چرایی نگاه گرم افغان ها به ایران

هزینه های مالی و جانی افغان ها در ۲۰ سال اشغال کشور خود توسط آمریکا و نیز مشکلاتی که طی یکسال اخیر در دوره طالبان با آن دست و پنجه نرم می کنند، باعث شده که هر روز بر نفرت و انزجار آنها از آمریکا به عنوان بانی این اوضاع افزوده شود اما این دیدگاه در مورد کشوری چون ایران متفاوت است.

موسسه بین‌المللی «گالوپ» روز پنجشنبه ۱۰ آذر نتایج نظرسنجی خود را در افغانستان انتشار داد؛ نتایجی که نشان می‌دهد یک سال پس از خروج نیروهای آمریکایی و سقوط دولت پیشین این کشور، نظر مثبت و خوشبینی شهروندان افغانستان نسبت به رهبری آمریکا شدیداً افت کرده و خوشبینی نسبت به ایران بیش‌تر شده است.

بر پایه یافته های این نظرسنجی، به طور متوسط کمتر از یک نفر از هر پنج نفر، یعنی تنها حدود ۱۸ درصد در جمعیت افغانستان در حال حاضر در مورد سیاست اداره جو بایدن در مورد افغانستان نظر مثبت دارند.

چرایی افزایش انزجار از آمریکا در افغانستان

یکی از مهمترین دلایل کاهش محبوبیت غربی ها به تداوم وضعیت ناامن در افغانستان برمی گردد. اگرچه طالبان تاکید می کند که کنترل کامل افغانستان را در اختیار دارد و امنیت این کشور را تامین کرده‌ است اما حملات روزافزون گروه تروریستی به ویژه داعش باعث ایجاد ناآرامی در داخل و خارج از این کشور شده تا برخی نوک پیکان انتقادات را به سمت مدیریت آنها نشانه روند.

به تازگی گروه تروریستی داعش مسئولیت حمله مسلحانه اخیر به سفارت پاکستان در کابل را برعهده گرفته و شاخه خراسان وابسته به داعش اعلام کرد که به سفیر پاکستان و محافظانش حمله کرده است.

لازم به ذکر است که مهمترین شاخه داعش که در افغانستان به تحرکات تروریستی مشغول است، «داعش خراسان» نام دارد که در سال ۲۰۱۵ در این کشور جنگ زده اعلام موجودیت کرد. در سال‌های گذشته، داعش خراسان جنایت‌های وحشتناکی را به‌خصوص در بخش‌های شیعه‌نشین افغانستان، مرتکب شد که افکار عمومی جهان را جریحه‌دار کرد.

این گروه بیشتر در پنج استان ننگرهار، فاریاب، جوزجان، بدخشان و زابل فعالیت دارد. پس از تسلط طالبان بر افغانستان، بیش از ۵۰ بمب گذاری بزرگ و کوچک و حمله مسلحانه در سراسر این کشور انجام شده که گروه تروریستی داعش مسئولیت بیشتر این حملات را بر عهده گرفته است؛ حملاتی که هر دو طیف شیعه و سنی را هدف گذاری کرده تا طالبان را در موقعیت ضعف به تصویر بکشد ولی حملات به مساجد و اجتماعات شیعه با هدف اختلاف افکنی بین شیعه و سنی بیش از پیش تشدید شده است.

افزون بر وحشت و ترور، ثمره دو دهه اشغال افغانستان از سوی آمریکا و نیروهای ناتو، فقر و ناامنی است؛ شرایطی که باعث شده برخی خانواده ها برای نجات از گرسنگی به اقدامات غیرعادی نظیر خوراندن قرص خواب آور به کودکان، فروش اعضای بدن و دختران خردسال برای ازدواج تن بدهند.

اینک آمریکایی که خود بانی وضع موجود در افغانستان است، همزمان با مسدودسازی حدود ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان، تهران را نیز در قالب کارزار «فشار حداکثری» زیر شدیدترین تحریم‌ها قرار داده‌است؛ وضعیتی که میزبانی افغان‌ها را برای ایران دشوارتر خواهد کرد و از این واقعیت پرده برمی دارد که در فضای پسا خروج آمریکا از افغانستان نیز این مردم جنگ‌زده از تبعات تصمیم‌سازی‌های کاخ سفید و راهبرد خشونت‌بار ایالات متحده در امان نیستند.

حتی متحدان اروپایی آمریکا از قبیل انگلیس نیز به تعهدات خود پشت پا زده اند که بدقولی لندن در زمینه وعده اسکان افغان ها از آن جمله به شمار می رود.

به تازگی روزنامه «آبزرور» فاش کرده است که «اتباع افغانی که نزدیک به یک سال پیش از سوی دولت انگلیس به آنها وعده اسکان داده شده بود درحالی که منتظر پاسخ دولت هستند، با شکنجه و مرگ از سوی طالبان مواجه اند.»

در بخشی از این گزارش افشاگرانه آمده است: حتی یک پناهجوی افغان نیز از سوی دفتر طرح اسکان شهروندان افغان (ACRS) که در ماه ژانویه آغاز بکار کرد، پذیرفته یا از افغانستان خارج نشده است.

پشت پرده نگاه گرم افغان ها به ایران

اشغال افغانستان موجب جان باختن ۲ هزار و ۵۰۰ سرباز آمریکایی و نزدیک به چهار هزار پیمانکار غیرنظامی آمریکایی شده‌ است. همزمان ۶۹ هزار نظامی افغانستان، ۴۷ هزار غیرنظامی و ۵۱ هزار شبه‌نظامی نیز کشته شده‌اند.

با توجه به تلفات جانی و هزینه‌های مالی که اشاره شد، آمریکا در نهایت شکست را پذیرفت و خاک افغانستان را برای همیشه ترک کرد. اما همین خروج غیرمسوولانه نیز به وخامت اوضاع افغانستان افزود تا جایی که شرایط کنونی این کشور بحران‌زده به دغدغه کشورهای دوست و همسایه چون ایران تبدیل شده‌ است.

ایران که همواره میزبانی گفت وگوهای مرتبط با تحولات افغانستان برای برون رفت این کشور از بحران همچون نشست ۵ آبان ۱۴۰۰ را بر عهده داشته، اکنون میزبان بیش از پنج میلیون مهاجر قانونی یا غیرقانونی از این کشور دوست و همسایه است.

در همین پیوند «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی چندی پیش در سومین نشست «گفت وگوی امنیت منطقه‌ای» در دهلی‌نو، گفت: ۲۰ سال پیش آمریکا کشور افغانستان را به بهانه مقابله با طالبان و القاعده و با ادعای مبارزه با تروریسم اشغال کرد و گفت که می‌خواهم از افغانستان کشوری الگو و الهام‌بخش درست کنم، اما به جای ارائه‌ الگوی موفق و الهام‌بخش، تمام مولفه‌ها در این کشور بحران زده منفی‌تر از گذشته شد.

وی ادامه داد: تروریسم افزایش یافت، فقر و فلاکت رو به فزونی گذاشت، کشت و قاچاق مواد مخدر و مهاجرت مردم بیش از گذشته شد، تعداد بسیار زیادی از مردم بی‌گناه افغانستان، به‌ دلایل مبهم و حتی در مراسم‌های عروسی و عزا توسط جنگنده‌های آمریکایی قتل عام شدند.

ایران و افغانستان که به دلیل اشترکات تاریخی و فرهنگی از قومی و نژادی گرفته تا زبان و مذهب، همواره طول تاریخ روابط حسنه ای را تجربه کرده اند، طی این برهه حساس نیز در کنار هم مانده اند.

ایران در حالی همزمان با تکاپوی دیپلماتیک برای برون رفت کشور همسایه از بحران، پذیرای میلیون ها مهاجر و پناهجوی افغان بوده که خود نیز از سیل تحریم و تهدید غربی ها در امان نیست.

در چنین شرایطی بی دلیل نیست که مردم افغانستان و افغان های آواره ساکن ایران با توجه به میزبانی تهران از ایشان با وجود مشکلات عدیده خود اکنون نظر منفی نسبت به آمریکا و سیاست های این کشور در ارتباط با افغانستان و منطقه دارند.

آنان بر این عقیده هستند که اگر غرب که وضعیت کنونی را بر سر مردم افغانستان آورده است، ایران را در زمینه های مختلف تحریم نمی کرد و به وعده های خود در زمینه کمک به آوارگان افغان مقیم ایران عمل می کرد، آنان می توانستند به خاطر اقدامات مختلف بشردوستانه ایران با وجود برخی مشکلات در وضعیت بهتری نیز قرار داشته باشند.