سعیکم مشکور + فیلم

پیامبر اکرم (ص) در بیست و ششمین روز از ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند اَللّهُمَّ اجْعَلْ سَعْیی فِیهِ مَشْکورا وَ ذَنْبِی فِیهِ مَغْفُورا وَ عَمَلِی فِیهِ مَقْبُولا وَ عَیبِی فِیهِ مَسْتُورا یا أَسْمَعَ السَّامِعِینَ؛ خدایا کوششم را در این ماه مورد سپاس، گناهم را آمرزیده، عملم را پذیرفته و عیبم را پوشیده دار، ای شنواترین شنوایان.امام

هابیل، نخستین انسانی بود که به قتل رسید و علت قتل هم حسادت برادرش قابیل بود. زمانی که قابیل دید قربانی او به درگاه الهی پذیرفته نشده ولی قربانی برادرش مقبول خداست، به او حسادت کرد و نقشه قتلش را کشید. سوره مائده در این داستان تاکید می کند که خدا فقط اعمال پرهیزکاران را قبول می کند. امیرمومنان علی (ع) فرمود هر عملی‌که با تقوا آمیخته باشد، اندک نیست و چگونه اندک باشد چیزی‌که مورد قبول خدا قرار می‌گیرد!

در ذیل همین آیه روایتی از رسول خدا (ص) نقل شده که آن حضرت به ابوذر فرمود: به عمل با تقوی بیشتر همّت داشته باش تا به عمل تنها که عمل با تقوی کاسته نشود و چگونه عمل مقبول کاسته شود و حال آنکه خدا می‌فرماید إِنَّما یَتَقَبَّلُ الله مِنَ الْمُتَّقِینَ. ای ابوذر! انسان متقّی نخواهد بود مگر آنکه دقیق تر از حساب‌کشیدن شریکی که از شریک خود حساب می کشد، خود را محک بزند.

روایت دیگری از پیامبر اکرم (ص) نقل شده که محکی برای قبولی اعمال است. آن حضرت فرمود: یکی از شما دست به‌طرف آسمان بر می‌دارد و می‌گوید «ای خدا ای خدا» و حال آنکه غذا و لباس او حرام است. پس برای چنین شخص چه دعایی مستجاب می‌شود و چه عملی از او قبول می‌گردد و حال آن که از غیر حلال خرج می‌کند. اگر حج به جا آورد، حج حرام کرده و اگر صدقه دهد، صدقه حرام داده و اگر زن بگیرد، به حرام گرفته و اگر روزه بگیرد، بر حرام افطار کرده است. پس وای بر او! آیا نمی‌داند که خدا پاک است و جز پاک را قبول نمی‌کند و به تحقیق در قرآن‌کریم فرمود إِنَّما یَتَقَبَّلُ الله مِنَ الْمُتَّقِینَ.

قرار است زائران بیت الله الحرام از حدود یک ماه دیگر عازم سرزمین وحی شوند و زمانی که برگردند، واژه های حجکم مقبول و سعیکم مشکور، نخستین خوشامدگویی های دوستان و نزدیکان به حاجیان است. سعی مشکور و عمل مقبول را می توان به گونه ای مترادف و نزدیک به هم دانست.

در چند جای قرآن سخن از سعی مشکور آمده است. مثلا در سوره انسان هنگامی که ویژگی های اهل بهشت را می خوانیم در آخرین آیه به آنها گفته می‌شود این پاداش شماست، و سعی و تلاش شما در طریق اطاعت فرمان حق مورد قدردانی است یا در سوره اسراء پس از بیان نتیجه وضعیت دنیاخواهان، می فرماید کسی که آخرت را بطلبد و سعی و کوشش خود را در این راه به کار بندد و ایمان هم داشته باشد، این سعی و تلاش او مورد قبول الهی خواهد بود. البته در آیه بعد می خوانیم مبادا کسی تصور کند که این پاداش های بزرگ را بی‌حساب و کتاب می‌دهند که اینها همه جزای عمل و پاداش مجاهدت ها و خودسازی ها و چشم پوشی از گناه است.

البته برخی مفسران معتقدند مشکور به معنای اجر مضاعف و پاداش چند برابری است و برخی آن را به معنای قبولی اعمال می دانند. چه سعی و تلاش مشکور داشته باشیم و چه عمل مقبول، تفاوتی نمی کند و در روایات نیز علاوه بر اخلاص داشتن در عمل، بر کیفیت تاکید شده تا کمیت. آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی در این زمینه می نویسد: قرآن مجید همه جا کیفیّت را بر کمیّت مقدّم می دارد. به عبارت ساده تر، هر قدر اعمال خالصانه و خوب کم باشد، بر اعمال آلوده هرچند زیاد باشد، ترجیح دارد.

مثلا اگر کسی هر روز یک ختم قرآن به جا آورد، ولی نه تدبّری، نه تفکّری و نه عملی به همراه آن داشته باشد، در مقابل کسی که روزی یک صفحه از قرآن را تلاوت می کند امّا همراه با تفکّر، تدبّر و عمل به مضامین و دستوراتش طبق منطق قرآن مجید کار فرد دوم، که از کیفیّت بالاتری برخوردار است را بر عمل فرد اوّل ترجیح می دهد یا مثلاً کسی میلیون ها تومان ظاهراً در راه خدا خرج می کند ولی آلوده به تظاهر و ریا کاری است امّا شخصی دیگر یک دهم این مبلغ را با قصد قربت و مخلصانه در راه رضای خدا هزینه می کند، در این جا هم عمل شخص دوم ترجیح دارد.