سومین فیلم سعید روستایی در جایگاه کارگردان، در آخرین روزهای سال ۱۴۰۱ به طور غیرقانونی در سایت‌های دانلود فیلم توزیع شد و از زمان پخش با واکنش‌های متفاوتی همراه شده است. فیلم در سال ۱۴۰۰ ساخته و اردیبهشت‌ماه سال گذشته در جشنواره کن به نمایش درآمد و در روزهای آخر پارسال به دلیل توزیع در سایت‌های فرانسه (وی‌اودی‌ها) در ایران نیز به طور قاچاق پخش شد. فیلم برادران لیلا در جشنواره کن ۲۰۲۲ موفق به کسب جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم در بخش غیراصلی شد و از بازی پورصمیمی نیز تقدیر به عمل آمد.
این فیلم پیش از نمایش در جشنوارهٔ کن، پروانه نمایش دریافت نکرده بود و ۳۰ خرداد ۱۴۰۱، سازمان سینمایی آن را توقیف کرد. این سازمان همچنان اعلام کرد فیلم «حتی یک مورد» از اصلاحات را رعایت نکرده است. در ۲۵ اسفند ۱۴۰۱ برخی منابع از انتشار نسخه دیجیتال و اکران آنلاین برادران لیلا در فرانسه خبر دادند. هم‌زمان با اعلام این خبر، نسخه غیرقانونی فیلم در ایران منتشر شد. نوروزبیگی تهیه‌کننده فیلم، تماشای نسخهٔ غیرقانونی فیلم را «غیراخلاقی» دانست و گفت فیلم به‌صورت مینی‌سریال دوباره پخش خواهد شد.
با اینکه به نظر می‌رسید «برادران لیلا» به جشنواره فیلم فجر سال ۱۴۰۰ خواهد رسید، نوروزبیگی ۹ دی‌ماه همان سال اعلام کرد این فیلم به‌دلیل ادامه فیلم‌برداری نمی‌تواند در چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور یابد. هم‌زمان با ادامه فیلم‌برداری، روستایی نخستین تصویر از فیلم را در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد که عکسی از ترانه علیدوستی و سعید پورصمیمی هنگام فیلم‌برداری بود و اعلام شد علیدوستی نقش‌آفرینی لیلا که کاراکتر اصلی زن داستان است را برعهده دارد. فرهاد اصلانی و نوید محمدزاده نیز دیگر بازیگران این فیلم هستند.
سعید روستایی با فیلم «ابد و یک روز» گونه جدیدی در سینمای ایران خلق کرد که توجه ویژه‌ای به موضوع فقر و طبقه‌های ضعیف جامعه داشت. معضلی که سبب گرایش به برخی مشکلات دیگر از جمله اعتیاد می‌شود که در ابد و یک روز و «متری شش و نیم» به خوبی شاهد این نمود نمایشی و محتوایی بوده‌ایم. از سوی دیگر، این گرایش و پرداخت سینمایی در دیگر آثار سینمای ایران در دهه ۹۰ بازتاب پیدا کرد و شاهد نوعی جریان‌سازی از سوی روستایی در سینمای ایران بودیم به گونه‌ای که او در کنار «محمدحسین مهدویان» از موثرترین و قابل‌توجه‌ترین فیلمسازان نسل نوی سینمای ایران لقب گرفتند.
نمایش برادران لیلا در ایران، جدا از حواشی و موفقیت‌های خارجی، مناقشه‌هایی را در ابعاد مختلف به وجود آورد؛ به گونه‌ای که برخی عنوان «مناقشه‌برانگیزترین و سیاسی‌ترین فیلم سال» را به این فیلم نسبت دادند. در ادامه مهمترین ابعاد چالش‌برانگیز فیلم مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
برخی این فیلم را سیاه‌نما، اغراق‌شده و در راستای تخریب نظام دانسته و آن را متناسب میل جشنواره‌های خارجی قلمداد و جوایز جشنواره‌ای فیلم را در این راستا تعبیر کرده‌اند
ابعاد سیاسی و اجتماعی: پیش‌گویانه و تاویل‌پذیر
شاید بیشترین حجم تحلیل و تفسیرها پیرامون فیلم برادران لیلا، نه مربوط به جنبه هنری آن، بلکه مرتبط با جنبه سیاسی آن باشد؛ جایی که از سویی برخی فیلم را سیاه‌نما، اغراق‌شده و در راستای تخریب نظام دانسته و آن را متناسب میل جشنواره‌های خارجی قلمداد و جوایز جشنواره‌ای فیلم را در این راستا تعبیر کرده‌اند. در سوی مقابل، برخی نیز فیلم را آیینه تمام‌نمای جامعه ایران در ابعاد اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دانسته و دلیل توفیق فیلم را در همین راستا بیان و نمایش فیلم را در امتداد خواسته‌ها و آمال و حسرت‌های مردم ایران ارزیابی کرده‌اند.
تاویل‌های سیاسی و نمادپنداری فیلم از دیگر وجوه جالب و قابل تامل فیلم بوده است؛ به طوری‌که برای نمونه برخی از مخالفان فیلم، روسریِ قرمز کاراکتر لیلا با بازی ترانه علیدوستی را به گروهک رجوی و منافقین نسبت داده و این شباهت فرمی را تعمد فیلمساز در راستای اهداف براندازانه توصیف کرده‌اند.
تعابیر سیاسی و نمادگرایی‌های فیلم به این سطح ختم نمی‌شود و تعدادی از کاربران مجازی، سکانس آخر فیلم را مبنای آن و همانند حرف اصلی و بنیادی برادران لیلا دانستند؛ جایی که مرگ پدرِ خانواده و رقص و پایکوبی دختران خانه را تداعی جنبش «زن، زندگی، آزادی» دانستند، این در حالی است که تولید فیلم یک سال پیش از ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاده و در بهترین حالت این سکانس می‌توانسته روایتی پیش‌گویانه از تداوم و افزایش حضور زنان در جامعه آینده ایران باشد.
بُعد هنری و زیبایی‌شناسی: سمبلیک و مضمون‌گرا
برادران لیلا دو مضمون اجتماعی و فردی را در درام داستانی خود دنبال می کند: مضمون فردیِ حرص و طمع که در پدر خانواده با بازی درخشان «سعید پورصمیمی» تبلور یافته، از مهمترین بخش‌های داستان فیلم است که فیلمساز در آن توانسته علاوه بر دراماتیک کردن این بخش، تلخی و گزندگی آن را نیز به خوبی منتقل کند.
طبقه فرودست و فقیر جامعه از نظر اجتماعی و سینمایی طبقه مورد علاقه روستایی است و تمایل بیشتری برای پرداختن به آن دارد مضمون اجتماعی که فیلم به آن می‌پردازد، درباره شرایط ملتهب اقتصادی کشور است؛ جایی که از یک سو بیکاری و تفاوت طبقاتی همچنان از مهمترین معضلات جامعه است و از سوی دیگر نوسان‌های لحظه‌ای ارز باعث برهم زدن آرامش و افزایش نگرانی طیف‌های مختلف جامعه شده که جدا از اهداف سوداگرانه، تلاش دارند پیشرفتی در زندگی‌شان داشته باشند و نابسامانی‌های اقتصادی نه فقط سبب پیشرفت آنها نمی‌شود، بلکه زمینه سقوط آنها را فراهم می‌کند.
به طور کلی، طبقه فرودست و فقیر جامعه از نظر اجتماعی و سینمایی طبقه مورد علاقه روستایی است و تمایل بیشتری برای پرداختن به آن دارد زیرا به ظاهر از یک سو آشنایی و اُنس بیشتری با این طبقه دارد و طبق گفته‌هایش سال‌ها با آنها زندگی و زیست کرده و از سوی دیگر طبقه فرودست و فقیر از نظر سینمایی، می‌تواند همدلی برانگیزتر باشد و سمپاتی بیشتری ایجاد کند. از این رو پرداخت به این بخش از جامعه در عمده کارهای روستایی نه بر اساس اتفاق، بلکه بر پایه هوش و انتخاب فیلمساز صورت گرفته است.
بی‌احترامی به والدین که اوج آن در صحنه سیلی‌زدن لیلا به پدرش نمود پیدا کرده، اصلی‌ترین دلیل مخالفان فیلم درباره غیراخلاقی بودن برادران لیلاستبُعد اخلاقی و دینی: بی‌احترامی به والدین تا مرز تخریب جایگاه خانواده؟
یکی از تندترین انتقادها به این فیلم از سوی مخالفان به این بخش اختصاص دارد؛ به گونه‌ای‌که گروهی از کاربران مجازی، دیدن فیلم را به دلیل مخالفت علنی و صریح با تعالیم دینی و اخلاقی تحریم کردند. بی‌احترامی به والدین که اوج آن در صحنه سیلی‌زدن لیلا به پدرش نمود پیدا کرده، اصلی‌ترین دلیل مخالفان فیلم درباره غیراخلاقی بودن برادران لیلاست. این کاربران با بیان توصیه قرآن به احترام به پدر و مادر، فیلم جدید روستایی را هنجارشکن و غیردینی قلمداد کرده‌اند.
برخی کاربران نیز با توجه به غیرقانونی بودن نسخه منتشرشده از سوی سایت‌های مجازی، تماشای فیلم را غیراخلاقی و مخالف شرع دانستند و از این رو، بدون تماشای کامل فیلم درباره بخش‌های تقطیع‌شده فیلم در فضای مجازی پرداختند.
نظر شما