آیا بایدن وعده خود را در مورد یمن محقق می‌سازد؟

قرار است «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا پانزدهم و شانزدهم جولای (۲۴ و ۲۵ تیر) راهی عربستان سعودی شود تا پس از یک دوره تیرگی روابط زمینه را برای نزدیکی دوباره و بیشتر ریاض-واشنگتن فراهم کند.

تحلیلگران و رسانه‌های جهان، ارزیابی‌های گوناگونی را از اهداف سفر چند روز آینده بایدن دارند و موضوعات مختلفی را در این سفر برجسته می‌دانند. مسائلی مانند کنترل بازار انرژی جهان، جذب دوباره سعودی در اردوگاه غرب برای مقابله با مسکو در کنار فتح باب برای برقراری روابط ریاض با رژیم صهیونیستی و موضوع سیاست‌ها در قبال ایران از مهمترین پرونده‌ها هستند.

با اینحال برخی اعتقاد دارند این سفر می‌تواند فرصت خوبی را فراهم بیاورد تا پرونده تجاوز چند ساله عربستان به یمن به طور کامل بسته شود. شاید بایدن بخواهد این‌بار به یکی از وعده‌های انتخاباتی‌اش جامه عمل بپوشاند و این جنگ را که غیرنظامیان مهمترین قربانیان آن هستند، مختومه کند.

روزنامه «گاردین» در این زمینه نوشت، این سفر می‌تواند پیامدهای مهمی برای یمن داشته باشد. یکی از اهداف کلیدی بایدن باید پایان دادن به جنگی باشد که بدترین وضعیت اضطراری انسانی جهان را پس از مداخله عربستان در سال ۲۰۱۵ موجب شد. این امیدواری وجود دارد که بن سلمان آتش بس کنونی را دائمی‌ کند.

سعودی متحد متمایز واشنگتن

با اینحال تجربه نشان داده است که منافع اقتصادی و هماهنگی‌های سیاسی همیشه در روابط دو طرف اولویت داشته‌اند.
روزنامه هندی « New Indian Express» نوشت، روابط عربستان و ایالات متحده یک نمونه کلاسیک از اولویت دهی به منافع ملی در برابر حقوق بشر، دموکراسی، آزادی بیان و آزادی مذهبی است. همه این‌ها از جمله موضوعاتی است که ایالات متحده در مورد آن به سایر کشورها، فشار وارد می‌کند. اما باید به یاد داشت که عربستان سعودی سخاوتمندانه مجتمع نظامی-صنعتی آمریکا را با خرید مقادیر زیادی سخت افزار نظامی‌که در مداخله خود در جنگ داخلی یمن به کار گرفته است، سرپا و زنده نگه می‌دارد.

این رابطه صمیمی‌ پس از حملات ۱۱ سپتامبر با مشکل مواجه شد و پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار مخالف سعودی، بدتر شد. آمریکا انگشت اتهام را به سوی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، به عنوان مغز متفکر قتل نشانه رفت.

روابط عربستان و ایالات متحده یک نمونه کلاسیک از اولویت دهی به منافع ملی در برابر حقوق بشر، دموکراسی، آزادی بیان و آزادی مذهبی است

ایالات متحده نمی‌توانست اعتراض عمومی‌ را که پس از قتل خاشقجی رخ داد، نادیده بگیرد. با این حال نه تنها ترامپ کاری را انجام نداد بلکه جو بایدن هم از اعمال تحریم‌ها علیه محمد بن سلمان خودداری کرد. با اینحال روابط دوجانبه تیره شد.

سفر چند روز آینده رئیس جمهوری آمریکا به ریاض مورد توجه و حمله مخالفان سیاسی و دیگر لابی‌ها قرار گرفته است زیرا آن‌ها بایدن را  به زیر پا گذاشتن وعده‌هایش متهم می‌کنند. اگرچه یکی از وعده‌های وی تلاش برای پایان دادن به جنگ در یمن بود اما وی نه تنها اقدام عملی قابل توجهی را انجام نداد بلکه به تازگی از دربار سعودی بابت آتش بس نیم بند در یمن تمجید کرد.

دائمی شدن آتش‌بس کنونی اولویت دارد

با اینحال به نظر می‌رسد کاخ سفید قدرت آن را دارد که مانع تداوم سیاست‌های تجاوزکارانه ریاض در مورد یمن شود. اندیشکده «بروکینگر» نوشت، دیدار جو بایدن از عربستان سعودی، فرصتی مغتنمی‌ برای پیشبرد اهداف در زمینه پایان دادن به جنگ در یمن به وجود می‌آید.  بایدن در ابتدای کارش در کاخ سفید گفت پایان دادن به این جنگ اولویت اصلی اوست که یک تغییر اساسی در سیاست و اصلاح خط مشی‌ها نسبت به پیشینیانش محسوب شد.
اکنون به اعتقاد تحلیلگران بایدن در عربستان می‌تواند ملک سلمان و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان را تحت فشار قرار دهد تا با رفع بقیه محاصره شمال یمن و دائمی‌کردن آتش بس، کارهای بیشتری را برای دستیابی به صلح انجام دهند.

اندیشکده آمریکایی بروکینگز مدعی شده است که تیم بایدن در زمینه تبدیل جنگ به آتش بس بسیار فعال بود و درنهایت و قادر شد برای اولین بار از سال ۲۰۱۶ چنین موفقیتی را رقم بزند. این آتش بس در آوریل اجرایی شد و تا اوت تمدید شده است. اکنون باید بدون محدودیت زمانی تمدید شود.

بر این اساس بزرگترین مشوق‌ها کاهش بیشتر محاصره عربستان در بخش‌های شمالی است که تحت کنترل حوثی‌ها قرار دارد. در این چارچوب باید سوخت بیشتر  و مقادیر نامحدود غذا، دارو و سایر تجهیزات بشردوستانه وارد یمن شود. آتش بس همچنین تاکنون فرودگاه صنعا را به روی پروازهای تجاری امان و قاهره مصر باز کرده است حال باید پرواز به مقصدهای دیگر فعال شود و انتقال کمک پزشکی بیشتر که مردم منتظر و نیازمند به آن هستند، تسهیل شود زیرا زیرساخت‌های بهداشتی در این کشور در اثر جنگ ویران شده است.

بایدن در عربستان می‌تواند ملک سلمان و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان را تحت فشار قرار دهد تا با رفع بقیه محاصره شمال یمن و دائمی‌کردن آتش بس، کارهای بیشتری را برای دستیابی به صلح انجام دهند

این جنگ یک فاجعه انسانی بوده است که موجب شد صدها هزار غیرنظامی‌یمنی بر اثر سوء تغذیه و بیماری‌های مرتبط با آن جان خود را از دست دهند. در این میان کودکان یمن آسیب پذیرترین افراد بوده اند. پایان دادن به جنگ به معنای واقعی کلمه جان ده‌ها هزار نفر را نجات می‌دهد و این می‌تواند یک دستاورد بزرگ حقوق بشری باشد. یمن بیشتر مواد غذایی خود را از روسیه و اوکراین وارد می‌کرد و جنگ دو کشور موجب شد تا قیمت غلات تا ۳۵ درصد افزایش یابد.

برنامه جهانی غذا به تازگی از کاهش قابل توجه کمک‌های غذایی به یمن خبر داده است، زیرا کمک‌های مالی جهانی به این برنامه بسیار کم است، بنابراین نیاز به کمک‌های خلیج فارس ضروری است.

حفظ تمامیت ارضی یمن

از طرف دیگرقرار است بایدن در این سفر با رهبران شورای همکاری خلیج فارس هم دیدار کند. همه آنها - به استثنای عمان - هفت سال پیش به مداخله عربستان سعودی در یمن پیوستند. رئیس‌ جمهوری ایالات متحده حال می‌تواند آنها را تشویق کند تا برای بازسازی زیرساخت‌های یمن و کمک به جبران آسیب‌های جنگ، وارد عمل شوند و اقدامات بیشتری را انجام دهند. پروژه بزرگ آن‌ها توسعه بندر عدن باید باشد که در کنترل انصارالله قرار ندارد.

طبق گزارش بروکینگز، رئیس جمهوری آمریکا همچنین باید به سعودی‌ها و شرکای خلیج‌فارس آنها فشار بیاورد تا نیروهای خود را از بخش‌هایی که در جنوب یمن اشغال کرده‌اند خارج کنند. سعودی‌ها در استان المهره حضور دارند و اماراتی‌ها جزایر سقطری و پریم را کنترل می‌کنند. تمام این قلمرو باید در کنترل حکومت موقت جدید تحت حمایت عربستان سعودی قرار گیرد که در ماه آوریل برای جایگزینی دولت ضعیف عبد ربه منصورهادی ایجاد شد. بعید است یمن در آینده ای قابل پیش بینی دوباره متحد شود، اما حداقل باید تمامیت ارضی خود را از نیروهای خارجی بازپس گیرد.

رئیس جمهوری آمریکا باید به سعودی‌ها و شرکای خلیج‌فارس آن‌ها فشار بیاورد تا نیروهای خود را از بخش‌هایی که در جنوب یمن اشغال کرده‌اند خارج کنند

طبق این تحلیل، گروه انصارالله بخش بسیار دشوار موضوع برای ریاض و واشنگتن است. آن‌ها به شدت ضدآمریکایی هستند که قدمت آن‌ها به حمله به عراق بازمی‌گردد و ارتباط نزدیکی با ایران و حزب الله دارند و اغلب در مذاکرات ناسازگار هستند. آن‌ها اینجا هستند تا بمانند. 

عربستان باید خودش را تغییر دهد

«اکونومیست» به تازگی نوشت که بهترین راه برای بهبود تصویر عربستان سعودی در جهانی، تغییر خودش و بهبود سیاست است. این نشریه تاکید دارد عربستان فکر می‌کند با میلیاردها دلار هزینه می‌تواند اعتبار از دست رفته را باز گرداند اما این تدبیر چاره ساز نیست بلکه باید سیاست‌های خود را تغییر دهد.

طبق این گزارش، عربستان حتی از بازی گلف که یک بازی مودبانه به شمار می‌رود به همراه ولخرجی‌های فراوان استفاده کرد تا اعتبار از دست رفته خود را باز گرداند؛ اما هنوز انتقادها فراوان است زیرا با وجود همه تغییراتی که در هفت سال گذشته در عربستان سعودی رخ داده است، این پادشاهی در چارچوب استراتژی قدیمی‌ خود برای خروج از بی اعتباری عمیق، گیر کرده است.

به باور کارشناسان اندیشکده آمریکایی بروکینگر، بایدن از اهرم‌های فشار فوق‌العاده‌ای در ریاض علیه سعودی‌ها برخوردار است، دربار سعودی مشتاق است اعتبار لکه‌دار و از دست رفته خود را که به علت جنگ یمن و قتل  جمال خاشقجی روزنامه‌نگار حاصل شد، باز یابد. سعودی‌ها با تأخیر دریافته‌اند که جنگ یمن برای آن‌ها باتلاقی پرهزینه بوده و جنگ وجهه ریاض را در جهان اسلام و همچنین غرب خدشه دار کرده است. از این رو سفر بایدن فرصتی را به حکام سعودی می‌دهد تا برای خروج از آشفتگی ای که ولیعهدشان هفت سال پیش با بی‌تدبیری موجب آن شد، تلاش کنند.