ببخش تا ببخشم

پیامبر اکرم (ص) در بیست و هفتمین روز از ماه مبارک رمضان این‌گونه دعا کردند: اَللّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ فَضْلَ لَیلَةِ الْقَدْرِ وَ صَیرْ أُمُورِی فِیهِ مِنَ الْعُسْرِ إِلَی الْیسْرِ وَ اقْبَلْ مَعَاذِیرِی وَ حُطَّ عَنِّی الذَّنْبَ وَ الْوِزْرَ یا رَءُوفا بِعِبَادِهِ الصَّالِحِینَ؛ خدایا در این ماه فضیلت شب قدر را روزی‌ام ساز و کارهایم را از سختی به آسانی برگردان، و پوزش‌هایم را بپذیر و گناه و بار گِران را از گُرده‌ام بردار، ای مهربان به بندگان صالح.

خدایا ببخش! در این روزهای پایانی ماه مبارک رمضان از تو می خواهم گناهانم را ببخشی که عذر تقصیر دارم به درگاهت. مگر نگفتی از تقصیر دیگران بگذرید تا من هم از گناه شما درگذرم؟ من از تقصیر خلایق گذشتم تا لایق گذشت تو باشم. مگر امام صادق (ع) نفرمود عفو در هنگام قدرت، از سنّت‌های پیامبران و پرهیزکاران است؟ مگر نفرمود حقیقت عفو آن است که از رفیقت درگذری و چیزی را ظاهر نکنی و سخن ناروای او را فراموش کنی و از اصل قضیّه در باطن خود چیزی نگه نداری و بر احسان خود به آن بیفزایی؟ و این را هم فرمود که کسی به این مقام نخواهد رسید مگر این که خدا از او در گذشته باشد و گناهان گذشته و آینده او را مورد رحمت قرار داده باشد و او را به کرامت خود زینت بخشد.

به ما گفتند اگر گناهانتان به بزرگی کوه ها و دشت ها باشد یا به عمق اقیانوس ها و دریاها، باز هم خدا می بخشد. گفتند یک اسم رمز در سوره انفطار آمده است و آن کریم بودن رب العالمین است. امیرمومنان علی (ع) فرمود: بدان‌که تو از خدا روی‌گردان هستی و او به تو توجّه دارد. او تو را برای عفو طلب می‌کند و با فضلش تو را مورد نوازش قرار می‌دهد، درحالی‌که تو از آن گریزان هستی و به دیگری روی آورده‌ای. چه اندازه بزرگ است آن عالی مقام نیرومند! درحالی‌که تو در برابر یک ضعیف خضوع می‌کنی.

چه چیز موجب شده که معصیت خدا را به‌جای می‌آوری درحالی‌که خدا گناهان تو را پوشانده است و از فضل و احسانش تو را بهره‌مند کرده است؟ خدا تو را از احسان خود دور نکرد و پرده اسرارت را فاش نساخت، بلکه یک لحظه تو را از نعمت خود محروم نکرده و همواره خیر به تو می‌رساند و گناهانت را می‌پوشاند و گرفتاری‌ها را از تو دور می‌سازد و حالا چه گمانی به خدا داری که از او اطاعت کنی؟

در تفسیر نمونه درباره کلمه کریم آمده است که تعبیرات گوناگونی گفته اند. مثلا کریم آن بخشنده ای است که تمام افعالش احسان است و هرگز با بخشش خود در پی کسب سود یا دفع زیان نیست یا کسی است که متاع کم را می پذیرد و بهای زیاد در برابر آن می دهد ولی در حقیقت همه اینها در مفهوم کریم در صورتی که در حد اعلی همچون کرم خداوند در نظر گرفته شود، جمع است و در کرم خدا همین بس که تنها به عفو گنهکار راضی نمی شود بلکه گناهان را (در مورد کسانی که شایستگی دارند) به حسنات تبدیل می کند.

خدا رحمت کند مرحوم علی صفایی را که درباره تقصیرها می گوید احساس تقصیر و گناه اولین گام برای توبه است و خدا همانگونه که انسان را آفریده، به تفاوت ها نمی بخشد، بلکه به نسبت ها می بخشد. مواظب باشیم خودفروش نشویم بلکه خودساز شویم.

به ما گفتند شب های در پیش رو، به ویژه شب عید فطر که شب جوائز نام گرفته، سور و سات در مهمانی خدا به اوج می رسد. رسول خدا (ص) فرمود: وقتی مردم در روز عید فطر به محل برگزاری نماز می روند، خدا به فرشتگانش می گوید ای ملائکه من، پاداش یک اجیر وقتی به وظیفه‌‏اش عمل کند چیست و فرشتگان گویند پاداش او، آن است که اجر او را به‌طور کامل عطا کنی که خدا می فرماید ای ملائکه من، شما را گواه می‏‌گیرم که من پاداش کسانی را که در ماه رمضان روزه گرفتند و به نماز ایستادند، خرسندی و آمرزش خودم قرار دادم و می فرماید ای بندگانم.

از من درخواست کنید که امروز در این گردهم‏اییِ خود هر چه برای آخرت و دنیایتان از من بخواهید، به شما ببخشم و به عزّتم سوگند، تا آن زمان که مرا مراقب خود بدانید و از من بترسید، گناهان و عیوب شما را بپوشانم. به عزّتم سوگند که شما را از عذاب پناه دهم و در نزد کسانی که در دوزخ جاودانند، رسوا نسازم. باز گردید که همگی بخشیده شده‌‏اید. شما مرا خشنود ساختید و من از شما خشنود گشته‌‏ام.