سد چمشیر به عنوان بزرگ‌ترین پروژه سدسازی کشور آماده آبگیری است

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، «محمود محضرنیا» امروز (شنبه) در نشست خبری افزود: ارائه اطلاعات نادرست و ناقص درباره این طرح بزرگ ملی در ماه های اخیر موجب تشویش اذهان مردم و مسوولان شده است.

وی ادامه‌داد: طرح سد و نیروگاه چمشیر به عنوان بزرگ ترین طرح آبی کشور بر روی رودخانه زهره در ۲۵ کیلومتری گچساران ساخته شده است.

مجری طرح سد و نیروگاه چمشیر بیان‌داشت: این طرح بزرگترین سد RCc کشور و خاورمیانه است که سه واحد نیروگاهی به ظرفیت ۱۷۶ مگاوات و تولید ۴۸۲ کیگاوات ساعت برق دارد.

وی، شاخص اصلی این طرح را ظرفیت بالای حجم مخزن آن دانست که۲.۳ میلیارد متر مکعب آب را در یک منطقه خشک در خود جای می دهد.

محضرنیا اضافه‌کرد: آبگیری این سد سبب خواهد شد این میزان آب جمع آوری شده و در طول سال مورد استفاده قرار گیرد.

وی گفت: مطالعات اولیه این طرح از سال ۱۳۷۳ شروع، در سال ۸۸ مناقصه آن برگزار شد و با یک شرکت چینی کار آغاز می شود.

مجری طرح سد و نیروگاه چمشیر خاطرنشان‌کرد: پیش از شروع طرح همه مجوزهای لازم اخذ شده و با این مجوزها کار ادامه یافته است.

محضرنیا، بهبود کیفی و مدیریت آب رودخانه زهره از اهداف اصلی این طرح برشمرد و تولید ۴۸۲ کیگاوات ساعت برق پاک را از دیگر ویژگی مهم این طرح عنوان کرد.

وی ادامه داد: این سد با ۹۵ درصد پیشرفت، با ارتفاع ۱۵۱ متر از تراز پی بلندترین سد وزنی از نوع بتنی غلتکی ایران بوده که دارای مخزن ۲.۳ میلیارد مکعب، دریاچه‌ای به طول ۴۸ کیلومتر و مساحت دریاچه ۵۱ کیلومترمربع در تراز نرمال است.

مجری طرح سد و نیروگاه چم شیر افزود: این سد تنظیم ۱.۲ میلیارد مترمکعب آب برای کشاورزی پایاب را خواهد داشت.

محضرنیا گفت: باتوجه‌به اتمام عملیات اجرائی پیش‌نیاز آبگیری، مقرر شده که این سد در دی‌ماه آبگیری شود.

وی با اشاره به مجوز زیست‌محیطی سد افزود: در روند اجرائی ساخت یک سد، شرکت سازنده باید مجوزهای مختلفی را اخذ کند. بعضی از این مجوزها درون‌سازمانی است و تعدادی نیز برون‌سازمانی و توجیه فنی و اقتصادی طرح در شورای فنی وزارت نیرو مهم‌ترین مجوز درون‌سازمانی و تأیید سازمان محیط‌زیست مهم‌ترین مجوز برون‌سازمانی است.

مجری طرح سد و نیروگاه چم شیر ادامه داد: عملیات اجرائی سد بدون اخذ مجوز سازمان محیط‌زیست امکان‌پذیر نیست. گزارش ارزیابی زیست‌محیطی در سال ۱۳۸۸ به سازمان محیط‌زیست ارسال شده و سازمان بعد از بررسی‌های ویژه مجوز را صادر کرده است.

محضرنیا خاطرنشان کرد: هفته گذشته نماینده ویژه سازمان محیط‌زیست طی بازدید و جلسات کارشناسی با عوامل طرح بر نبود مشکل زیست‌محیطی در این سد تأکید کرد.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا در مخزن سد لایه‌های نمک و یا گنبد نمکی وجود دارد، گفت: محدوده جنوب غرب ایران به‌طور عمده از سازندهای گروه فارس تشکیل شده است. این سازندها شامل پابده، گچساران، میشان و آغاجاری است. عمده سدهای جنوب غرب ایران بر روی این سازندها بالاخص گچساران قرار دارد. کوثر، مارون، گتوند، جره و غیره نمونه‌ای از این سدها هستند.

مجری طرح سد و نیروگاه چم شیر ادامه‌داد: سازند گچساران در بعضی از ممبرهای خود حاوی لایه‌های نمک است، در سد چم شیر با اکتشافات سطحی و زیرسطحی انجام شده شواهدی مبنی بر وجود نمک در سطح وجود ندارد و در بدترین حالت فاصله لایه‌های نمک از سطح زمین ۳۰۰ متر (در عمق) است.

محضرنیا خاطرنشان کرد: قیاس این سد با گتوند که در سطح زمین لایه‌های نمکی دیده شده بود از اساس ایراد دارد. در خصوص وجود گنبد نمکی (دیاپیر نمکی)، به طور کل این گنبدها در محدوده شرقی گسل قطر کازرون دیده می‌شود. این در حالی است که سد چم شیر در غرب این گسل قرار دارد. با این‌حال پیمایش سطحی و استفاده از تصاویر هوایی نبود گنبد نمکی را تأیید می‌کند.

وی درباره وضعیت کیفی رودخانه زهره قبل و بعد از آبگیری، ادامه داد: حدود ۳۰ درصد از آورد آب رودخانه زهره در شرایط دبی کم رودخانه (بهار، تابستان و پاییز) از کیفیت مناسبی برخوردار نیست. این در حالی است که ۷۰ درصد از آورد سالیانه آب رودخانه در زمستان و به‌صورت سیلاب‌های بزرگ و دارای کیفیت مناسب است.

مجری طرح چم شیر گفت: بنابراین برآیند آب داخل مخزن شرایطی به‌مراتب بهتری از آب رودخانه دارد. این موضوع با عنوان نقش تعدیل‌کنندگی کیفی آب پایین‌دست با ذخیره‌سازی سیلاب در ماه‌های تر و رهاسازی در طول سال، یکی از اهداف اولیه و مهم احداث سد است.

محضرنیا ادامه داد: علت کیفیت نامناسب آب رودخانه، وجود چشمه‌های شور در دو منطقه از مسیر رودخانه است با این‌حال، نتایج مدل‌سازی مخزن نشان می‌دهد که خاصیت تعدیل‌کنندگی سد باعث ارتقای شرایط کمی و کیفی پایین‌دست سد نسبت به رژیم طبیعی رودخانه خواهد شد.

وی در خصوص پایداری سد پس از آبگیری افزود: برخی از منتقدان عنوان می‌کنند که سد بر روی سازند گچساران ساخته شده است؛ اما بدنه سد چم شیر بر روی آهک‌های ضخیم لایه میشان قرار گرفته است. ناودیس میشان که سد روی آن ساخته شده دارای ضخامتی حدود ۶۰۰ متر و گستره آن از ۶ کیلومتری بالای محور تا سه کیلومتری پایین‌دست آن است.

مجری طرح سد و نیروگاه چم شیر افزود: بدنه سد در بخش میانی آهک‌های میشان قرار گرفته و حدود ۴۰۰ متر در زیر آن نیز آهک و مارن‌های آهکی میشان قرار گرفته است، مقاومت فشاری آهک‌های میشان ۶۰درصد از بتن بیشتر است؛ بر این اساس سد در وضعیت پایداری کاملاً مطلوب قرار دارد.

وجود گسل در ساختگاه سد واقعیت ندارد

محضرنیا در پاسخ به این سؤال که آیا در ساختگاه سد گسل قرار دارد، افزود: به طور کل گسل به هر شکستگی پوسته زمین طی فرایند تکتونیکی اطلاق می‌شود. یکی از مسائل مهم در ایمنی سدها، شناسایی دقیق گسل‌ها در محدوده ساختگاه و اطراف آن است.

وی گفت: سدهای بتنی در ساختگاهی که دارای گسل فعال باشد ساخته نمی‌شوند. در ساختگاه سد چم شیر هیچ گسل فعالی وجود ندارد. شاهد این موضوع علاوه بر مطالعات جامع انجام شده، بررسی پی پس از سنگ‌بر داری و نیز بررسی حدود هفت کیلومتر تونل و گالری‌های تکیه‌گاه‌های سد است.

مجری طرح سد و نیروگاه چمشیر ادامه داد: اصولا در حفاری پی سدهای بتنی بعد از تمیز کردن سنگ، عملیات نقشه برداری شکستگی ها و ترک های سنگ انجام می شود در این زمان همه درزها و ترک های پی ثبت می شود این کار در گالری ها نیز انجام می شود؛ با عنایت به بررسی ها و نقشه های موجود و نیز شرایط سنگ پی سد، در سد چم شیر بحث گسل مطرح شده واقعیت ندارد.

محضرنیا در باره وضع موجود کشاورزی منطقه و چگونگی ارتقای آن پس از آبگیری سد، افزود: در وضعیت موجود، کشاورزی در پایین‌دست سد چم شیر از آب رودخانه زهره بزرگ استفاده می‌کند.

وی اضافه‌کرد: رودخانه زهره بزرگ به رود زهره بعد از محل تلاقی زهره کوچک و رودخانه خیرآباد اطلاق می‌شود و اختلاط این دو رودخانه باعث ایجاد شرایط کیفی مناسبی در محدوده دشت‌های زی دون و هندیجان شده و به‌تبع آن کشاورزی در آن منطقه را ممکن می‌کند.

مجری طرح سد و نیروگاه چم شیر گفت: حدود ۸۴ درصد اراضی کشاورزی در پایاب سد مربوط به استان خوزستان بوده که شامل ۵۰ هزار هکتار اراضی «هندیجان» و ۶ هزار هکتار اراضی «زی دون» است. سد چم شیر با افزایش کیفیت و تنظیم کمیت آب رهاسازی شده، باعث افزایش بازده کشاورزی در این منطقه خواهد شد و در عمل شرایط کشت دوم را در فصولی که آب کیفیت مناسب ندارد فراهم خواهد کرد.