ضرورت توسعه زیرساخت‌های حفاظت از تالاب‌های کهگیلویه و بویراحمد

با توجه به اینکه دوم فوریه هر سال برابر با سیزدهم بهمن به نام روز جهانی تالاب نامگذاری شده، این زمان فرصتی برای بررسی نیازها و ظرفیت های تالاب های کشور و استان کهگیلویه و بویراحمد است .

در دوم فوریه ۱۹۷۱ نمایندگان ۱۸ کشور در شهر رامسر واقع در شمال ایران گردهم آمدند و اولین معاهده محیط زیستی دنیا را با نام کنوانسیون رامسر ثبت کردند، این کنوانسیون مربوط به تالاب‌های مهم بین‌المللی، به ویژه تالاب‌های زیستگاه پرندگان آبزی با هدف حفاظت از تالاب‌ها و حیوانات و گیاهان به ویژه پرندگان آبزی و کنار آبزی است، اکنون این پیمان ۲۴۱۲ مکان به وسعت بیش از ۲۵۴هزار هکتار در ۱۷۱ کشور را پوشش می‌دهد.

اگرچه در دولت سیزدهم با اقدام برای ثبت ملی تالاب های کهگیلویه و بویراحمد، تلاش برای ثبت این میراث طبیعی در کنوانسیون بین المللی رامسر و تجهیز آنان به امکاناتی مانند دوربین پایش، گام های اثربخشی به منظور حفظ تالاب های استان برداشته شد اما آن طور که کارشناسان محیط زیست می گویند : این ثروت طبیعی برای بقا نیازمند زیرساخت های بیشتری هستند.

دریاچه برم الوان با وسعت ۱۵ هکتار ،حداقل عمق آب ۱۲ متر و حداکثر عمق ۳۰ متر از تالاب های کهگیلویه و بویراحمد است که در ۴۰ کیلومتری شهر لیکک و ۸۰کیلومتری شمال غربی دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه قرار دارد.

دریاچهٔ مور زرد زیلایی نیز یکی دیگر از تالاب های استان است که در ارتفاع ۲ هزار و۱۸۰ متر از سطح دریا، بیش از ۳۵ هکتار مساحت دارد،حداکثر و متوسط عمق آب این تالاب به ترتیب ۱۴ و هشت متر است که این سرمایه طبیعی در حدود ۱۸۰ کیلومتری شمال غربی یاسوج واقع شده است.

تهدیدها و زیرساخت های مورد نیاز

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه تخریب زمین های اطراف یا مراتع حوزه آبریز که باعث فرسایش خاک و ورود رسوبات و آسیب دیدن بستر تالاب می شود از تهدیدهای جدی این منابع آبی استان محسوب می شود می گوید: ایجاد زیرساخت های آبخیزداری (بندهای رسوب گیر) به منظور پیشگیری از ورود رسوب های ناشی از بارندگی به تالاب ها نخستین گام برای حفاظت از این عرصه های طبیعی در استان است.

جمشید عبدی پور با بیان اینکه تالاب ها زیستگاه موجودات زنده زیادی هستند تاکید کرد: ورود رسوب های ناشی از بارندگی ضمن آلوده کردن آب و تخریب بستر تالاب غذا و ادامه زندگی ساکنان منابع آبی مذکور را با خطر مواجه می کند.

وی ابراز کرد: رعایت نشدن تعادل دام و مرتع از دیگر تهدیدهای تالاب های استان است که برنامه ریزی برای ایجاد شغل های جایگزین به جای دامپروری در نزدیکی منابع آبی یاد شده باید مورد توجه باشد.

وی بیان کرد: توانمندسازی جوامع محلی به منظور اینکه نسبت به تالاب ها به عنوان میراث طبیعی احساس مالکیت و مسئولیت کنند نیاز دیگری برای حفاظت از آنان در کهگیلویه و بویراحمد است.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: در صورت امکان کشاورزی در قالب محصولاتی که نیاز به شخم نداشته باشد یا اجرای طرح های گردشگری از نیازهای اقتصادی کردن این جاذبه های طبیعی برای جوامع محلی است.

عبدی پور با اشاره به اینکه براساس قانون ۳۰درصد از آب تالاب ها باید برای حقابه زیست محیطی اختصاص یابد تاکید کرد: پیش بینی حقابه تالاب ها ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

وی با یادآوری اینکه زمین های اطراف تالاب های کهگیلویه و بویراحمد اغلب گچی هستند تصریح کرد: تقویت پوشش جنگلی از دیگر نیازهای صیانت از تالاب های استان است.

اهمیت تالاب ها

کارشناسان معتقدند که ارزش اکولوژیکی تالاب‌ها ۱۰ برابر جنگل‌ها و حدود ۲۰۰ برابر شالیزارهاست آنان تاکید می کنند که ارزش اقتصادی خدمات مستقیم و غیرمستقیم هر هکتار از این منابع آبی بین پنج هزار تا ۲۱ هزار دلار است.

تالاب ها بسترهای آبی هستند که علاوه بر نقش تامین امنیت مواد غذایی مورد نیاز بشر و سایر موجودات، قابلیت زیادی در ذخیره کربن مازاد اتمسفر دارد، این حوضه های آبی معمولا دی اکسید کربن را توسط گیاهان جذب و آن را تبدیل به مواد آلی می کنند که این اقدام باعث می شود تا گرمایش کره زمین کاهش یابد.

نهادینه کردن فرهنگ حفاظت از تالاب ها

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: آیین روز جهانی تالاب در مدارس حاشیه تالاب برم الوان برای نشان دادن ارتباط بین بقای مردم، طبیعت و حفاظت از پرندگان آبزی و در نهایت سیاره (زمین) برگزار شد.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد:هدف از این کارگاه آموزشی و مسابقه نقاشی که با همکاری طرح ملی حفاظت از تالاب های ایران صورت گرفت افرایش سطح آگاهی و مشارکت دانش آموزان ساکن اطراف تالاب مذکور نسبت به اهمیت آنان، خدمات بی نظیری که برای انسان به همراه دارند و همچنین ضرورت حفاظت و احیاء تالاب بخصوص برای جوامع می باشد.

عبدی پور تصریح کرد: اجرای چنین برنامه های نقش مهمی در افزایش سطح آگاهی و مشارکت عموم شهروندان بخصوص کودکان دارند.

وی اضافه کرد: افزایش مشارکت عمومی و در نتیجه حفاظت، مدیریت و استفاده خردمندانه از تالاب ها نیازمند آموزش، آگاهی افزایی و اطلاع رسانی از کارکردها این منابع آبی است.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با یادآوری اینکه بیشتر کشورهای دنیا برای گرامیداشت روز جهانی تالاب ها برنامه های آموزشی، اطلاع رسانی، آگاهی افزایی برای طیف مختلف مردم نظیر مسابقه نقاشی، پرنده نگری، پاکسازی حاشیه تالاب ها،آموزش های تالابی تهیه و اجرا می کنند افزود: این روز فرصتی برای نهادینه کردن فرهنگ مشارکت جوامع محلی برای حفظ تالاب هاست.

وی عنوان کرد:خشکسالی، تصرف زمین‌ها و تغییر کاربری، از بین رفتن بستر رودها به عنوان تغذیه‌کنندگان اصلی تالاب‌ها، افزایش آلودگی هوا و آب و خاک، بالا رفتن دمای زمین، بیشتر شدن تعداد آتش‌سوزی‌ ها در تالاب‌ها و بسیاری از دلایل دیگر همگی دست به دست هم داده‌اند که این زیستگاه‌های ارزشمند نیازمند مراقبت بیشتری باشند

عبدی پور همچنین در کارگاه آموزش آشنایی با چالش های محیط زیست که با حضور 300 نفر فرهنگیان شهرستان کهگیلویه برگزار شد با اشاره به اینکه حفظ محیط زیست باید برای کودکان به باور تبدیل شود افزود: این باور زندگی کودکان را در بزرگسالی به سمت پاسداری و حفاظت از میراث طبیعی به ویژه جنگل ها سوق می‌دهد.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: کودکان سرمایه‌های آینده جامعه هستند از این رو مسئولیت‌پذیر کردن آنان نسبت به مساله مهم محیط زیست می تواند گام نخست برای سلامت این سرمایه خدادادی و به دنبال آن رفاه مردم و توسعه پایدار باشد.

عبدی پور با اشاره به شمار زیاد معلمان در مقایسه با محیط بانان و اینکه معلمان با انسان سر و کار دارند و ماموران صیانت از مناطق حفاظت شده با حیات وحش تاکید کرد: فرهنگیان می توانند زمینه تغییر رفتار با محیط زیست را در دانش آموزان فراهم کنند.

وی با اشاره به اینکه شعار امسال کنوانسیون رامسر"وقت احیا تالابهاست" خاطرنشان کرد: در ۵۰ سال گذشته ۳۵ درصد تالاب از بین رفته اند که این زنگ خطری برای بقای این منابع آبی ارزشمند است.

عبدی پور افزود: در کشور ۲۲۶ تالاب با اهمیت وجود دارد که از این تعداد ۲۵ مورد از آنان در کنوانسیون رامسر ثبت شده و دو تالاب برم الوان و مورد زرد زیلایی هم اکنون روند ثبت آنان در دبیرخانه جهانی کنوانسیون تحت بررسی می باشد.

اقدام های انجام شده

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت:تالاب های برم الوان و مور زرد زیلایی در این استان به امکانات حفاظتی مجهز شدند.

جمشید عبدی پور اظهار داشت: نصب تابلوی معرفی و خرید دوربین های چشمی برای حفاظت از این تالاب ها در کهگیلویه و بویراحمد انجام شده است.

وی با اشاره به اینکه برای هر تالاب یک دوربین خریداری می شود ابراز داشت: با نصب این تجهیزات امکان حفاظت این تالاب ها در برابر سودجویان تعرض به گونه های جانوری و گیاهی فراهم شده است.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد: برم الوان و دریاچه مور زرد زیلایی این استان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و مستندات مورد نیاز ثبت این تالاب ها در کنوانسیون رامسر پس از انجام مطالعات کارشناسی به سازمان محیط زیست کشور ارسال شده و قرار است درباره ثبت بین المللی آنان تصمیم گیری شود.

وی ابراز داشت: در صورت ثبت این مناطق در کنوانسیون رامسر امکان اختصاص اعتبار برای ایجاد زیرساخت ها و صیانت از این گنجینه های طبیعی در استان فراهم می شود.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد: پیشگیری از آلودگی منابع آب تالاب ها، حفاظت از گونه های جانوری و گیاهی و همچنین فراهم شدن زیرساخت های گردشگری به ویژه پرنده نگری از مزایای این اقدام است.