیق و توسعه صنعتی در دانشگاه ها نیز از پیشنهادهای مشترک بین صنعت و دانشگاه برای توسعه فعالیت های تحقیقاتی در حوزه صنعت است.

سپهر افزود: در راستای افزایش ارتباط با دانشگاه به زودی انجمن مراکز تحقیق و توسعه خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در دانشگاه فردوسی افتتاح می شود.

لزوم تبیین ماده ۱۳ قانون جهش تولید دانش‌بنیان

طبق ماده ۱۳ قانون جهش تولید دانش‌بنیان، صنایع و واحدهای تولیدی دارای بخش تحقیق و توسعه که با دانشگاه‌ها قرارداد همکاری منعقد می‌کنند، می‌توانند از مزایای مالیاتی خاصی بهره‌مند شوند. این مزایا شامل امکان کسر هزینه‌های تحقیق و توسعه از مالیات‌های آینده است.

مدیر ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه فردوسی مشهد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با تاکید بر تبیین ماده ۱۳ قانون جهش تولید دانش بنیان برای بخش تولید و صنعت، اظهار کرد: این ماده قانون با هدف سوق کشور به سمت نوآوری و فناوری مصوب شده است تا ظرفیتی برای تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه باشد.

مهدی پناهی افزود: این قانون مشوق خوبی برای ترغیب بخش صنعت به سمت دانشگاه و استفاده از ظرفیت های تحقیقاتی است اما به خوبی تبیین نشده و بخشی از فعالان بخش صنعت اطلاعات کاملی در این خصوص ندارند.

وی ادامه داد: با اطلاع رسانی کامل این ماده قانونی به بخش صنعت، قراردادهای منعقده بین صنعت و دانشگاه جهش چشمگیری خواهد داشت لذا دانشگاه فردوسی این مهم را در دستور کار خود قرار داده است و جلساتی در این خصوص برگزار و به زودی قراردادهایی منعقد خواهد شد.

مدیر ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: طبق این قانون چنانچه فعالان صنعتی در بخش تحقیق و پژوهش در دانشگاه ها و بخش فناوری هزینه کنند، این هزینه از مالیات آن واحد کسر خواهد شد.

پناهی افزود: در واقع با این قانون، مالیات در بخش توسعه صنعتی و نوآوری در دانشگاه هزینه می شود که بازخورد آن افزایش راندمان و کیفیت تولید و به تبع آن افزایش درآمد مالیاتی از این بخش است.

وی گفت: معاونت علمی ریاست جمهوری و معاونت پژوهشی وزارت علوم به دنبال اجرایی کردن این ماده قانونی هستند و روی تبیین آن تاکید شده است.

مدیر ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه فردوسی مشهد افزود: تا کنون بین دانشگاه فردوسی و صنایع کوچک و بزرگ بیش از ۴۰۰ قرارداد منعقد شده که با در دستور قرار دادن این ماده قانونی، پیش بینی می شود در کوتاه ترین بازه زمانی، این قراردادها به صورت چشمگیری افزایش داشته باشد.

تدوین طرح تحول ارتباط صنعت با دانشگاه

سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز از تهیه طرح تحول ارتباط صنعت با دانشگاه در مرکز پژوهش های مجلس خبر داد و افزود: این طرح با همکاری دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم تهیه شده و به زودی در سامانه مجلس برای دسترسی اساتید و اعمال نظر ثبت می شود.

در سال ۱۴۰۲ دیوان محاسبات کشور اعلام کرد که منابع حاصل از قانون جهش ۲۵۰ هزار میلیارد ریال است اما فقط ۳.۸ همت از این مبلغ به معاونت علمی ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی واریز شداحسان عظیمی راد افزود: امیدواریم با اجرایی شدن این طرح شاهد پررنگ تر شدن نقش دانشگاه در حل مسائل حوزه صنعت و افزایش تعامل به نفع مردم باشیم.

نماینده مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: مساله یابی و حل مساله بسیار مهم است، دغدغه مردم امروز حل مشکلات در حوزه های مختلف معیشتی، تولید، بازار و غیره است و صنعت و دانشگاه برای حل مشکلات جامعه نقش کلیدی دارند.

عظیمی راد تاکید کرد: چنانچه در جامعه ای تعطیلی دانشگاه و صنعت منجر به ایراد ضرر به جامعه شود، می توان گفت در آن جامعه دانشگاه و صنعت محل حل مشکلات کلیدی مردم هستند.

وی افزود: در حوزه مساله یابی و حل مسایل کلیدی باید واحدهای تحقیق و توسعه جدی گرفته شود.

نماینده مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در راستای اجرای قانون جهش تولید دانش بنیان، در سال ۱۴۰۲ دیوان محاسبات کشور اعلام کرد که منابع حاصل از قانون جهش ۲۵۰ هزار میلیارد ریال است اما فقط ۳۸ هزار میلیارد ریال از این مبلغ توسط سازمان برنامه و بودجه به حساب معاونت علمی ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی واریز شده و مابقی صرف کارهای دیگر شده در حالی که این مبلغ می تواند شرکت های دانش بنیان و مجموعه های فعال فناور را متحول کند.

عظیمی راد افزود: از این رو نظارت جدی بر قانون جهش تولید دانش بنیان در مجلس در دستور قرار گرفت و در نخستین گام ۲۰ هزار میلیارد ریال به حساب معاونت علمی ریاست جمهوری واریز شد.

وی تاکید کرد: باید به سمت دانش بنیان کردن تولید و صنعت حرکت کرد و بخشی از پولی که برای دانش بنیان ها زنده می شود، باید به سمت خراسان رضوی سرازیر شود و مجلس نیز با تمام وجود از این امر حمایت می کند.

نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی افزود: حمایت از تولیدکنندگان و صنعتگران در مجلس خط قرمز ما است و پیگیر حل مشکلات صنایع و واحدهای تولیدی هستیم.

پردیس های فناورانه در صنایع مختلف زنجیره اتصال بین صنعت و دانشگاه

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در این خصوص اظهار کرد: نقش علم و دانش در فضای کسب و کار باید پررنگ شود.

امیررضا رجبی افزود: راه اندازی پردیس ها و تاسیس پارک های علم و فناوری در دانشگاه ها نقش مهمی در توسعه ارتباط بین صنعت و دانشگاه دارد که این مهم در دانشگاه فردوسی مشهد و پارک علم و فناوری خراسان محقق شده است.

وی ادامه داد: ایجاد هفت پردیس در حوزه‌های مختلف اقتصادی در دستور کار پارک علم و فناوری خراسان است که این پردیس‌ها منجر به بومی سازی صنعت و علم و خروج ارز از کشور می شود.