دلت می‌خواهد ساعت‌ها بایستی و گذر تاریخ را در کوچه پس کوچه‌های آن نظاره‌گر باشی؛ هرچند گذر زمان هم خیلی چیزها را تغییر داده؛ سبک زندگی، مرمت گذرها و خانه‌های بازسازی شده هیچ شباهتی با تاریخ ندارند اما هنوز هم کوچه‌ها و گذرگاه‌های آن تفاوت‌های بسیاری با سایر مناطق شهر دارد؛ تفاوت‌هایی که روح تازه‌ای از شور زندگی را در کالبد شهر می‌دمد.
هنوز هم کوچه‌های باریک آن مملو از حضور پرشور و نشاط کودکان و رفت و آمدهای بی‌توقف مردمانی است که زندگی را در قلب کهنه شهر نفس می‌کشند؛ کوچه‌هایی که در آن همچنان رسم قدیمی جارو زدن و آب پاشی محوطه مقابل‌خانه‌ها به عنوان برنامه صبحگاهی پابرجا است و از ابتدای روز صدای چرخ گاری‌های قدیمی در هر گذر آن به گوش می‌رسد.
اینجا بلوار سیبویه، نزدیک میدان شاهزاده قاسم، محله لب آب است؛ محله‌ای که با نام امامزاده ابراهیم (ع) و به عنوان بخشی از بافت تاریخی شهر شیراز شناخته میشود و یکی از محله‌های پیرامونی حریم‌های زیارتی و آستان‌های مقدس شیراز به شمار می‌رود که نسل‌های پیاپی در طول سالهای متمادی تلاش کرده‌اند تا آن را بیافرینند؛ محله‌ای که نفیس‌ترین آثار هنری و معماری و شاهکارهای هر دوره تا دامنه‌ای وسیع در قدم به قدم آن نمایان است؛ آثاری که بخشی از آن به قرن نهم هجری و زمان زندگی خواجه‌شمس‌الدین حافظ شیرازی می‌رسد و برخی نیز از ارزش‌های معماری خاصی بهره می‌برند؛ دروازه شاهداعی الله، مسجد علی، مدرسه منصوریه، امامزاده ابراهیم (ع) و آرامگاه سیدشریف جرجانی از مهمترین آثار تاریخی این محله قدیمی محسوب می‌شوند.
چهارشنبه ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ بود که انتشار خبری با تیتر “آغاز شمارش معکوس تخریب خانه های تاریخی شیراز” در یک رسانه، واکنش مسئولان استان فارس و دوستداران میراث فرهنگی را بر انگیخت. در این خبر به نقل از یک استاد دانشگاه عنوان شده بود که در این شرایط سخت زندگی، به ساکنان این خانه‌های تاریخی فرصتی چند روزه برای ترک منازلشان داده شده و چنانچه خانه را ترک نکنند آب، برق و گاز آنها قطع خواهد شد. این خبر واکنش‌های بسیاری را در رسانه‌ها و فضای مجازی به دنبال داشت.
خبرنگار ایرنا پیشتر نیز گزارشی با عنوان واقعیت ماجرا در بافت تاریخی شیراز چیست، تهیه کرده و به بررسی مباحث مطرح شده پرداخته بود، با این حال، از فرصت بازدید خبرنگاران از این منطقه استفاده کرد تا روایتگر عینی واقعیت‌ها برای مخاطبان باشد.
ساعت ۱۰ روز چهارشنبه ۲۶بهمن ماه بازدید میدانی ویژه فعالان رسانه با حضور رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری مدیرکل روابط عمومی و امور بین الملل وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و مسئولان استانی با هدف شفاف‌سازی این موضوع ترتیب داده شد؛ بازدیدی که از همان لحظه شروع، محلی برای طرح دیدگاه‌های دوستداران میراث فرهنگی و متولیان این عرصه شد.
رسانه‌ها رصد کنند
محمدمهدی کلانتری از فعالان بافت تاریخی شیراز که در این بازدید حضور داشت سعی در متقاعد کردن اصحاب رسانه و مسئولان حاضر برای صحت اظهارنظرهای اخیر خود در رسانه‌ها داشت. او گفت: طرح تفصیلی ویژه این بافت در استان فارس در ۲۵اردیبهشت ۱۴۰۱ مصوب شده و پژوهشگاه میراث فرهنگی یک خط پیشنهادی ارائه داده است که در قالب این خط دستور تخریب ۳۵ پلاک تاریخی، پنج پلاک ثبتی و ۳۰ پلاک واجد ارزش داده شده است. وی ادعا کرد: اکنون ۲ خانه در همین منطقه در حال تخریب است.
مسئولان حاضر در این بازدید، این موضوع را رد کردند.
کلانتری در ادامه اضافه کرد: در حال حاضر مسئولان اعلام کرده‌اند که این خط پیشنهادی خط تخریب نیست و خانه‌های واجد ارزش حفظ می‌شوند و قول داده‌اند که تمام تلاش خود را برای حفظ حراست از این خانه‌ها به کار بگیرند. با این حال رسانه‌ها باید رصد کند تا هیچ بنای تاریخی تخریب نشود.
نگرانی‌ها از اظهارات فردی که خود را از شهرداری معرفی کرده بود
ناصر رهسپار یکی از اهالی این منطقه و از فعالان صنایع دستی استان فارس است، او که خانه‌اش را به گالری زیبایی از صنایع دستی تبدیل کرده از قرار گرفتن خانه‌اش در طرح توسعه بافت پیرامونی حرم گله‌مند است.
وی ادامه داد: ۱۰ ماه است که درگیر رفت و آمد به شهرداری برای پیگیری تصمیمات اخذ شده در رابطه با تخریب خانه‌ام هستم؛ پس از پیگیری‌های بسیاری که انجام دادم توانستم با شهردار منطقه ۸ ملاقاتی داشته باشم اما شهردار منطقه گفت که باید خانه‌ام را تخلیه کنم.
جلال راشدی نیز در این بازدید به خبرنگاران گفت که مالک و مرمتگر یکی از خانه‌هایی است که شهرداری بافت تاریخی شیراز به او اعلام کرده که خانه‌اش در این طرح تخریب میشود. خانه تاریخی راشدی در محله اسحاق بیگ شیرازی و در منطقه ۸ واقع شده است. این خانه در نزدیکی حرم مطهر شاهچراغ (ع)، مسجد نصیرالملک و بازار وکیل جنوبی قرار دارد.
راشدی در این بازدید به خبرنگاران گفت: حدود چهار سال مرمت خانه راشدی طول کشیده است. خانه راشدی یک خانه بسیار زیباست که در طرح مورد تأیید پژوهشگاه برای تخریب قرار دارد؛ ما حتی مراجعه حضوری و اخطار شفاهی برای تخلیه این خانه تاریخی از سوی شخصی که خود را از طرف شهرداری معرفی کرده داشته‌ایم.
در بخشی از بافت تاریخی شیراز لودرهایی مشغول انجام کار بودند که به گفته متولیان فرهنگی هدف از حضور این لودرها تخریب بافت تاریخی نیست بلکه لودرها به منظور جمع‌آوری ضایعات به جا مانده از عملیات کف‌سازی در منطقه حضور دارند.
پاسخ مسئولان؛ تخریب و تملکی صورت نگرفته است
مسئولان اما رویکرد خود را ساماندهی بافت تاریخی عنوان کردند؛ آنها معتقدند که در بافت تاریخی شیراز تخریبی صورت نگرفته و اگر بنا باشد اقدامی برای تخریب خانه‌ها در این منطقه انجام شود این اقدام بر اساس ماده ۵۵ قانون شهرداری صورت می‌گیرد.
مدیرکل دفتر فنی استانداری؛ هیچ تعریضی در محدوده ۳۶۰ هکتاری نداریم
امیر حسین جمشیدی مدیر کل دفترفنی و حمل و نقل و ترافیک استانداری فارس که در این بازدید حضور داشت گفت: طرح ملاک عمل ما طرح تفصیلی است؛ در طرح تفصیلی مصوب شده که برای احداث بنای جدید رعایت گذرهای قبلی الزامی است و ما هیچ تعریضی در محدوده ۳۶۰ هکتاری نداریم و حتی تجدید بنا و نوسازی املاک فاقد ارزش باید مشابه با همان توده‌گذاری انجام شود.
وی ادامه داد: بر اساس ماده ۵۵ قانون شهرداری؛ اگر ساختمانی در معرض خطر ریزش باشد و امکان تخریبش وجود داشته باشد شهرداری موظف است که به مالک برای استحکام بخشی بنا اخطار دهد و رفع خطر کند. اگر این اقدام توسط مالک صورت نگرفت، شهرداری می‌تواند به این ماجرا ورود کند و هزینه را در مراجعات بعدی از مالک بگیرد.
جمشیدی اضافه کرد: این اقدام مشروط به استعلام از میراث فرهنگی انجام میشود و ساختمانی که این اتفاق باید برای آن رقم بخورد نباید ثبت شده و فاقد ارزش باشد؛ خانه‌هایی که در حال حاضر گفته میشود در حال تخریب هستند احتمالا خطرساز و مشمول این قانون بوده‌اند.
وی بیان کرد: شهرداری ساختمان در معرض خطر را به شرطی می‌تواند آواربرداری و خاکبرداری کند که از نظر میراث فرهنگی ثبت شده و فاقد ارزش نباشد.
جمشیدی عنوان داشت: در حد فاصل امامزاده ابراهیم و بین‌الحرمین به جز طرح تفصیلی هیچ‌گونخ طرح مصوب دیگری برای تعریض معبر نداریم و شهرداری هم اگر بخواهد تملکی انجام دهد فقط در راستای اجرای طرح‌ها است.
وی در رابطه با طرح ۵۷ هکتاری بافت تاریخی شیراز گفت: کارفرمای این طرح وزارت راه و شهرسازی است. وزارت برای اجرای این طرح مشاور گرفته و مشاور بر روی این طرح کار کرده است؛ مصوبات کمیسیون ماده ۵۵ بر روی سایت قرار دارد و مردم برای اطلاع از این مصوبه می‌توانند به سایت مراجعه کنند.
جمشیدی اظهار کرد: کل اختلاف دیدگاهی که بر روی طرح مجموعه ۵۷ هکتاری وجود دارد اراضی و پلاک‌هایی است که بین حرم سید علاء الدین حسین (ع) و حرم شاهچراغ (ع) وجود دارد؛ هنوز چیزی تصویب نشده و فقط گفته‌اند که این محدوده که حدود یک و نیم هکتار است نیازمند تهیه طرح است.
مدیر کل دفترفنی و حمل و نقل و ترافیک استانداری فارس گفت: تمامی ابنیه دارای ارزش و ثبت شده و شبکه معابر حفظ شوند و این کار با رویکرد حفظ، مرمت و بازسازی صورت بگیرد و اگر بنایی استحکام خود را به تشخیص میراث فرهنگی از دست داده باشد و نیاز به بازسازی داشته باشد می‌تواند طبق طرح مصوب میراث فرهنگی بازسازی شود.
وی با اشاره به اینکه طرح ۵۷ هکتاری برای پیرامون بافت حرم شاهچراغ است نه گسترش حرم؛ به صندوق توسعه حرم‌های مطهر اشاره کرد و گفت: این صندوق به بازسازی و نوآفرینی بافت‌های پیرامون حرم اختصاص دارد.
شهرداری: قصد کف‌سازی، نورپردازی و زیباسازی این مسیر را داریم
علی مصلی نژاد شهردار منطقه تاریخی فرهنگی شهرداری شیراز گفت: شهرداری پای کارترین و پیگیرترین ارگان در ساماندهی بافت تاریخی است؛ برای این منطقه مانند سایر محورهای تاریخی در بافت بدنه‌سازی، کف‌سازی، نورپردازی و زیباسازی این مسیر از امام زاده ابراهیم تا کوچه علمدار است. بازارچه منصوری هم کار شده و آماده شده است.
وی ادامه داد: تخریب خانه‌های تاریخی در برنامه ما نیست و ۲ خانه‌ای که در این منطقه توسط شهرداری خریداری شده بر اساس بند ۱۴ ماده ۵۵ و به دلیل خطر ساز بودن آنها بوده است. البته این خانه‌ها هم با هماهنگی میراث خریداری شده که از این مکان در این طرح به عنوان پارک‌های کوچک در کنار مسیر استفاده خواهد شد.
مصلی‌نژاد با بیان اینکه هیچ تملکی بر خانه‌های تاریخی این منطقه از سوی شهرداری صورت نگرفته است، گفت: پلاک واجد ارزش که کمترین رده ارزش را داشته باشد در برنامه تخریب وجود ندارد. اگر محورهای قانونی برای تخریب خانه‌های این منطقه با هماهنگی و استعلام از میراث انجام شود این اقدام صورت می‌گیرد.
وی بیان داشت: ما سه برابر بودجه عمرانی تهران در بافت تاریخی هزینه می‌کنیم و به دنبال تمکل و تخریب خانه‌های تاریخی نیستیم. اگر قرار باشد تملکی هم شود این تملک در خصوص خانه‌های خطرسازی که تاریخی نیستند با مجوز میراث انجام میشود؛ خانه‌های خطر ساز بسیاری در بافت تاریخی وجود دارند که با هر بارندگی آسیب زیادی می‌بینند. لذا طبق قانون نسبت به تخریب این خانه‌ها اقدام خواهد شد.
برگزاری نشست پرسش و پاسخ
پس از بازدید از بافت تاریخی نشستی با حضور رئیس پژوهشگاه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مدیرکل فنی استانداری فارس، مدیرکل راه و شهرسازی استان فارس، معاون فرهنگی حرم مطهر شاهچراغ (ع) و با هدف پاسخگویی و شفاف سازی مسئولان در خصوص مسائل مربوط به بافت تاریخی برگزار شد.
مدیرکل راه و شهرسازی فارس و سخن از پیاده راه شهری
محمودرضا طالبان مدیر کل راه و شهرسازی فارس در این نشست گفت: در دهه هفتاد پروژه‌هایی توسط وزارت مسکن و شهرسازی اجرا شدصص؛ در یک مقطع زمانی تخریب‌هایی در بافت تاریخی شیراز و خانه‌های تاریخی در این محدوده صورت گرفت که ما از همان زمان نسبت به تخریب خانه‌ها در این منطقه موضع گرفتیم و اعتراض کردیم. ما در مقاطع مختلف تأثیرگذاری خود را داشته‌ایم و در مقابل این تخریب‌ها ایستاده‌ایم.
مدیر کل راه و شهرسازی فارس ادامه داد: در چند دهه گذشته شاهد اتفاقاتی در بافت تاریخی شیراز بودیم که برخی از این اتفاقات نتایج مثبت و برخی نتایجی منفی به همراه داشت؛ اگر در آن زمان هم این پیگیری‌ها و حساسیت‌ها برای حفظ بافت تاریخی وجود داشت قطعا حفظ و بهسازی بافت در شرایط مطلوب‌تری قرار داشت.
او اضافه کرد: طبق اسناد موجود سال ۱۳۷۱ نخستین طرح پروژه توسعه حرم تدوین شد که در طرح اولیه مقرر شد که پیاده راهی از شرق حرم شاهچراغ (ع) تا آستانه ایجاد شود؛ بر اساس این طرح تخریب وسیعی انجام می‌شد چراکه قرار بود پیاده راهی به عرض ۱۷۰ متر را از در حرم سید علاالدین به عمق بافت ایجاد کنند که به تخریب چندین هکتار از بافت منجر می‌شد.
طالبان اضافه کرد: این طرح با سفر رییس جمهور در سال ۱۴۰۰ احیا و بنا شد این بار طرح تفصیلی ۵۷ هکتاری به شواری استانی واگذار شود و پس از برگزاری جلساتی با مشاوران طرح و بررسی های بسیار به این نتیجه رسیدیم که این میزان ۱۳۰۰متر مربع از بافت تاریخی برای ساخت پیاده راه کاهش پیدا کند.
مدیر کل راه و شهرسازی فارس گفت: این شرایط برای همه ما پیش می‌آید که ناگزیر به انتخاب بین بد و بدتر می‌شویم و ما در اداره کل راه و شهرسازی برای اتخاذ تصمیم هم نظرات حامیان توسعه حرم شاهچراغ (ع) و هم دوستداران میراث فرهنگی را در نظر گرفتیم.
طالبان یادآور شد: باتوجه به خطی که در حال حاضر همه اعضای کمیسیون ماده پنج بر آن صحه گذاشته اند، اعداد و ارقامی میان ۱۵۰ تا ۱۸۰ متر برای خطی که در نظر گرفته شد مطرح می شود و من اعلام کردم هیچ امضایی نخواهم کرد. می‌توانم بگویم خطی که در حال حاضر کشیده شد کمترین میزانی بود که می شد بین فضای بد و بدتر، بد را انتخاب کنیم.
طالبان تأکید کرد: این خط را با مشورت پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور از میان فضاهایی انتخاب کردیم که کمترین تخریب را داشته باشد. در طرح قبلی به دنبال ساخت یک میدان شهری با طراحی بوده‌ایم و حالا طرح به پیاده راه تقلیل یافته است.
وی بیان کرد: در حال حاضر بنا شده هر خانه تاریخی ارزشمندی که سازمان میراث فرهنگی اعلام کند را حفظ کنیم و برخی خانه های تاریخی و غیر ارزشمند این بافت را تخریب و به ساخت پیاده راه بپردازیم.
طالبان اعلام کرد: محدوده‌ای حدود ۲۰ هزار متر مربع در فاصله میان دو حرم حضرت شاهچراغ (ع) و سید علاء الدین (ع) وجود دارد که بیش از نیمی از این محدوده فضای باز است، حدود ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ متر از این بافت تاریخی با حفظ بناهای واجد ارزش در طرح توسعه به پیاده راه شهری میان دو حرم تبدیل خواهد شد؛ مشاوران و معماران به اداره کل میراث در اجرای این طرح با کمترین آسیب به بافت یاری دهند.
وی گفت: شخصی که خود را به جای مامور شهرداری معرفی کرده با مراجعه به درب منزل ساکنین بافت اقدام به این شایعه افکنی مبنی بر فرصت سه روزه تخلیه خانه‌ها کرده بود.
مدیرکل راه و شهرسازی استان فارس اظهار کرد: اخبار منتشر شده در رسانه مبنی بر مهلت سه روزه تخلیه به ساکنین خانه های بافت را تکذیب می‌کنم؛ هیچ اخطاری به ساکنین داده نشده است.
از سال ۹۸، حتی یک سانتیمتر مربع هم تخریب نشده است
علیرضا صحرائیان معاون توسعه و عمران حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) هم گفت: پروژه‌ها با هدف توسعه در همه نقاط کشور در حال انجام است؛ در شهر شیراز در بحث توسعه، پروژه‌هایی همچون حافظیه و زندیه دنبال شد اما کسی اعتراض نکرد و اعلام نشد در این عملیات چند خانه تاریخی تخریب شده است.
وی ادامه داد: هم‌اینک بافت تاریخی شیراز به یک نقطه ناامن و محیطی برای معتادین تبدیل شده و نیاز به ساماندهی دارد.
صحرائیان اضافه کرد: نقشه‌ای که در خصوص صحن ارائه شده دروغ محض است؛ آقای کلانتری به عنوان دبیر پویش ملی بافت تاریخی شیراز بهتر است شهر اصفهان را نجات بدهد و اجازه بدهد ما گردشگری شیراز و بافت تاریخی این شهر را با کمک متخصصان، کارشناسان و دلسوزان همین شهر نجات دهیم.
وی با اشاره به اینکه در چند سال گذشته آستان شاهچراغ(ع) یک سانتی متر مربع تخریب نداشته است، گفت: از سال ۹۸ به بعد هیچ تخریبی در این منطقه انجام نشده است. مستندات مربوط به پروژه تجاری بین الحرمین نیز هنوز وجود دارد، تولیت شاهچراغ بارها نسبت به این اقدام اعتراض مکتوب کرده و در دولت وقت هم مخالف اجرای این پروژه بود.
معاون توسعه و عمران حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) گفت: تولیت شاهچراغ (ع) در هیچ مقطع زمانی به دنبال قبر فروشی میان حرم های مطهر نبوده؛ ما به هیچ وجه قصد تخریب بافت تاریخی را نداشته و نداریم.
صحرائیان ادامه داد: هیچ‌گاه به دنبال کار غیر تخصصی و غیر کارشناسی نبوده‌ایم و صحیح نیست که به کار خلاف قاعده متهم شویم.
وی با اعتقاد به اینکه در تلاش هستیم تا بافت تاریخی به الگوی گردشگری مذهبی ایران اسلامی تبدیل شود، گفت: برای تحقق این امر مقید به رعایت قانون و مقررات و ضوابط معماری و شهرسازی هستیم.
تخریب بافت پیرامون حرم شاهچراغ (ع) دروغ محض است
مصیب امیری رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری که در این بازدید حضور یافته بود اظهار کرد: موضوعاتی که در رسانه‌ها و از طریق روزنامه نگاران و اصحاب رسانه حتی از سر دلسوزی مطرح شده صحیح نیست و اطلاعات ناقص باعث شده نتیجه‌گیری‌های درستی صورت نگیرد.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم موضوعی را خبررسانی یا اطلاع‌رسانی کنیم باید در وهله نخست از پیشینه یا زمینه آن آگاهی داشته باشیم؛ گفت: تصمیماتی که امروز گرفته میشود با تصمیمات ۲۰ سال گذشته اتخاذ شده کاملا متفاوت است چراکه با گذشت زمان موضع‌گیری‌ها مشخص و راه‌حل‌های منطقی‌تری برای پاسخ به نیازها پیدا میشود.
امیری اضافه کرد: در جایی گفته شده که قرار است حرم شاهچراغ (ع) کل بافت ۳۶۰ هکتاری تاریخی شیراز را در بر بگیرد اما این موضوع به شوخی بزرگ شبیه است چراکه آن طرح در سال ۸۲ در مقیاس ۵۷ هکتاری تصویب شده اما در حال حاضر این طرح به معنای این نیست که در مقیاس ۵۷ هکتاری تخریبی صورت گیرد و فضاهای جدید ساخته شود.
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری بیان کرد: در پاسخ به برخی که می‌گویند این طرح برای ساخت مجتمع‌های تجاری در حال اجرا است باید بگویم که همین مجتمع‌های تجاری فعلی هم رونق لازم را ندارند و بسیاری از آنها خالی از کسبه هستند. بحث سر ساماندهی است و قصد ما ساماندهی این منطقه است.
او با بیان اینکه استان فارس از انواع و اقسام ظرفیت گردشگری برخوردار است، گفت: فارس از لحاظ گردشگری تاریخی، فرهنگی و سلامت قطب اول کشور است و در گردشگری مذهبی از جایگاه قابل توجهی برخوردار است.
امیری عنوان کرد:بدون شک اگر قرار باشد اتصالی بین دو حرم شاهچراغ(ع) و حرم حضرت سید علاء الدین حسین (ع) صورت بگیرد، این مسیر ساماندهی می شود، دسترسی و رفت و آمد زائرین به این دو حرم تسهیل می گردد و این کار پسندیده‌ای است و این کار قطعا می‌تواند به ظرفیت گردشگری مذهبی شهر شیراز کمک کند. لذا طرح اتصال دو حرم به معنای تخریب گسترده در شیراز نیست.
وی عنوان کرد: در گذشته تصمیمات نادرستی در شیراز اتخاذ شده است که خیلی از این تصمیم‌ها اگر به درستی گرفته می‌شد در معرض این تخریب‌ها قرار نمی‌گرفتیم.
او گفت: آن اتفاقات در گذشته افتاده و امروز همه دستگاه ها به جایی رسیدند که با یک هماهنگی و تعامل به نقطه‌ای برسیم که نیاز کنونی شهر حل شود.
امیری با اعتقاد به اینکه شهر موجود زنده است که نیازهایی دارد، گفت: در طول زمان این نیازها تغییر می‌کند اما این بدان معنا نیست که میراث فرهنگی یا راه و شهرسازی قصدشان این باشد که آثار و مناطق با ارزش را تخریب کنند.
وی گفت: بسیاری اوقات همین پلاک‌ها در بافت تاریخی توسط مردم بازسازی می شوند؛ لذا نمی‌توان نگاه صرف داشت. خانه‌های فرسوده نیاز به ترمیم و بازسازی دارند؛ در همین بافت تاریخی ۱۰ تا ۱۲ هزار پلاک داریم که نیاز به نوسازی و بازسازی دارند.
امیری یادآور شد: در طرح‌هایی که برای بافت تاریخی شیراز در گذشته ارائه سد نتوانستند به طرحی برسند که نیاز همه دستگاه‌ها را پاسخگو باشد. به اعتقاد من نیاز است که متناسب با شأن ، تعداد، تمرکز و اهمیت آثار تاریخی تسهیلاتی را برای ساکنین بافت در نظر بگیریم؛ وقتی شهر بتواند همپای مردم نیازها را مطابق با ضوابط فراهم کند قطعا شاهد تخریب‌ها و اتفاقات ناخوشایند نخواهیم بود
وی گفت: در ظرف چند سال گذشته بیش از ۲۰۰ منزل تاریخی ساماندهی و به اقامت‌های بومگردی و کافی شاپ‌ها تبدیل شدند که اگر این بناها به صورت متروکه رها می‌شدند شاید مالک این بناها بسیار راحت آنها را تخریب می‌کردند. اما خوشبختانه با همه اقداماتی که صورت گرفته و با حمایت سرمایه گذاران بخش خصوصی و حمایت دولت شاهد سرمایه گذاری سرمایه گذاران در شهر شیراز هستیم؛ باید همه نکات مثبت را هم دید.
امیری بیان کرد: بسیاری از بناها در گذشته از بین رفتند، برخی از بناها ممکن است دچار فرسایش شده و از بین رفته باشند اما در طول چند سال گذشته روند فرسایش و تخریب بناها در کل کشور و به ویژه بافت شیراز کمتر شده؛ البته همه باید حساسیت داشته باشیم تا با کاهش این اتفاقات ناخوشایند و افزایش سرمایه‌گذاری در بافت ارزش اقتصادی برای شهر شیراز ایجاد کنیم.
وی در خصوص هتل بین الحرمین که برای ساخت آن در سال ۷۴ هشت هکتار بافت تاریخی تخریب شده گفت: این محدوده سال ۷۴ تخریب شد تا محوطه‌ای را تحت عنوان دسترسی بین دو حرم ایجاد کند. ای کاش در همان زمان این اتفاق می‌افتاد و این دسترسی صورت می‌گرفت؛ متأسفانه این طرح سالها رها شد و پس از اجرا هم مجتمع‌های تجاری، اداری و پارکینگ از ابتدا تا انتهای این مسیر ساخته شد.
این مقام مسئول ادامه داد: عده‌ای تصور می‌کنند در طرح فعلی پیرامون حرم حضرت شاهچراغ (ع) قرار است مجتمع‌های تجاری ساخته شود. این فرض که قرار است در پیرامون حرم تخریبی صورت گیرد و مجتمع‌های تجاری ساخته شود دروغ محض است؛ کسانی که به پیشینه این طرح آگاهی دارند به خوبی می‌دانند که قرار نیست فضایی تخریب شود و اگر هم تخریب شود قرار نیست مجتمع یا برج تجاری ساخته شود.
وی اضافه کرد: ما حدود ۴۱۰ اثر تاریخی ثبت شده در مجموعه ۳۶۰ هکتاری بافت داریم و بسیاری از آثار تاریخی در شیراز مجموعه بافت تاریخی شیراز را پوشش می‌دهد.
او گفت: برخی این پرسش را مطرح می‌کنند که چرا بافت یزد ثبت اما بافت شیراز ثبت نشده است. می‌توان گفت با حرائمی که در آثار تاریخی بافت شیراز وجود دارد این بافت قبل از ثبت بافت یزد به صورت غیر مستقیم ثبت شده است؛ بنابراین با وجود ضوابط حریم، قطعا ساخت و سازی در این محدوده صورت نمی‌گیرد.
امیری، به گزارش پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری اشاره کرد و گفت: در این گزارش بررسی شده که از سال ۷۴ تا امروز با اجرای طرح‌های تدوین شده چه تغییر و تحولاتی در بافت تاریخی شیراز ایجاد و چه بناهایی تحت تأثیر قرار گرفته است. طرحی که در گذشته شبیه طرح بین الحرمین ارائه شده قرار نیست در شیراز اجرا شود.
وی یادآور شد: پژوهشگاه در این گزارش هیچ خط جدیدی نکشیده است؛ پژوهشگاه فقط هر طرح و ایده‌ای را با همکاری دستگاه‌ها روی نقشه پیدا کرده و این موضوع را تبیین کرده که اجرای این طرح‌ها چه عوارضی به دنبال دارد.
امیری با اشاره به بخشی از این گزارش گفت: در بخشی از این گزارش این گونه عنوان شده که مشاوری که این طرح را برای بافت تاریخی شهر شیراز تهیه و آماده کرده هیچ گونه بنای ثبتی و ارزشمندی را در مرز تخریب قرار نداده؛ این گزینه می‌تواند به عنوان گزینه مطلوب میراث فرهنگی باشد.
وی بیان کرد: تا امروز مبنای ما اجرای این طرح است و میراث فرهنگی همواره در بافت خدمت کرده است؛ ایجاد شائبه به نفع هیچ کسی نیست. اینکه گفته میشود در بافت تاریخی ۱۰ هزار قبر فروخته شود صحبح نیست؛ این گذر می خواهد تثبیت شود؛ برخی می‌گویند در این مسیر قرار است طرح هشت بهشت اجرا شود. به اعتقاد ما اجرای این طرح با درنظر گرفتن مواردی مشکلی ایجاد نمی‌کند.
رئیس پژوهشگاه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اظهار کرد: در حال حاضر مشاور می‌گوید که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود گذرهای تاریخی شیراز و بهسازی و مرمت این گذرگاه‌ها و افزایش عبور و مرور در این مسیر می‌توان اتصال بین دو حرم را ایجاد کرد و ساکنین محدوده نیز می‌توانند از این طرح منافعی داشته باشند؛ اینها جای ابهام ندارد و نقشه‌ها و اسناد موجود نیست به شرایطی که صداقت به خرج بدهیم و از سر تعمد مطالبی را عنوان کنیم تا به جامعه شوک وارد شود.
باﻓـﺖ تاریخی شیراز اگرچه ﻓﺮﺳـﻮده و نیازمند ترمیم است اما نمایان کننده بخشی از هویت این شهر ریشه‌دار است؛ بدون شک این بافت تاریخی دارای مشکلاتی چون آشفتگی در ساختار اجتماعی و کالبدی است اما همچنان دارای ریشه سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است که توجه به احیای آن و جلوگیری از بروز آسیب‌های گوناگون در این منطقه یکی از الزامات متولیان امر در این عرصه به شمار می‌رود.
نظر شما