به گزارش ایرنا، بارش ها در سال آبی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ استان البرز طبق گزارش های رسمی ، کمتر از متوسط نرمال بلندمدت و کوتاه مدت بود به طوریکه میزان این بارش ها حتی به متوسط سالانه کشور یعنی ۲۵۰ میلی متر نرسید.این در حالی است که متوسط بارندگی سالانه البرز در زمان ترسالی بیش از ۴۰۰ میلی متر ثبت شده است که گاهی مواقع بارش ها از این مقدار هم فراتر رفته است.
در این حال بیشتر بارش های سال زراعی گذشته در ارتفاعات رخ داد و دشت های زخم خورده از خشکسالی کمتر تحت تاثیر بارش قرار گرفتند به طوریکه تالاب صالحیه شهرستان نظرآباد که بیش از ۱۰ هزار هکتار وسعت دارد براثر کم آبی خشکید و زمین ترک خورده آن همچنان در انتظار نزول رحمت الهی است .
این تالاب که در سال های پربارش میزبان صدها گونه پرنده بومی و مهاجر است اما امسال گویی همه از اطراف آن رمیده اند و اثری از آب ، زیست جانوری و رویش گیاهی در محدوده آن دیده نمی شود.
بارش های سیلابی تابستان ۱۴۰۱ در مناطق کوهستانی استان البرز به ویژه طالقان و حاشیه جاده کرج - چالوس هم اگر چه با خساراتی مانند نابودی بیش از ۷۰ دستگاه خودرو و آسیب رسانی به چند روستا داشت اما گویا کوه ها تشنه تر از دشت ها آن را بلعیدند و سهم اندگی به پایین دست جاری شد که البته خوشبختانه به کام طرح های آبخوانداری رفت .
با این وجود از ابتدای سال زراعی جدید (مهرماه ۱۴۰۱) تاکنون میزان بارش ها در استان البرز نزدیک به صفر بوده و اگر چه پیش بینی هواشناسی از وقوع بارش های نرمال در ماه پایانی پاییز و فصل زمستان حکایت دارد اما ضربه خشکسالی آنچنان عمیق است که بنا به گفته متولیان امور آب استان ، آثار عطش خشکسالی به این سادگی قابل جبران نیست.
استان البرز با حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت سالانه حدود ۱۰۰ هزار نفر به واسطه مهاجرت ها به این جمعیت افزوده می شود که در کنار صنایع و کشاورزی و باغداری آب بر فشارها را بر سفره های زیر زمینی و منابع آبی استان افزایش داده به طوریکه سطح آبخوان های البرز به میزان زیادی پایین رفته و نگرانی عمیق به وجود آورده است.
طبق آمار رسمی ۸۰ درصد آب مصرفی البرز از سفره های زیر زمینی و ۲۰ درصد دیگر از ۲ سد کرج و طالقان تامین می شود ضمن اینکه به سبب خشکسالی سدهای البرز نیز به کمترین سطح ذخیره آبی رسیده است.
۷۰ سانتی متر متوسط افت سفره های زیر زمینی
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای استان البرز در توصیف وضعیت سفره های زیر زمینی به عنوان مهمترین منبع تامین آب مردم البرز اظهار داشت: این منابع آبی در وضعیت بحرانی قرار دارند به طوریکه متوسط افت آبخوان های استان ۷۰ سانتی متر است .
سعید نقدی گفت : طبق بررسی های علمی میزان افت کلی سفره های زیر زمینی استان البرز طی ۳۰ گذشته تاکنون به بیش از ۲۱ متر رسیده که زنگ خطری برای محیط زیست انسانی ، گیاهی و جانوری است؛ در عین حال میزان کاهش سفره های زیر زمینی در حاشیه دشت های البرز ملموس تر بوده و بیش از این رقم محاسبه شده است.
به گفته وی ، فقدان الگوی کشت در سال های گذشته خسارت بر منابع آبی البرز را بیشتر کرد ؛ طرحی که از امسال با حمایت دولت سیزدهم برای اولین به اجرا درآمده و امید می رود با این الگو بتوان مصرف منابع آبی در بخش کشاورزی را مدیریت کرد.
مدیر مطالعات پایه آب شرکت منطقه ای البرز ، کشت محصولات آب بر مانند ذرت و سبزی پس از فصل برداشت گندم و جو در زمین های البرز را علل برداشت بی رویه آب در استان دانست و گفت : با توجه به شرایط آبی استان البرز کشت انواع محصولات باید متناسب با نیاز ساکنان استان باشد.
نقدی اظهار داشت : در جریان بازدید ها مشخص شد که در برخی نقاط استان گندم را در خرداد ماه برداشت می کنند و ذرت ، کاهو و سبزی به عنوان کشت دوم جایگزین می شود محصولاتی چندین برابر گندم آب مصرف می کنند.
وی ادامه داد: نبود الگوی کشت سبب شده تا برخی کشاورزان آسیب های جدی را در برداشت بی رویه به آبخوان های استان البرز وارد کنند؛ باید در شرایط کم آبی به الگوی کشت توجه شود.
در این حال وجود حدود هشت هزار حلقه چاه غیر مجاز آب در مناطق مختلف استان البرز یکی دیگر از آسیب هایی است که در کنار خشکسالی به نابودی سفره های زیر زمینی افزوده هر چند که اکنون متولیان امور آب با سرعت در حال شناسایی و انسداد این چاه ها هستند.
همچنین پایین رفتن سطح آب و خشکسالی سبب فرونشست زمین در مناطقی از استان البرز از جمله دشت های نظرآباد و اشتهارد شده است.
۶۰ درصد ظرفیت سدهای البرز خالی از آب
مدیر مطالعات پایه آب شرکت منطقه ای البرز به وضعیت کنونی سدهای کرج و طالقان اشاره کرد و گفت : ۶۰ درصد ظرفیت این ۲ سد در زمان کنونی از آب آشامیدنی تهی است .
وی بابیان اینکه متولی آب فقط شرکت آب منطقه ای استان نیست بلکه دیگر دستگاه ها مانند جهاد کشاورزی ، سازمان صنعت ، معدن و تجارت و محیط زیست نیز دخیل هستند ،اظهار داشت: باید موضوع آب توسط ذینفعان مدیریت شود.
نقدی گفت: وقتی ارزش واقعی آب مشخص شود هیچ فردی یک محصولی نمی کارد که در نهایت خوراک چهاربایان شود؛ درضلع شمالی آزاد راه کرج – قزوین در محدوده شهرستان ساوجبلاغ حفاری چاه ها در کنار تغییرکار بری ها به منابع آبی و زمین های کشاورزی خسارت وارد کرده است.
وی ادامه داد: البرز به عنوان کم وسعت ترین استان کشور۲ سد عمده دارد که بخشی از این منابع آبی به استان های همجوار یعنی تهران و قزوین می رود با این اوصاف باید برای گذر از یک تنش آبی جوانب احتیاط را در کشت ، صنعت و شرب در پیش گرفت.
طرح سازگاری با کم آبی
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز با اشاره به وضعیت وخیم منابع آبی استان اعلام کرد: طرح سازگاری با کم آبی در پس سه سال مطالعه و پیگیری در سطح ملی از سال گذشته با حمایت دولت سیزدهم در البرز اجرایی شده است.
داود نجفیان ادامه داد: در این طرح سه برنامه کلی شامل اجرای طرح جامع آبرسانی به مناطق کم آب ، احداث طرح های تغذیه مصنوعی برای دشت های استان و فرهنگساری عمومی دیده شده است.
وی ادامه داد: طرح جامع آبرسانی البرز که مطالعات آن از سال ۹۷ آغاز شد، از ابتدای امسال با حمایت دولت سیزدهم به اجرا درآمد؛ در مرحله نخست آبرسانی به ۲ شهرستان نظرآباد و اشتهارد که با تنش شدید آبی مواجه هستند در اولویت کاری قرار گرفتند.
نجفیان بیان داشت : در اجرای این طرح ۶۰ کیلومتر شبکه آب برای ۲ شهرستان مذکور احداث می شود که طبق برنامه، آبرسانی این ۲ شهرستان تا اوایل سال آینده تکمیل می شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز گفت : در کنار اجرای این طرح ، احداث مخازن مختلف ذخیره آب در دست اقدام قرار گرفته است.
وی بیان داشت : اکنون سهمیه برداشت آب از ۲ سد کرج و طالقان ۵۵ میلیون متر مکعب است که با اجرای طرح جامع آبرسانی این سهم به ۱۱۰ میلیون متر مکعب می رسد.
نجفیان گفت : تلاش ها بر این است تا پروژه ها به صورت جهادی اجرا شده و بار سنگینی از روی دوش سفره های زیر زمینی البرز برداشته شود ضمن آنکه برای مدت زمان ۳۰ سال تامین استان پایدار خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز ، ضلع دوم طرح های سازگاری با کم آبی را ، اجرای پروژه آبخوانداری یا تغذیه مصنوعی دشت های استان توسط سیل بندهای بزرگ دانست و گفت : در این زمینه پنج پروژه بزرگ در دشت های ساوجبلاغ ، نظرآباد ، کرج و فردیس تعریف و اجرایی شده است.
وی اظهار داشت : حجم مخازن این سیل بندها بیش از ۲۰۰ میلیون متر مکعب است که پروژه تغذیه ۲ دشت در ساوجبلاغ و نظرآباد به ظرفیت ۱۵ میلیون مترمکعب مراحل تکمیلی را می گذراند و پروژه تغذیه دشت فردیس با ظرفیت ۶۰ میلیون متر مکعب به پایان کار رسیده است ؛ همچنین پروژه تغذیه مصنوعی کرج هم امسال آغاز شده که به صورت جهادی در کمترین زمان تکمیل خواهد شد.
ضلع سوم طرح سازگاری و آنچه باید مردم بدانند
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز با تاکید بر این نکته که متولیان امور تمام توان خود را صرف احداث زیر ساخت های آبی در استان کرده اند ، خطاب به مردم البرز گفت : باید بدانیم در شرایط خشکسالی قرار داریم و اگر موضوع مدیریت آب را جدی نگیریم ، بسیاری از پروژه ها عقیم خواهند ماند.
نجفیان با بیان اینکه وضعیت سفره های زیر زمینی و سدهای استان مناسب نیست ، گفت : موضوع فرهنگ سازی ضلع سوم طرح سازگاری با کم آبی است که انتظار مصرف بهینه از سوی مردم برای برون رفت از تنش آبی را داریم .
وی با بیان اینکه افزایش منابع آبی به وضعیت بارش ها بستگی دارد، گفت : آنچه باید در شرایط خشکسالی مورد توجه همگان قرار گیرد این است که در بخش های مختلف کشاورزی ، باغداری ، صنعت و شرب باید به الگوها توجه داشت و از هدر روی آب جلوگیری کرد.
نجفیان گفت : از مهمترین برنامه های فرهنگسازی عمومی ،برگزاری جشنواره های آب با کمک تشکل های مردم نهاد در محله ها و طرح همیاران آب در مدارس استان است که به اجرا درآمده است.
البرزی ها مصرف آب را مدیریت کنند
مدیرعامل شرکت آبفای استان البرز با اشاره به کاهش شدید بارندگی ها و سطح ذخایر آبی از مردم استان خواست برای برون رفت از تنش آبی ، مصرف آب را مدیریت کنند.
ذوالفقار مهدی زاده ادامه داد : اکنون میزان ذخایر آبی سطحی و زیر زمینی البرز کاهش یافته و از سوی دیگر امسال میزان بارندگی ها در سطح استان ناکافی بوده است؛ امیدواریم در روزهای آینده شاهد بارش رحمت الهی در استان البرز و سایر مناطق کشور باشیم اما نباید مصرف بهینه آب را فراموش کنیم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب البرز با بیان اینکه تاکنون اقدامات موثری برای برون رفت از مشکل کم آبی در استان البرز صورت گرفته است، گفت: اکنون ۵۲ هزار متر مکعب مخزن ذخیره آب در البرز در دست ساخت است .
وی یادآور شد: البته برای تامین آب شرب مردم استان در زمان حاضر باید ۲۰۰ میلیون مترمکعب مخزن ذخیره آب داشته باشیم که امسال ۵۲ هزار مترمکعب و سال آینده ساخت ۶۲ هزار مترمکعب مخزن ذخیره آب هدفگذاری کرده ایم.
مهدی زاده در خصوص طرح های فرهنگسازی عمومی گفت : جشنواره نخستین واژه الفبا (آب ) در پایه اول دبستان مدارس استان البرز با همکاری اداره کل آموزش و پرورش استان البرز به اجرا درآمده است که در این جشنواره برنامه های ویژه ای برای آشنایی دانش آموزان با مفاهیمی همچون کم آبی، خشکسالی ّ رعایت الگوی مصرف آب آموزش داده می شود.
شرکت آبفای البرز حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار مشترک دارد ضمن آنکه سرانه مصرف آب در این استان به ازای هر ۲۰۵ لیتر اعلام شده که ۵۵ لیتر بالاتر شاخص کشوری است.
نکته پایانی
هرچند دستگاه های اجرایی استان البرز در تلاش هستند تا با اجرای طرح های جهادی مشکل کمبود آب در مناطق مختلف این استان را برطرف کنند اما وضعیت آبی کشور و البرز تحت تاثیر خشکسالی و کم بارشی دچار آسیب کلی شده که در این شرایط مصرف بهینه آب در بخش های کشاورزی ، صنعتی و شرب از مهمترین نکات کلیدی است.
کشاورزی مکانیزه و مجهز به شبکه آبیاری نوین در کنار بازچرخانی پساب ها برای بخش صنعت و کشاورزی می تواند از حجم مصارف آبی بکاهد.
نظر شما