به گزارش خبرنگار ایرنا، کاهش بارندگی و پدیده خشکسالی چند سالی است که دامن خراسان شمالی را گرفته و تامین آب آشامیدنی را در این خطه از شمالشرق کشور با مشکل مواجهه کرده است.
کمبود بارندگی موجب کاهش سطح سدهای بارزو و شیرین دره بعنوان منابع آبی شهرستان های پرجمعیت بجنورد و شیروان شده است و سال گذشته در شرایط غیرعادی آب این ۲ سد به پایینترین حد ممکن رسید و مردم این شهرستان ها را با مشکل جدی آب مواجهه کرد و این شرایط موجب شد تا کم آبی به عنوان چالش اصلی استان تلقی و مردم نیز این دغدغه را از دولت سیزدهم خواستار شدند.
مسوولان دولت سیزدهم در استان به خوبی تهدید این پدیده را درک کردند و با اجرای طرحی نو و ابتکاری خلاقانه سعی در برداشت آب های زیرزمینی دارند و بر اساس این طرح ۴۰ میلیون متر مکعب آب از چاه های عمیق منطقه سرانی شهرستان شیروان برداشت و به مناطق خشک خراسان شمالی تزریق می شود.
این طرح در سفر دوم تیرماه رییس جمهور به استان مطرح و اعتبار لازم نیز مصوب شد و نکته قابل تامل این است که این طرح توانسته اعتبارات خوبی را جذب و روند توسعه آن به خوبی پیشرفته است.
اجرای این پروژه دشت ممنوعه شیروان و بسیاری از روستاهای فاروج، گرمه و جاجرم و اسفراین که سال ها به خاطر خشکسالی های پی در پی و کاهش بارندگی ها با بحران آب دست و پنجه نرم می کنند را سیراب می کند.
تامین آب؛ مطالبه جدی مرم خراسان‌شمالی
اکنون آب آشامیدنی مورد نیاز شهروندان در سه شهر خراسان شمالی از آب سدها یعنی آب سطحی تامین می شود اما کاهش بارندگی و کاهش آبدهی رودها سبب شده تا میزان ذخیره در این دریاچه ها هم مناسب نباشد.
کیفیت و کمیت منابع آبی سدها بسته به میزان بارندگی ها است و در سال های کم بارش، کمیت و کیفیت آب کاهش می یابد و شهروندان را گلایه مند می کند و این روند تامین آب را به مطالبه جدی مردم تبدیل کرده است.
وحید واسطه افزود: همچنین در این بازه زمانی ۱۴ میلیون متر مکعب آب از سدهای استان خارج شد که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۲۰ درصد کاهش دارد.
وی تصریح کرد: میزان خروجی آب از سدهای این استان در ۶ ماهه دوم سال ۱۴۰۰ حدود ۱۷ میلیون متر مکعب و حجم ورودی آب به سدها ۳۰ میلیون مترمکعب آب بود.
واسطه ظرفیت کل مخازن سدهای استان را ۲۳۴ میلیون و ۳۱ هزار متر مکعب اعلام کرد و گفت: تنها ۵۳ میلیون و ۶۹۰ هزار مترمکعب معادل ۲۳ درصد آب در سدهای استان ذخیره است و بارش های باران بهاره تاثیر ناچیزی بر افزایش حجم سدهای این استان داشته است بنابراین وضعیت سدها به علت پایین بودن میزان بارندگی مناسب نیست.
خراسان شمالی دارای هشت سد و ۱۱ بند انحرافی با توان ذخایر آبی بیش از ۲۳۴ میلیون مترمکعب است و ۳۲ تشکل نیز در پایاب این سدها فعال هستند.
راه حل؛ استفاده از منابع زیرزمینی
بر اساس نظر دست اندرکاران تنها چاره برون رفت از مشکل بی آبی شمالشرق کشور تامین منابع جایگزین و پایدار برای آب آشامیدنی و کشاورزی است و این مهم نیز با بهره برداری از منابع زیر زمینی محقق می شود که یکی از این منابع، آب های آهکی در منطقه سرانی خراسان شمالی است.
انتقال این آب های زیرزمینی از سال های قبل مورد پیگیری است. شرکت آب منطقه ای استان از سال ۹۰ مطالعاتی را برای شناسایی منابع آبی جدید آغاز کرد تا منابع آب پایدار تامین شود و مطالعات نشان داد که منابع آب زیرزمینی در منطقه سرانی، منابع آهکی هستند که علاوه بر کمیت مناسب، کیفیت بسیار بالایی دارد.
روستای سرانی در فاصله ۷۹ کیلومتری شمال شیروان واقع شده است، منطقه گلیل و سرانی شیروان با مساحت ۱۸ هزار هکتار در سال ۱۳۵۰ به عنوان حفاظت شده اعلام شد و این منطقه از دیرباز به سرسبزی و داشتن منابع آبی مشهور است.
در خراسان شمالی چند رودخانه مرزی شامل رودخانه گلیل و سرانی، رودخانه چندیر و رودخانه سومبار است. آب های حوزه آبخیز گلیل به طور طبیعی در یک گودی بسته ذخیره می شوند، این بستر آهکی نفوذ پذیری زیادی دارد از این رو آب های تجمیع یافته در آن به زمین نفوذ می کند.
وزیر نیرو در سفر هیات دولت به استان در شهرستان شیروان و فاروج حضور یافت و از منطقه اجرای پروژه بازدید و از نزدیک و میدانی طرح را بررسی کرد در حین بازدید نیز دستورات لازم برای تسریع در فرآیند اجرایی شدن طرح صادر کرد.
اختصاص پنج هزار میلیارد ریال برای اجرای فاز اول طرح
انتقال آب های زیرزمینی به مناطق خشک خراسان شمالی بالاترین حجم تخصیص اعتبار آب در کشور را دارد و برداشت ۴۰ میلیون مترمکعب آب از چاه های عمیق بی‌سابقه است و اجرای این پروژه عظیم شمالشرق کشور را از بی‌آبی نجات می دهد.
علی جدی افزود: ۱۶.۵ میلیون مترمکعب حق برداشت آب های مرزی مناطق سرانی شیروان بود که توجیه اقتصادی نداشت و با پیگیری های زیاد مجوز برداشت به ۴۰ میلیون مترمکعب افزایش یافت.
وی اضافه کرد: قرارگاهی به عنوان پیمانکار مشخص شد و کار خود را برای فعالیت در این طرح به زودی اجرا می کند و در این زمینه قول داد انتقال آب به شهرستان های شیروان، فاروج و ۱۴۰ روستای محدوده در مدت ۲ سال انجام شود.
نماینده مردم شیروان در مجلس شورای اسلامی گفت: سهمیه شهرستان های شیروان و فاروج از این طرح ۱۸ میلیون مترمکعب است و با اجرای این پروژه دشت ممنوعه شیروان سیراب و سطح چاه های آب بالا می آید و سد هم برای آشامیدن لازم نیست و کشاورزی رونق می گیرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی نیز در این خصوص اظهار کرد: یکی از منابع آبی در دسترس درون استانی که پس از انجام یک پروژه تحقیقاتی تعیین شد، منابع آب آهکی در محدوده شمال شرقی استان در شهرستان شیروان بود که مطالعات شناسایی و تعیین احجام آن از سال ۹۷ با شدت بیشتر آغاز و در نهایت پس از حفاری چاهای اکتشافی متعدد و مطالعات تخصصی در منطقه در سال ۱۴۰۰ مجوز برداشت آب به میزان ۴۰ میلیون متر مکعب در سال از سوی وزارت نیرو به استان ابلاغ شد که در نوع خود مجوزی خاص با حجم مذکور در کشور محسوب می شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی اظهار می دارد: هدف انجام مطالعات تامین آب آشامیدن شهروندان در شهرهای استان است که بنا به فواصل شهرها از منبع آب و هزینه های منطقی و اقتصادی توجیه دار در اولویت تامین خواهند بود.
سید عقیل مرتضوی با بیان اینکه اکنون مطالعات فنی و تخصصی طرح به اتمام رسیده و مصوبات زیست محیطی، پدافند غیرعامل و غیره صادر شده است خاطرنشان کرد: در سفر رییس جمهور به استان اهمیت موضوع تبیین و درخواست تامین اعتبارات مورد نیاز مطالبه شد در سفر دولت به استان، وزیر نیرو در شهرستان شیروان و فاروج حضور یافت و از منطقه اجرای پروژه بازدید و از نزدیک و میدانی طرح را بررسی کرد در حین بازدید نیز دستورات لازم برای تسریع در فرآیند اجرایی شدن طرح صادر کرد.
وی عنوان کرد: اجزای این طرح شامل حفاری چند ۱۰ حلقه چاه، خطوط جمع آوری، اجرای حدود ۲۴۰ کیلومتر خط انتقال، ساخت چندین باب مخزن بین راهی، ایستگاه های پمپاژ و تامین برق اختصاصی مورد نیاز است.
بر اساس گزارش رسمی اداره کل هواشناسی خراسان شمالی حدود ۸۵ درصد از پهنه این استان ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتاری واقع در شمال شرق کشور درگیر خشکسالی و تحت تاثیر این پدیده است به طوری که بر اساس شاخص اس. پی. آی (ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎرش اﺳﺘﺎﻧﺪارد شده) در بازه پنج ماهه سال گذشته ۷۶ درصد و در بازه زمانی ۱۰ ساله ۷۰ درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی شده است.
اکنون ۱۳.۱ درصد از گستره استان درگیر خشکسالی بسیار شدید، ۱۳.۹ درصد تحت تاثیر خشکسالی شدید، ۱۶.۱ درصد خشکسالی متوسط و ۱۵.۶ درصد خشکسالی خفیف دارد و در بین هشت شهرستان این خطه شمالشرق کشور شهرستان های مانه وسملقان به عنوان قطب کشاورزی بیشترین پهنه تحت تاثیر از خشکسالی را دارد و پس از آن شهرستان اسفراین و راز و جرگلان درگیر با این پدیده شدند.
بررسی ها نشان می دهد که خشکسالی استان خراسان شمالی نه تنها باعث ایجاد تنش آبی در حدود ۳۰۰ روستا و چند شهر ایجاد کرد که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از حجم آبدهی قنات ها را نیز کاهش داد به طوری که نیمی از مزارع کشاورزی این خطه شمال کشور را نیز خشکاند و هشت دشت از ۱۱ دشت این استان نیز در زمره دشت های بحرانی قرار گرفتند و با تداوم این روند احتمال قطعی آب نیز در کنار خاموشی برق در استان به عنوان راهکار دم دستی تکرار خواهد شد.
خراسان شمالی هشت سد با ظرفیت ذخیره سازی ۲۳۴ میلیون متر مکعب در دست بهره برداری دارد و بنا بر گزارش هواشناسی از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون میزان بارش ها در این استان حدود ۵۸ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است و حدود ۸۲ درصد از مساحت دو میلیون و ۸۰۰ هکتاری استان خراسان شمالی نیز با خشکسالی خفیف تا شدید مواجه اند.
استان خراسان شمالی ۳۴۴ هزار هکتار از مساحت این استان را اراضی کشاورزی تشکیل می دهد که از جمعیت یک میلیون نفر حدود ۳۸ درصد در بخش کشاورزی اشتغال دارند که این میانگین در سطح ملی حدود ۱۹ درصد اعلام شده است.
خشکسالی بیش از ۲۶ هزار میلیارد ریال به بخش کشاورزی شامل باغی، زراعی، دامی، مراتع و دامپزشکی این استان در سال زراعی جاری خسارت زد.
نظر شما