بازار قدیم بروجرد و تکاپویی از تبار نوروز  

به گزارش ایرنا، بازار بزرگ بروجرد عمده‌ترین مرکز تجارت سنتی شهر است، که در همه ایام سال مورد استقبال شهروندان و مسافران قرار می‌گیرد، در آستانه نوروز بازار گرم دست فروشان که در ورودی و اطرف این بازار بساط پهن کرده اند، تکاپوی زیبایی از جنس زندگی و امید به آن بخشیده است.

بازاری که متعلق به همه است و بالا و پایین شهر را بی معنا می کند، مردم از هر جای شهر باشند بازار قدیم مرکز شهر انتخابی همیشگی برای آنها است و به خصوص در آستانه نوروز تکاپوی بیشتری به این مکان سنتی می دهند و البته روستاییانی که مسافتی دورتر را طی کرده اند را هم بیشتر از هر جای دیگری در بازار سنتی و قدیمی شهر می توان دید.

از زیبایی های بازار قدیمی اشتیاق های کودکانه ای است که در هر جای بازار می توان مشاهده کرد، کودک خردسالی که به علت شلوغی اتاق پرو با کمک مادر در فضای بیرونی مغازه لباس نویی که قصد خریدش را دارد، می‌پوشد و یا اینکه می توان به ذوق آشکار چهره آن کودک اشاره کرد که در شلوغی اتاق های کوچک پرو نزدیک پیشخوان فروشنده، لباس را زیرچانه می گیرد تا نمایی از لباس را در آیینه روبروی خود ببیند.

در نمایی دیگر از روزهای در انتظار بهار بازار قدیم شهر دختر بچه ای است که انتخاب های زیادی برای خرید لباس عیدش دارد ولی آنگاه که پدر آهسته با مادر نجوا می کند که من یک میلون و ۷۰۰ هزار تومان بیشتر ندارم و کودک نیز از برخی خریدهایش چشم پوشی می کند اما شادی کودکانه اش از همان چیزهایی که خریده را می توان در سیمایش دید.

حال و هوای بازار این روزها پر از شادی های به ظاهر کوچک اما امید بخش کودکانه ای است که مصداقی برای تعبیر این جمله می شود که در هر شهری بازارهای قدیمی قلب آن شهر محسوب می شود، بازارهای قدیمی در ایامی از سال می تواند به عنوان جاذبه های گردشگری شهری نیز مورد توجه گردشگران باشند تا فرصتی برای رونق اقتصاد آن شهر فراهم کنند، بروجرد از دیرباز دارای بازارهای مختلف و فعالی بوده است که نه تنها جنبه اقتصادی داشته‎‌اند بلکه به عنوان مهم‎ترین مرکز فعالیت‌های اجتماعی شهر نیز محسوب می‌شود.

بازار بزرگ بروجرد که مردم محلی به آن راسا (راسته) می‌گویند، یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری و جاذبه های دیدنی بروجرد شناخته می‌شود، این بازار در زمان قاجار به دستور حسام السلطنه (شاهزاده قاجاری و حاکم لرستان و خوزستان) ساخته شده و تاکنون پا برجا و استوار باقی مانده است.

فارغ از اینکه این بازارها فرصتی برای خرید هستند، با بازدید و گردشی در بازارهای قدیمی هر شهر می توان به تاریخ و قدمت آن شهر هم دست یافت، بازار بزرگ بروجرد دارای سه بخش راسته بازارها، کاروانسراها و مراکز جانبی است، این بازار راسته‌های متنوعی را در خود جای داده همچنین بارانداز، انبار و حیاط مرکزی از دیگر بخش‌های این مجموعه است که امروزه کاربرد خاصی ندارند.

بخش عمده بازار بروجرد را راسته‌های مختلفی تشکیل می‌دهند که هر یک اختصاص به شغل و حرفه خاصی دارند، بزرگترین راسته بازار بروجرد، به راسا مشهور است که ساده شده راستا و راسته است و بعضی به اسم بازار بزرگ یا راسته بازار هم شهرت یافته است، به دلیل بزرگی این بازار مشاغل مختلفی در آن به چشم می‌خورد که بیشتر مشتمل بر گیوه دوزی، کفش فروشی و کفاشی، جوراب بافی(ساخت رویه گیوه‌های قدیمی)، عمده فروشی مواد غذایی و مایحتاج خانه و نیز پشم فروشی است.

از دیگر راسته‌های بازار بروجرد می‌توان به بازار حلبی سازها، چلنگرها، بوریاباف‌ها، کله پزها، زرگرها، نجارها، بزازها، لحاف دوزها، یخدان سازها و بازار دباغ‌ها اشاره کرد، همچنین بارانداز، انبار و حیاط مرکزی از دیگر بخش‌های این مجموعه است که امروزه کاربری خاصی ندارند.
رییس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بروجرد می گوید: بازار تاریخی و قدیمی این شهرستان با پنج کاروانسرا ثبت ملی شده مجموعه ارزشمندی است که از نظر رونق اقتصادی در این شهرستان جایگاه ویژه ای دارد. وجود بیش از پنج کاروانسرا از جمله کاروانسرای قیصریه، حافظیه و دزفولی که اکنون از بین رفته نقش مهمی در رونق اقتصادی این شهر داشته است، در کنار این کاروانسراها، واحدهای خدماتی مانند حمام نیز دارای قدمت و ارزش تاریخی بالایی است.

کامران حسینی با بیان اینکه محدوده بازار قدیمی بروجرد از خیابان جعفری، ۱۸متری، خیابان سیروس و صفا است، گفت: قدیمی ترین بخش بازار بروجرد مربوط به دوران صفویه، بخشی به دوران قاجار و پهلوی اول و لایه های تاریخی از بازار بروجرد نیز مربوط به دوران سلجوقی است.

وی در خصوص سراهای بازار قدیم بروجرد بیان کرد: هم اکنون تعداد هفت کاروانسرای تاریخی در این بازار وجود دارد که بطورکامل و یا بخش هایی از آنها باقی مانده اند از جمله کاروانسرای یوسفی یا سرای یوسفی، سرای گلشن، سرای قیصریه، سرای نیک نژاد، کاروانسرای حافظی و کاروان سرای کاظمی در حال حاضر پابرجا هستند.

وی یادآور شد: در اجرای بند (ج) ماده واحده قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب سال ۱۳۶۴ و بند ششم ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۷ مجلس شورای اسلامی مبنی بر ثبت آثار ارزشمند منقول و غیر منقول فرهنگی - تاریخی در فهرست آثار ملی و فهرست‌های ذیربط پرونده بازار تاریخی بروجرد تهیه شد و پس از تشریفات قانونی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

سابقه بازار بزرگ و قدیمی بروجرد به اولین دوره‌های شکل گیری شهر بر می‌گردد که با وجود تغییرات فراوان در سبک زندگی مردم، هنوز ردپای بسیاری از مشاغل سنتی در بازار بروجرد دیده می‌شود و عده ای به تولید محصولات سنتی مانند گیوه و جوراب، نخ و ریسمان، ظروف مسی و پارچه‌های سنتی مشغولند. محصولات تولیدی آنها بیشتر به مصرف روستاییان و عشایر می‌رسد.

در همسایگی بازار بزرگ بروجرد پاساژهای مختلفی احداث شده که هر چند تا حدودی می تواند خللی بر چهره این بنای قدیمی و تاریخی باشد اما آنها نیز مورد توجه گردشگران و حتی مردم محلی قرار می‌گیرد.