شاید این حدیث را شنیده باشید که امام رضا (ع) فرمود هر کس مرا زیارت کند و از راه دور به زیارت من بیاید، در روز قیامت در سه موقف به یاری او خواهم آمد تا او را از ناراحتی های آن حال نجات دهم. همین روایت کافی است تا بسیاری از شیعیان سالی یک یا چند بار، بار و بندیل را ببندند و راهی مشهد شوند، اما این تمام ماجرا نیست.
امروز آخرین روز از ماه صفر و مصادف با سالروز شهادت امام رضا (ع) است. امسال که ویروس کرونا رنگ باخته و مشتاقان زیارت ثامن الحجج (ع) پس از دو سال می توانند بدون مشکلات مربوط به رعایت فاصله های اجتماعی و شیوه نامه های بهداشتی به پابوسی امام هشتم نائل شوند؛ سیل زائران از روزهای قبل با پای پیاده یا با هر وسیله ای خود را به شهر مشهد می رسانند تا توفیق زیارت از نزدیک نصیبشان شود؛ هر چند مسئولان بهداشتی باز هم سفارش می کنند که مواظب کرونا باشید.
استاندار خراسان رضوی از حضور بیش از سه میلیون و ۷۰۰ هزار زائر در مشهد خبر داده که از ابتدای دهه پایانی ماه صفر خبر داده که ۸۷ درصد آنان با خودروهای شخصی به زیارت امام رضا(ع) آمده اند. البته پیش بینی می شود این آمار به بیش از چهار تا پنج میلیون زائر برسد؛ همانگونه که زائران حسینی در پیاده روی اربعین امسال با وجود برخی فضاسازی ها مبنی بر نبود امکانات و بسته بودن راه ها بیش از سه میلیون نفر حاضر شدند.
برای ورود به حرم امام رضا (ع) آدابی وارد شده؛ همانگونه که برای همه ائمه این آداب در کتاب مفاتیح الجنان آمده است. غسل زیارت، پوشیدن بهترین لباس ها، راه رفتن با وقار، گفتن ذکرهای واردشده هنگام حرکت کردن به سوی حرم و برداشتن گام های کوچک، برخی از آداب زیارت امام هشتم است، اما این تمام ماجرا نیست.
هنگام ورود به حرم، قبل از هر چیز باید اجازه بگیرید که به آن اذن دخول می گویند. یکی از آداب زیارت ائمه معصومین(ع) اجازه گرفتن است. یعنی خود را در محضر امام ببینیم و گر چه امام معصوم(ع) را نمی بینیم ولی امام صدای ما را می شنود و هنگامی که به آن حضرت سلام می دهیم؛ امام به ما پاسخ می دهد. هنگام اذن دخول می گوییم «خدایا می دانم که پیامبر(ص) و جانشینان آن حضرت زنده هستند و در نزد تو روزی می خورند و آنان جایگاه مرا می بینند؛ سخنم را می شنوند و سلام مرا پاسخ می دهند.» یکی از شرط های زیارت همین جاست. آیا قبل و بعد از اذن دخول تغییری کردید یا نه؟
مرحوم آیت الله العظمی بهجت سفارش می کرد: هنگامی که از حضرت رضا (ع) اذن دخول می طلبید و می گویید «ءادخل یا حجت الله»؛ به قلبتان مراجعه کنید و ببینید آیا تحولی در آن به وجود آمده و تغییر یافته است یا نه. اگر تغییر حال در شما بود، حضرت به شما اجازه داده است.
اگر احساس تغییری در دلتان کردید، بدانید که امام رضا (ع) به شما اجازه ورود به حرمش را داده است. خدا رحمت کند علی کریمخانی را که این شعر را در دل شیعیان ماندگار کرد؛ «آمدم ای شاه پناهم بده، خط امانی زگناهم بده. ای حرمت ملجا درماندگان، دور مران از در و راهم بده. لایق وصل تو که من نیستم، اذن به یک لحظه نگاهم بده»
برخی از زائران که سال های سال به پابوسی امام رضا (ع) می آیند، با این شعر هم آشنا هستند و آن را زمزمه می کنند: ای صفای قلب زارم، هر چه دارم از تو دارم؛ تا قیامت ای رضا جان، سر ز خاکت بر ندارم؛ منم خاک درت، غلام و نوکرت، مران از در مرا، به جان مادرت.
حالا که امام اجازه ورود به شما داده، مشغول خواندن زیارتنامه می شوید، هر کدام از زیارت نامه ها را که دوست داری می خوانی. زیارت جامعه کبیره، زیارت امین الله یا سایر زیارت هایی که در مفاتیح آمده است. وقتی مشغول زیارتنامه می شوید، حضور امام را بیشتر درک می کنید و به امام اینگونه سلام می دهید: السلام علیک یا وارث محمد رسول الله، السلام علیک یا وارث امیرالمؤمنین علی ولی‌الله و وصی رسول رب‌العالمین، السلام علیک یا وارث فاطمة الزهراء، السلام علیک یا وارث الحسن و الحسین سیدی شباب اهل الجنة؛ درود بر تو ای وارث محمد، رسول خدا. درود بر تو ای وارث امیرالمؤمنین، علی ولی خدا و وصی فرستاده پروردگار جهانیان. درود بر تو ای وارث فاطمه زهرا. درود بر تو ای وارث حسن و حسین دو آقای جوانان اهل بهشت.
شاید هر زائری توفیق خواندن زیارت جامعه کبیره را نداشته باشد؛ چون متن طولانی آن باعث می شود هر کسی آن را نخواند ولی اگر بدانیم چه معارفی در این زیارتنامه نهفته است، حداقل معنای آن را یا بخشی از این زیارت را می خوانیم. مثلا در یکی از فرازهای پایانی آن می گوییم «خدایا اگر من شفیعانی را می یافتم که از محمد (ص) و خاندانش به درگاهت نزدیکتر باشند، به طور مسلم آنها را شفیعان خود قرار می دادم پس از تو می خواهم بدان حقی که برای ایشان بر خود واجب کردی که مرا در زمره عارفان به مقام آنها و به حق آنها و نیز در زمره کسانی قرارم بده که به وسیله شفاعت آنها مورد مهر قرار گرفته اند.»
بسیاری از زائران در کنار زیارتنامه، سفره دل خود را پهن کرده و با امام مهربانی ها به زبان خودمانی حرف می زنند و خواسته های خود را بیان می کنند. سلام و زیارت امام رضا (ع) به پایان می رسد و بعد از خواندن نماز زیارت به تلاوت آیاتی از قرآن مشغول می شوید و ثواب آن را از طرف امام زمان (عج) به امام هشتم (ع) تقدیم می کنید؛ اما این تمام ماجرا نیست. شناخت امام و پیروی از دستورات آن حضرت یکی از مهمترین شروط زیارت است. به عبارت دیگر وجود سنخیت و هماهنگی با امام از شروط لازم است. در آیه ۳۱ سوره آل عمران می خوانیم ای پیامبر بگو اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید! تا خدا (نیز) شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشد. بنابر این اگر کسی ادعای دوستی و پیروی پیامبر (ص) و خاندانش را داشته باشد، نمی تواند از دستورات آنان سرپیچی کند یا نسبت به این دستورات ناآگاه باشد.
برای مشخص شدن اهمیت این موضوع به روایتی از امام رضا (ع) اشاره می کنیم تا ببینیم در چه جایگاهی قرار داریم. روزی خادم امام رضا (ع) به حضرت عرض کرد جمعی از مردم در پشت در، اجازه ملاقات می‌خواهند و می‌گویند ما شیعه علی (ع) هستیم. امام فرمود «بگو بروند، کار دارم». روز دوم آمدند و همان گونه با دربان سخن گفتند؛ جواب هم همان بود. روز سوم آمدند و چنان گفتند و چنین شنیدند؛ تا دو ماه بر این منوال گذشت. آنان هر روز می آمدند و سخن خود را تکرار می کردند، ولی جواب همان بود .
هنگامی که این افراد از سعادت زیارت ثامن الحجج (ع) ناامید شدند؛ به دربان گفتند «خدمت امام عرض کن که ما شیعیان پدرت علی بن ابی طالب هستیم و بر اثر این که شما ما را به حضور نطلبیده اید، مورد سرزنش دشمن قرار گرفته ایم. اگر این بار بر گردیم و موفق به زیارتت نشویم؛ آن قدر شرمنده می شویم که از شهر و دیار خود خواهیم گریخت. چون طاقت شنیدن سرزنش های تلخ دشمنان را نداریم.»
امام هشتم (ع) اجازه دادند و آن ها شرفیاب شدند. سلام کردند اما حضرت جواب سلامشان را نداد و اجازه نشستن هم عنایت نفرمود. همان طور که ایستاده بودند عرض کردند «یا بن رسول الله! این همه بی لطفی و اجازه شرفیابی ندادن از چیست؟ آیا برای ما دیگر چیزی می ماند؟» امام رضا (ع) فرمود «این آیه را بخوانید ما اصابکم من مصیبه فبما کسبت ایدیکم؛ هر چه به شما رسیده؛ از دست خودتان بوده است. (سوره شوری آیه ۳۰) من در این کار از خدا و پیامبر (ص) و اجداد طاهرینم پیروی کردم که آن ها نیز بر شما خشمگین هستند.»
عرض کردند چرا ای فرزند رسول خدا و امام (ع) فرمود «چون به دروغ ادعا کردید که شیعه علی بن ابی طالب هستید. وای بر شما! شیعه علی، ابوذر و سلمان و مقداد است. عمار و محمد بن ابی بکر و کسانی هستند که نافرمانی علی (ع) را نکردند و بر خلاف نواهی او قدمی برنداشتند. شما می گویید ما شیعه علی (ع) هستیم ولی بیشتر رفتارتان با رفتار علی (ع) مخالف است؛ دراطاعت از اوامر او کوتاهی می کنید و در ادای حقوق برادرانتان سستی نشان می دهید... اگر شما می گفتید ما دوستان علی (ع) هستیم و دوستدار دوستان او و دشمن دشمنان او، ادعای شما را ناپسند نمی شمردم ولی این مقام عالی را که ادعا کردید، اگر کردار شما بر راستی گفتار شما گواه نباشد؛ هلاک خواهید شد، مگر آن که رحمت پروردگار شامل حالتان بشود.»
آن گروه گفتند «ای فرزند رسول خدا(ص)! ما از این گفته استغفار و توبه می کنیم، همان طور که حضرتت که بر همه ما پیشوا هستید؛ به ما تعلیم فرمودید و ما می گوییم که دوستان شما هستیم و دوستدار دوستان شما و دشمن دشمنان شما.» امام رضا (ع) فرمود «آفرین بر شما ای برادران من و اهل دوستی من، بالا بیایید، بالا بیایید.»
نظر شما