به گزارش ایرنا خانه‌های خشتی را شاید بتوان یکی از عمده‌ترین تفاوت‌های روستا و شهر توصیف کرد. با این حال، این منظره طی یکی ۲ دهه اخیر از چهره روستاها رخت بربسته و خانه‌های شیک و نوساز با استفاده از مصالح جدید در روستاها احداث می‌شود. مصالح به کار رفته در ساختمان‌های خشتی شامل سنگ (در بخش پی ساختمان) خشت و گل (در بخش دیوار) و چوب (در بخش سازه و سقف) بوده است. البته در هر جغرافیا و اقلیمی مصالح به کار رفته در ساختمان‌ها تفاوت‌هایی داشته است، همچنان‌که معماری خانه‌ها هم در هر منطقه آب و هوایی متفاوت از دیگر مناطق بوده است.
معمولا دیوار خانه‌های خشتی از نیم متر تا یک متر ضخامت داشت ، طوری که این امکان وجود داشت که در داخل این دیوارها طاقچه‌هایی در اندازه‌های مختلف تعبیه شود. علاوه بر این اگر مساحت ساختمان از حد معمول فراتر می‌رفت با استفاده از چوب‌های ضخیم که مقاومت لازم را در برابر فشار بار وارده به آن داشت ، ستون‌هایی به تناسب به کار می‌رفت. برای پوشش سقف منزل هم از تخته‌ها و یا چوب‌هایی با اندازه و ضخامت کمتر استفاده می‌شد و در نهایت روی آن پوششی از سنگ و گل ایجاد می‌شد.
نکته مهم اینکه تعمیر و نگهداری این خانه‌ها بسیار سخت و پرزحمت بود. هر سال به ویژه در ۲ مقطع ابتدای بهار و پاییز این خانه‌ها باید تعمیر می‌شد و در هر مرحله هم لاجرم به حجم بار انباشته شده روی سقف منازل اضافه می‌شد ، نتیجه اینکه در بازه زمانی طولانی مدت عملا ضخامت سقف منازل گاهی به نیم متر افزایش می‌یافت.
خانه‌های خشتی در روستاها هر چند برای بسیاری یادآور دوران گذشته و زمینه‌ساز حسی نوستالژیک است و امروز هم تبدیل به بخشی از جذابیت‌های گردشگری و شکل‌گیری مجموعه‌های بوم‌گردی شده است با این حال این را هم نباید از یاد برد که عمده‌ترین مشکل این خانه‌ها آسیب‌پذیری بسیار بالای آن در مقابل حوادث طبیعی به ویژه زمین لرزه‌ها بوده است. نگاهی به زمین لرزه‌های کشور در دهه‌های گذشته نشان می‌دهد که بیشترین میزان تلفات انسانی در همین خانه‌های خشتی رخ داده است. از این دست زمین لرزه‌ها می‌توان به زلزله ۶.۱ ریشتری دهم اسفند سال ۱۳۷۵ اردبیل اشاره کرد که در اثر آن تمام روستاهای واقع در شعاع ۳۵ کیلومتری مرکز زمین‌لرزه به طور کامل تخریب شد.
در زمین‌لرزه سال ۱۳۷۵ استان اردبیل یک هزار و ۱۰۰ نفر جان خود را از دست دادند، بیش از ۲ هزار و ۶۰۰ نفر زخمی شدند و ۳۶ هزار نفر هم بی‌خانمان شدند.احتمالا پس از زمین‌لرزه تعداد زیادی از اهالی مناطق زلزله‌زده که خانه و کاشانه خود را از دست داده بودند، مجبور به جلای شهر و دیار خود شده و به سایر مناطق مهاجرت کردند.
مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی به میزان زیادی از خسارت‌های مالی و جانی در زمین‌لرزه‌ها جلوگیری کرده استیکی از خدماتی که در یکی ۲ دهه اخیر در کشور آغاز شده است طرح نوسازی و مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی است که تاکنون کمتر به آن توجه شده است نوسازی و مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی به میزان زیادی از خسارت‌های مالی و جانی در زمین‌لرزه‌های یکی ۲ دهه اخیر جلوگیری کرده است که می‌توان به میزان خسارت‌های جانی در زلزله‌های چند سال قبل میانه در استان آذربایجان شرقی و زلزله اخیر خوی در استان آذربایجان غربی اشاره کرد.
استان اردبیل به واسطه قرار داشتن در خط زلزله و داشتن گسل از استان‌های زلزله‌خیز کشور به شمار می‌رود ، با این حال روند نوسازی و مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی در اردبیل از متوسط کشوری بالاتر است.
مقاوم‌سازی ۶۴ درصدی واحد های روستایی استان اردبیل
در همین زمینه مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل با تشریح اقدامات انجام شده در خصوص نوسازی و مقاوم‌سازی مسکن روستایی گفت: در مجموع ۹۸ هزار و ۸۴۷ واحد روستایی در استان اردبیل وجود دارد که تاکنون ۶۴ درصد آن مقاوم‌سازی شده است.
حامد کیخسروی اظهار کرد: میانگین کشوری در نوسازی و مقاوم‌سازی مسکن روستایی ۵۰ درصد است که استان اردبیل ۱۴ درصد از میانگین کشوری جلو است.
وی با بیان اینکه تا سال ۱۴۱۰ مسکن تمام روستاهای استان اردبیل مقاوم‌سازی می‌شود، افزود: سهمیه استان برای مقاوم‌سازی مسکن روستایی چهار هزار واحد است که از این تعداد ۲ هزار و ۴۵۵ واحد برای دریافت تسهیلات مقاوم‌سازی به بانک‌ها معرفی شده‌اند.
میانگین کشوری در نوسازی و مقاوم‌سازی مسکن روستایی ۵۰ درصد می باشد که استان اردبیل ۱۴ درصد از میانگین کشوری جلو است
کیخسروی ادامه داد: ۵۰ درصد این واحدها به مرحله عقد قرارداد رسیده و امیدواریم تمام تسهیلات سهمیه استان با همکاری ۹ بانک عامل بزودی پرداخت شود
وی میزان تسهیلات مقاوم‌سازی و بازسازی مساکن روستایی را ۲۰۰ میلیون تومان اعلام کرد و گفت: این تسهیلات با نرخ سود پنج درصد به متقاضیان پرداخت می‌شود.
مسعود محسنی ، کارشناس مسکن روستایی اداره کل بنیاد مسکن استان اردبیل نیز درباره میزان مقاومت واحدهای نوساز در روستاها در برابر زلزله گفت: مسکن‌های روستایی قابلیت استحکام در برابر زلزله ۶ ریشتری را دارند.
وی افزود: این ساختمان‌ها ممکن است در برابر زلزله ۶ ریشتری ترک بردارند ولی افتادگی و ریزش ساختمان‌ها اتفاق نمی‌افتد و تلفات انسانی در آن بسیار کاهش می‌یابد.
نکته مهم دیگری که باید در زمینه نوسازی روستاها به آن اشاره کرد این است که روستاها در گذشته عمدتا بنا به ملاحظات اقتصادی معیشتی و یا امنیتی ایجاد می‌شد و بسیاری از روستاها در مسیر سیل و یا رانش زمین قرار داشتند. موضوعی که در دهه‌های اخیر مدنظر سیاست‌گذاران نوسازی روستاها بوده است ، طوری که در این مدت برخی از روستاها از مناطق آسیب‌پذیر جابجا شده است. به گفته محسنی ، تا ۱۰ سال قبل روستاهایی در شهرستان‌های مشگین‌شهر، گرمی و خلخال جابجا شد. پس از زمین‌لرزه سال ۱۳۷۵ اردبیل هم روستای ویند کلخوران جابجا شد اما در ۱۰ سال اخیر روستایی جابجا نشده است.
استقبال روستاییان از نوسازی خانه‌ها
محسنی ادامه داد: جابجایی روستایی در سال‌های اخیر در استان اردبیل ایجاد نشده است ولی تا ۱۰ سال پیش جابجایی روستایی در گرمی، مشگین‌شهر، خلخال و در کلخوران ویند اردبیل بعد از زلزله ۱۳۷۵ اتفاق افتاد.
وی اظهار کرد: قیمت تمام شده مسکن روستایی در مقایسه با مسکن شهری پایین است چرا که در روستاها روستاییان خود در ساخت خانه کمک می‌کنند و این برای روستاییان مقرون به صرفه است.
استقبال روستاییان از مقاوم‌سازی مسکن بیشتر شده ولی مشکل اصلی در مقاوم‌سازی مسکن روستایی مربوط به تسهیلات بانکی بوده که با تاخیر پرداخت می‌شوداین کارشناس بیان کرد: استقبال روستاییان از مقاوم‌سازی مسکن بیشتر شده ولی مشکل اصلی در مقاوم‌سازی مسکن روستایی مربوط به تسهیلات بانکی بوده که با تاخیر پرداخت می‌شود.
وی افزود: بیشترین مقاوم‌سازی مسکن روستایی در ۹۰ درصد روستاهای نیر صورت گرفته و بقیه شهرستان‌ها از جمله اردبیل ، پارس‌آباد، بیله‌سوار، مشگین‌شهر و نمین بالاترین واحدهای مقاوم سازی در روستاها را دارند.
به گزارش ایرنا، اردبیل در زمره ۱۰ استان کشور در زمینه فراوانی وقوع حوادث طبیعی به شمار می‌رود و هر سال در اثر توفان ،سیل و زلزله خسارت سنگین به خانه‌های روستایی وارد می‌شود. در کنار این که نهادهای متولی موظف به برنامه‌ریزی برای مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی هستند روستاییان نیز باید علاوه بر استفاده از تسهیلات مقاوم‌سازی ، در بیمه کردن خانه‌های خود کوتاهی نکنند.
به هر حال به نظر می‌رسد با توجه به افزایش حوادث و بلایای طبیعی در کشور می‌بایست دولت توجه خود را به ایمن‌سازی واحدهای مسکن روستایی افزایش داده و با اقدامات پیشگیرانه از میزان خسارات مالی و جانی جلوگیری کند.
نظر شما