به گزارش ایرنا از ستاد خبری هفدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر، اندونزی چهارمین کشور پرجمعیت جهان با اکثریت مسلمان است. این کشور تاریخی کهن و فرهنگی غنی دارد. اندونزی چند قرن را زیر یوغ استعمار گذراند تا اینکه استقلال خود را به سال ۱۹۴۵ از کشور هلند به دست آورد. بنابراین این کشور باید از ادبیات مقاومت غنی‌ای برخوردار باشد. به همین دلیل لازم است ایران و اندونزی بالاترین سطح روابط فرهنگی را داشته باشند.
در این دهه‌ها در ایران آثار چندانی از شعرا و نویسندگان این کشور به فارسی منتشر نشده است و اطلاعات دقیقی نیز از ترجمه و چاپ آثار ایرانی در این کشور موجود نیست. به مناسبت برپایی هفدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر با یکی از ادیبان برجسته این کشور مامان ماهایانا به گفت‌وگو نشستیم.
ماهایانا، شاعر، نویسنده، منتقد، عضو شورای جامعه ادبی جاکارتا، از بنیانگذاران مرکز تمدن مالایی دانشگاه اندونزی، از بنیانگذاران انجمن موسیقی شعر اندونزی، بنیانگذار انجمن داستان کوتاه اندونزی و رئیس مؤسسه روز شعر در این کشور است که جایزه کتاب سال شعر در این کشور را اهدا می‌کند. این گفت‌وگو با تلاش و مساعدت محمدرضا ابراهیمی، رایزن فرهنگی ایران در جاکارتا ممکن شده است.
در اندونزی هرکس مولوی را نشناسد، شاعر محسوبش نمی‌کنند
ماهایانا در پاسخ به این سوال که چقدر با شعر معاصر ایران آشنایی دارد و شناخت او از ادبیات ایران بیشتر از رهگذر کتاب بوده یا رسانه، گفت: در مقایسه با شعر معاصر ایران، من فکر می‌کنم بیشتر شاعران اندونزیایی با شعر شاعران کلاسیک ایران آشناترند. نام فردوسی، رودکی، حافظ، عطار، رومی، عمر خیام، سعدی و... برای شاعران اندونزیایی بیگانه نیست. حتی میان شاعران اندونزیایی - مسلمان یا غیر مسلمان - یک شوخی وجود دارد که اگر رومی را نشناسد، شاعر «واقعی» نیست. امیر حمزه که توسط منتقد ادبی هانس باگوی یاسین (H.B. Jassin) به عنوان «ملک الشعرای نو» یاد می شود، در مورد ادبیات (شعر) فارسی نوشته است که به گفته خودش عجم است. این نوشته در مجله پوجانگا بارو (Pujanga Baru) [۱۹۳۴ م] منتشر شد. پس از آن چندین شعر از شاعران کلاسیک فارسی زبان به اندونزیایی ترجمه شد. بنابراین، از آنجا بود که شعرای اندونزیایی از نزدیک با آثار شاعران ایرانی آشنا شدند.
وی درباره میزان آشنایی با شعر معاصر فارسی نیز اشاره کرد: مشکل همین است. شعرهای زیادی از شاعران معاصر فارسی به اندونزیایی ترجمه نشده است. با این حال، شاعران ارشدی مانند عبدالهادی، سوتارجی کلزوم بحری، توفیق اسماعیل، مصطفی بیسری مطمئناً جدیدترین آثار فارسی را می خوانند، اما عموماً جامعه ادبی اندونزی با آثار جدیدترین شعرای فارسی از جمله داستان کوتاه و رمان فارسی آشنایی ندارند. بنابراین، ترجمه گنجینه‌های ادبی معاصر فارسی (شعر، داستان کوتاه و رمان) به اندونزیایی کمک مهمی به شعرای اندونزیایی خواهد کرد.
تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر روشنفکران اندونزیایی بسیار بوده است
ماهایانا در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر روشنفکران اندونزیایی، اشاره کرد: مشاهده تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر نسل جوان و روشنفکر (اسلامی) اندونزی بسیار جالب است. نام آیت‌الله خمینی فوراً بر سر زبان‌ها افتاد و میان همه اقشار مردم اندونزی کسی نبود که او را نشناسد. آیت‌الله خمینی به نماد انقلاب اسلامی تبدیل شد و عکس‌های او در اتاق‌های شخصی و منازل اشخاص روی دیوارها رفت و به این عکس‌ها افتخار شد.
وی افزود: در آن زمان شخصیت‌ها و نسل‌های جوان اندونزی متوجه شدند که وضعیت سیاسی اجتماعی ایران با شرایط سیاسی اندونزی بسیار متفاوت است. بنابراین، ایده انجام یک انقلاب (در اندونزی) همانطور که در ایران اتفاق افتاد، به سختی گسترش یافت. آنچه اتفاق افتاد دقیقاً تلاش برای بررسی حرکت اندیشه نوین اسلامی بود. بنابراین بسیاری از آثار دکتر علی شریعتی در دانشگاه‌ها و گروه‌های جوانان ترجمه و بحث می شد. با این پیشینه جای تعجب است که ادبیات معاصر فارسی تبدیل به یک گفتمان فرهنگی نشده است.
این شاعر و منتقد ادبی همچنین درباره میزان آشنایی‌اش با جشنواره‌ها و جوایز ادبی ایران، گفت: اگر بتوان من را نماینده جامعه ادبی اندونزی دانست، اطلاعات من از این جشنواره‌ها بسیار ناچیز است. شاید مشکل اصلی عدم تبلیغات یا اطلاع رسانی اصحاب رسانه ایران در کشور ما باشد. اطلاعات مربوط به این جشنواره‌ها که توسط برخی از فعالان ادبی از جمله عبدالهادی ارائه شد، در مقایسه با دیگر صداهای مربوط به جشنواره‌های مشابهی که در هلند، آلمان یا فرانسه برگزار شده است، به اندازه کافی رسا و طنین انداز نبود. این در صورتی است که در اندونزی به تازگی تعداد جشنواره‌های شعر و همچنین محافل ادبی بسیار بیشتر از قبل شده است، بنابراین اگر اخبار این جشنواره در اندونزی منتشر شود، مورد استقبال قرار خواهد گرفت.
نویسنده کتاب «ریشه‌های مالایی: ایدئولوژی در ادبیات» ادامه داد: اگر اخیراً به جشنواره‌ها یا فعالیت‌های ادبی (شعر) در مناطق مختلف اندونزی نگاه بشود، شور و شوق و روحیه برای جشن گرفتن آنها کاملاً دلگرم کننده است. مشارکت شهرداری یا استانداری برای ارائه حمایت نیز بسیار زیاد است، همانطور که در جاکارتا، بالی، پِکانبارو، تانجونگ پینانگ، پادانگ، بانجارماسین و دیگر شهرها اتفاق افتاده است. اگر به اشتیاق جامعه ادبی و آگاهی شهرداری و استانداری برای حمایت از این فعالیت توجه کنید، متوجه خواهید شد که ارائه اطلاعات گسترده درباره جشنواره شعر فجر می‌تواند برای جوامع ادبی اندونزی نیز الهام بخش باشد و حتی این جشنواره بدل به الگویی در کشور ما شود و ما نیز مشابه آن را برگزار کنیم.
شهرداری‌ها برای حضور شاعران اندونزی در جشنواره‌های جهانی کمک مالی می‌کنند
ماهایانا در بخش دیگری از سخنان خود درباره چگونگی برقراری ارتباط پویا میان مجامع ادبی ایران و اندونزی گفت: اقدامات متعددی را می‌توان انجام داد. نهادهای فرهنگی مسئول در ایران می‌توانند از شاعران مناطق مختلف اندونزی برای حضور در جشنواره بین‌المللی شعر فجر دعوت کنند. معمولاً دولت محلی (شهرداری یا استانداری) در هزینه‌های حمل و نقل و اقامت شاعران اندونزیایی که به خارج از کشور اعزام می‌شوند، کمک می‌کند. ایده دیگر تشکیل جلسات منظم شاعران ایرانی – اندونزیایی در جاکارتا و تهران است.
نویسنده کتاب «رباعیات بِتاوی: تأمل در پویایی اجتماعی و فرهنگی جوامع در رباعیات» افزود: ترجمه شعر معاصر فارسی و داستان کوتاه و رمان و اشاعه آن از طریق برگزاری جشنواره‌ها یا شعرخوانی و جلسات گفت‌وگو و بحث در اندونزی بسیار می‌تواند مفید فایده باشد. موفق بودن این ایده تجربه شده است. چندی پیش جشنواره فیلم‌های ایرانی در کتابخانه ملی اندونزی برگزار شد که مورد استقبال بسیار قرار گرفت و در آشنایی مردم اندونزی با سینمای ایران بسیار موثر بود.
نظر شما