به گزارش ایرنا، مشهور است که در استان های شمالی از جمله گلستان «هر کجا حتی روی سنگ هم بذری بکارید، سبز خواهد شد» اما با وجود این قابلیت ممتاز هنوز برخی مناطق گلستان به خصوص محیط‌های شهری و اداری خالی از درخت مثمر است و هنوز انگیزه تغییر چهره این مکان‌ها از نگهداری و کاشت درختان بی‌ثمر حتی غیرمفید به سمت کاشت درختان میوه ایجاد نشده است.
کاشت درختان مثمر یکی از موضوعات مهم و اساسی در موضوع پروژه های آبخیزداری کشور به شمار می رود و از آنجا بیشتر حائز اهمیت است که رهبر معظم انقلاب حضرت در سال ۱۳۹۵ فرمودند: «من غالباً هر سال، درخت‌های کاج یا سرو یا درخت چنار و مانند اینها می‌کاشتم، لکن یک نفری در این یادداشت‌های مردمی که برای من هر روز می‌آید، به من نوشته بود که چرا درخت میوه نمی کارید؟ لذا امسال ما درخت میوه کاشتیم.»
همچنین ایشان در سال ۱۳۹۷ با تاکید بر کاشت درختان مثمر و مضر برشمردن بعضی از گونه‌های درختی فرمودند:« شنیده می‌شود در مورد غرس برخی از نهال‌های مضر در بعضی از نقاط کشور بی‌توجهی می‌شود؛ به این مسئله خیلی باید اهمیت داده بشود. شنیدیم در بعضی از مراکز کشور به‌خاطر جلوگیری از پیشرفت صحرا و بیابان‌زایی، برخی از نهال‌ها و اصله‌هایی که مناسب نیست و مضر است، کاشته می‌شود! خیلی ضروری است که دستگاه‌های مسوول مراقبت کنند که چنین اتفاقی نیفتد.»
علاوه بر کاشت درختان غیرمثمر در محیط‌عمومی و شهری گلستان، تاکید و اصرار فراوان بر کاشت و نگهداری از چمن به عنوان یکی از گونه‌های گیاهی با نیاز آبی بالا، مشکل دیگری است که با وجود راهکارهای متنوع برای جایگزینی، همچنان به نگهداری آن در بلوارها و محیط‌های اداری اصرار می‌شود.
نمونه تاکید بر این کار غلط در رفتار یک مدیر گلستانی رخ داد.
در این ماجرا که مربوط به چند سال قبل است، مدیر یک اداره به بهانه این‌که مردم برای استفاده از انجیر یک درخت قدیمی در محل کار وی مجبور به راه رفتن بر روی چمن مجاور ساختمان اداری بودند، دستور قطع این درخت چند صدساله را داد!
مهم‌ترین علت اشتباه بودن استفاده از چمن در فضاهای شهری، آب‌بر بودن بیش از حد و بسیار زیاد چمن است.
آبیاری چمن به‌ویژه در ساعات میانی روز موجب هدررفت آب و مصرف بیش از حد منابع آبی می‌شود و این مصرف بالا به‌ویژه در زمانی که کشور و گلستان با کمبود آب و خالی شدن سفره‌های آب‌های زیرزمینی مواجه‌است، ابعاد وخیم‌تری را به خود گرفته است.
در این شرایط، یکی از شرکت‌های دانش بنیان گلستان برای توسعه رویکرد کاشت درختان مثمر در استان به خصوص محیط‌های اداری و شهری دست به کار شد و با تولید نهال‌های سازگار با آب و هوای منطق استان و البته ارزان، نهضت تغییر چهره شهرهای گلستان را آغاز کرد.
محمد الازمنی که تجربه فعالیت بیش از سه دهه‌ای در بخش باغداری و درختکاری دارد پس از فراغت از ۳۰ سال کار اداری، به جای بهره‌بردن از فرصت بازنشستگی برای استراحت، با همراهی چند جوان نخبه و علاقمند، آستین همت را بالا زد و در ایستگاه تحقیقات چالکی گرگان فعالیت برای تولید نهال ارزان و مثمر را با هدف رونق کاشت این گونه از درختان آغاز کرد.
فضای شاداب و مملو از گونه‌های درختان مثمر این مرکز تحقیقات، نوید اتفاقات امیدبخش برای آینده گلستان را می‌دهد که در صورت کنارگذاشتن رویکرد سنتی برخی مدیران برای بهره‌بردن از نتایج تحقیقات علمی و کاربردی می توان به فرارسیدن روزهایی پرثمرتر امیدوار کرد.
ایرنا: در سال‌های اخیر تلاش زیادی برای رونق کاشت درختان مثمر در محیط‌های شهری و ادارات انجام داده‌اید. از نتیجه این اقدامات راضی هستید؟
الازمنی: پس از سه دهه فعالیت در بخش ترویج درختکاری، به این نتیجه رسیدم که وظیفه مهمی بر عهده دارم که باید در سال های باقیمانده تا پایان عمرم آن را انجام دهم. مشاهده کاشت درختان غیربومی و حتی غیرمفید در شهرها، نکته مهم و برجسته ای بود که به نظرم باید برای تغییر این رویکرد تلاش کرد.
با وجود آن که به تاثیر کاشت درختان مثمر در شهرها اعتقاد داشتم اما تاکید رهبر معظم انقلاب برای ترویج این فرهنگ، مرا در آغاز راهی که به آینده آن امیدوار بودم مصمم تر کرد.
همزمان که در جهادکشاورزی مشغول به کار بودم، شرکت دانش بنیان خود را تاسیس کرده و با استقرار در ایستگاه تحقیقات چالکی، کار خود برای تولید نهال درختان مثمر با رویکرد سازگاری با محیط را آغاز کردیم .
علاوه بر آن، این ایستگاه تحقیقات را به محلی برای فعالیت دیگر شرکت‌های دانش بنیان تبدیل کرده و متقاضیان دعوت کردیم در صورت تمایل در این مجموعه مستقر شوند که در نتیجه آن، در حال حاضر ۱۳ شرکت دانش بنیان در این ایستگاه تحقیقات مستقر شده و مشغول تحقیق و مطالعه هستند.
اقدامات انجام شده شرکت دانش بنیان ما بر محور چگونگی رونق کاشت درختان مثمر در شهرها می‌چرخد . علاوه بر تلاش مطالعاتی و تحقیقاتی، مذاکره با مدیران شهری برای ترغیب آنان به کاشت درختان مثمر را هم آغاز کردیم اما بر خلاف انتظار و تصور، از این پیشنهاد ما استقبال زیادی نشد.
دلایل و توجیهات مدیران شهری برای استفاده نکردن از درختان مثمر در معابر شهری و محیط‌های اداری هم جالب توجه و عجیب بود.
آنان به این نتیجه رسیده اند که اگر درختان مثمر به باروری و محصول دهی برسند ممکن است مردم هنگام استفاده از آنها دچار آسیب شده و تبعات آن غیرقابل جبران باشد.
جلسات متعددی با مدیران شهری برگزار کردیم تا آنان را با ثمرات و اثرات زیاد کاشت درختان مثمر آشنا کنیم اما موفق نشدیم. در این جلسات به آنان یادآور شدیم که مگر وجود درختان نارنج در خیابان‌ها مشکلی ایجاد کرده که تمایلی به تکرار این تجربه ندارید؟ اما با وجود تلاش فراوان موفق به جلب نظر آنان نشدیم.
به جز مدیران شهری، به سراغ فرماندهان نظامی هم رفتیم که امیدوارم آنان را راضی کنیم که در اراضی وسیع به خود به جای کاشت درختان غیرمثمر، درختان مثمر بکارند تا پس از سال‌ها مجموعه خودشان از محصول آن استفاده کرده و لذت ببرند.
ایرنا: به نظر شما رویگردانی مدیران شهری از کاشت درختان مثمر ارتباطی با قیمت نهال و نحوه نگهداری آن ندارد؟
الازمنی: قیمت نهال درختان مثمر که در این ایستگاه تحقیقات و با تلاش نخبگان علمی تولید شده، از کارآیی زیادی برخوردار بوده و بسیار ارزان‌تر از نمونه‌های مشابه در بازار با کارکردی بهتر و امتحان‌شده است.
نگاه ما در این مرکز تحقیقاتی در تولید نهال، فقط کسب درآمد نیست و به همین دلیل تلاش میکنیم بهایی اندک از روند تولید دریافت کرده و بیشتر به دنبال ترویج کاشت درختان مثمر هستیم.
برای رونق بیشتر کاشت درختان مثمر به فکر کم کردن زمان باردهی افتادیم و نهالی تولید کردیم زودتر از حد معمول در مسیر رشد قرار می‌گیرد و با این کار ضمن کاهش هزینه باغدار در فرایند تولید، دین خود را به زمین ادا کنیم.
در نتیجه تلاش برای رسیدن به این هدف، در این نهالستان افزون بر ۱۰۰ هزار نهال در ۱۰ گونه گیاهی از جمله انار، انجیر، خرمالو، بادام، انگور در ۴۰ رقم تولید و آماده عرضه داریم که به دلیل نتایج مثبت سال‌های گذشته، مشتریانی از استان‌های دیگر خریدار این نهال‌ها هستند.
از طرف دیگر، نگهداری درختان مثمر هم تفاوتی با دیگر درختان ندارد که برای این مجموعه اداری مشکل‌آفرین باشد . چه بسا کاشت یک درخت سازگار با محیط به نگهداری اندک احتیاج داشته باشد.
ممکن است این سوال مطرح باشد که مگر می‌توان در همه جای گلستان یک درخت کاشت؟ ما در این شرکت دانش بنیان به دنبال ترویج یک گونه خاص نیستیم. ممکن است در یک منطقه انار قابلیت رشد داشته باشد و در منطقه‌ای دیگر هم بادام که اگر به ظرفیت‌های آب و هوایی هر منطقه توجه شود، در آن‌صورت با مشکل کاهش رشد و باروری درختان مواجه نخواهیم بود.
برای کاشت هر درخت باید بیش از همه به شرایط اقلیمی و به‌خصوص منابع آبی مناطق توجه کرد و بر اساس آن به کاشت درخت اقدام کرد.
کم‌آبی یکی از مشکلات اثبات‌شده ایران است و به همین دلیل کاشت درخت و حتی کشت محصول کشاورزی باید به این نکته مهم توجه کرد. به عنوان مثال در بخشی از استان فارس که از قابلیت بالایی برای تولید سیب برخوردار است به دلیل کم آبی به کاشت بادام روی آورده اند تا علاوه بر حفظ سرسبزی منطقه، از افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی هم خودداری شود.
برای افزایش کیفیت تولیدات درختان، در ۲ نقطه گلستان مرکز تولید نهال را ایجاد کردیم که نهال‌ها حداکثر سازگاری با شرایط اقلیمی و آب و هوایی هر منطقه را داشته باشد و بهره‌وری به نهایت برسد.
ایرنا: راهکار دیگری برای حل مشکل کم‌آبی در حفظ سرسبزی محیط‌های شهری و یا رونق کاشت درخت در گلستان ندارید؟
الازمنی: به شدت با استفاده از منابع آبی معمول برای کاشت درخت مخالف هستیم و معتقدیم می‌توان از روش‌های جدید برای درختکاری هم بهره برد. یکی از این روش‌ها، استفاده از پساب برای درختکاری است.
اگر بتوانیم پساب‌های موجود را با روش‌های علمی به بهره‌وری حداکثری برسانیم این منابع، یکی از بهترین شیوه‌ها برای توسعه و ترویج درختکاری در گلستان به خصوص مناطق کم‌آب شمال استان است.
علاوه بر تلاش برای ترویج درختکاری در مردم مانند درختکاری در اراضی شیب‌دار و تغییر کشت از محصولات کم‌بازده به درختان مثمر و صنعتی، به دنبال آن هستیم که معابر عمومی گلستان را با درخت آشتی دهیم .
مردم غرب گلستان و به خصوص گرگان و کردکوی اثرات اصرار بر کاشت درختان در معابر عمومی را در مسیر گرگان – یساقی می‌بیند. چند دهه قبل یکی از علاقمندان به کاشت درخت در دوطرف جاده ساری اقدام به کاشت درخت کرد که با گذشت سال‌ها هنوز دوام و زیبایی خود را حفظ کرده و همچنین در حفظ محیط زیست نیز نقش‌آفرینی می‌کند .
ما انسان‌ها در عوض جایی که در زمین اشغال کرده‌ایم به طبیعت بدهکاریم و می‌توانیم این بدهی را با کاشت درخت به خصوص نهال‌های مثمر که اثرات تا سال‌ها باقی می‌ماند ادا کنیم.
یک نمونه دیگر از احترام به طبیعت را یک شهروند گلوگاهی با کاشت ده‌ها نهال انجیر در یکی از خیابان‌های این شهر در استان مازندران معنا کرد و ضمن آشنایی بیشتر مردم با این درخت، موجب تغییر نگاه در کاشت انجیر و رواج باور کاشت بیشتر این درخت در منطقه شد.
نظر شما