به گزارش ایرنا ، در حالیکه مدیران و اهالی ساکن در گلستان در انتظار ثبت جهانی دیوار تاریخی گرگان بودند، هفته گذشته هنر سوزی دوزی ترکمن به عنوان بیستمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس کشور به طور مشترک با ترکمنستان و هنر پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی به‌عنوان بیست و یکمین عنصر میراث‌فرهنگی ناملموس ایران مشترک با افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان به ثبت جهانی رسید.
هنر سوزن دوزی ترکمن و پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی به ترتیب به عنوان ششمین و هفتمین ثر بعد از میراث جهانی قابوس، کمانچه ایرانی (کمانچه ترکمن)، دوتار ایرانی (دوتار استان گلستان)، جنگل‌های هیرکانی و راه آهن سراسری ایران و ایستگاه‌های بندرگز و بندرترکمن و مسیر ریلی آن به ثبت جهانی رسیده است.
سوزن‌دوزی
رشته سوزن دوزی ترکمن ابتدا در آبان ۱۳۹۱ و در سیصد و سی و سومین اجلاسیه کمیته ملی پوشاک و فرآورده‌های نساجی الیاف سازمان میراث فرهنگی کشور موفق به دریافت نشان ملی استاندارد شد و چند ماه بعد در چهارم بهمن نیز با شماره ردیف هزار در فهرست آثار نامملوس کشور به ثبت ملی رسید
این هنر تاریخچه‌ای کهن در تاریخ ایران دارد. گلدوزی مصور ترکمن از زمان سکاها رایج بوده و در دیگر دوره‌ها به‌همراه سایر دوخت و دوزها از رواج کامل برخوردار بوده است.
دوره اوج این هنر را در دوران افشاریه و زندیه و به خصوص قاجاریه باید دانست و آثار باقیمانده از این دوران خود گواه این مدعاست.
این هنر اصیل علاوه بر اینکه در ترکمنستان رایج است در بسیاری از شهرهای ترکمن‌نشین خراسان شمالی مانند بجنورد، راز و جرگلان و همچنین گنبدکاووس، بندرترکمن، آق قلا، کلاله، گمیشان، مراوه تپه در گلستان طرفداران و هنرمندان بسیاری دارد.
در سرتاسر جهان، پوشاک اقوام مختلف از باورها و اعتقادات آن منطقه نشات گرفته است.
ترکمن‌ها در مراسم مختلف از جمله آیین‌های دینی و مذهبی، مراسم سوگواری و عزا، در جشن و سرورها نوع پوشش مزین به سوزن‌دوزی استفاده می‌کنند و این لباس‌ها بر اساس نوع مراسم دارای تزئینات متفاوتی است.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گنبدکاووس گفت : پیش بینی بسته های حمایتی از هنرمندان سوزن دوزی ترکمن یکی از مباحثی است که پس از ثبت جهانی این میراث ناملموس باید تقویت شود.
مریم آق‌آتابای افزود: در حال حاضر بیش از 3 هزار هنرمند در بخش‌های مختلف سوزن‌دوزی در قالب‌های مختلف مشغول فعالیت هستند که باید تلاش کنیم با توسعه برنامه‌های آموزشی هدفمند، محصولات آنها را به سمت اصالت بیشتر و سلایق مشتریان هدایت کنیم .
وی به فعالیت خانه سوزن‌دوزی گنبد کاووس و همچنین فعالیت گسترده هنرمندان این رشته در روستای تنگلی این شهرستان اشاره کرد و گفت : با معرفی بیشتر این مراکز امکان جذب بیشتر گردشگر با محوریت این رشته وجود دارد.
آق‌آتابای ادامه داد: برای معرفی بهتر این هنر بین مردم، نیازمند هم‌افزایی بین دستگاهی در حمایت از این هنر هستیم و معتقدین ساخت المان‌های تبلیغی و یا بهره‌گیری از سایر پتانسل‌های تبلیغی در فضای مجازی یا حقیقی می‌تواند نقش به‌سزایی در توسعه این هنر داشته باشد.
یکی از فعالان هنر سوزن‌دوزی گلستان هم به ایرنا گفت : ثبت هنر سوزی‌دوزی ترکمن در زمره میراث فرهنگی ناملموس جهانی فرآیند امیدبخشی تلقی می‌شود که می‌تواند سرآغازفصل جدیدی برای توسعه هنر سوزن‌دوزی ترکمن باشد.
عصمت مجیدی افزود : برای رونق روزافزون این هنر پس از ثبت جهانی باید برنامه و طرح داشته باشیم و حمایت مادی و معنوی ، تسهیل در فروش داخلی و رفع مشکلات فراروی صادرات از جمله پیشنهادها برای تحقق این هدف است.
وی گفت : داشتن یک نشان بین‌المللی چاره حل مشکلات نیست بلکه باید برای تنگناها و چالش‌های فراروی فعالان این بخش چاره اندیشی شود.
این هنرمند گلستانی ادامه داد: در حال حاضر بخش زیادی از صادرات سوزن‌دوزی ترکمن از طریق چمدان انجام می‌شود اما عوارض این بخش برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است .
مجیدی گفت: یکی از مباحث مهمی که باید مد نظر مدیران و متولیان قرار بگیرد ، شناسایی تهدیدات و چالش‌های این هنر است که از مهمترین آنها می‌توان به صنعتی‌شدن سوزن دوزی ترکمن اشاره کرد.
پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم
پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی به‌عنوان بیست و یکمین عنصر میراث‌فرهنگی ناملموس ایران مشترک با افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان به ثبت جهانی رسید.
هر چند در تعداد زیادی از استان‌های کشور پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی رایج است اما گلستان به ویژه مناطق شرقی این استان تاریخچه طولانی در این بخش دارند.
ابریشم‌بافی یکی از هنرهای سنتی گلستان به شمار می‌رود که بیشتر نزد زنان مینودشت و رامیان در شرق استان رایج است.
اکنون دست‌بافته‌های ابریشمی زنان گلستان به‌خصوص مینودشت و رامیان یکی از منابع درآمدی اصلی این خانواده‌هاست.
از نخ ابریشم دست بافته هایی مانند ، چادرشب، دستمال ابریشمی، عرق‌چین که کلاهی مردانه است و پیشانی‌بند تهیه می‌شود که در بین مردم طرفداران زیادی دارند.
تاسیس کارخانجات رنگرزی، نساجی و پیله خشک‌کنی در این منطقه باعث خواهد شد تا بسیاری از نوغانداران که ایام زیادی را در طول سال با بیکاری سپری می‌کنند، از اشتغال مولد و پایدار برخوردار شوند.
پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی شامل مجموعه‌ای از شیوه‌های دانش سنتی، مهارت‌ها و صنایع‌دستی مربوط به کاشت و پرورش درختان توت، پرورش کرم ابریشم، تولید نخ‌های ابریشم برای بافندگی و اهداف دیگر است.
آنچه اهمیت این عنصر را مضاعف می‌کند آن است که اکثر نوغانداران و تولیدکنندگان نخ ابریشم، این حرفه را به‌صورت خانوادگی و گروهی همراه با مراسم ویژه انجام می‌دهند و علاوه بر این، همکاری بین خانواده‌ها، همسایگان و همکاران نقش اجتماعی آنها را به خصوص در تداوم همیاری محلی تقویت می‌کند.
استان گلستان دارای ۳۰ هزار هنرمند در حوزه صنایع دستی است که ۲۰ هزار ۵۰۰ نفر از آنان پرونده تولید انفرادی و ۵۰۵ نفر نیز کارگاه تولیدی دارند.
فرش دستباف، نمد، زیورآلات و سوزن دوزی ترکمن، جاجیم بافی روستای زیارت گرگان، ابریشم بافی قزلباش های رامیان و مینودشت، سوزن دوزی شاهکوه و قوم بلوچ و نیز دوخت‌های سنتی پوشاک در ببن فارس ها از جمله صنایع دستی اقوام ساکن در گلستان است که با هنرمندی زنان و دختران و مردان این استان، هر کدام نام و آوازه خود را در بین خریداران داخلی و خارجی دارند.
نظر شما