جهان در مسیر افزایش سه درجه‌ای گرمایش زمین

به گزارش گروه علم و ‌آموزش ایرنا از تارنمای ساینس آلرت، زغال سنگ کربن زاترین سوخت فسیلی و عامل اصلی تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت انسانی است و بشریت به آرامی و با تردید، مصرف این سوخت را کنار می گذارد.

بر اساس نتایج یک مطالعه جدید، روند کنار گذاشتن زغال سنگ برای رسیدن به اهداف تعیین‌شده در توافق نامه پاریس، به کندی پیش می رود. توافق نامه پاریس معاهده بین‌المللی تغییرات اقلیمی است که هدف آن مقابله با گرمایش جهانی از طریق محدود کردن انتشار دی اکسید کربن است.

هدف توافق نامه پاریس محدود کردن افزایش میانگین دمای زمین به کمتر از ۲ درجه سانتیگراد قبل از عصر صنعتی شدن و پیگیری تلاش‌ها برای حفظ افزایش دما به کمتر از یک و نیم درجه سانتی گراد است. به همین منظور حذف تدریجی زغال سنگ راهکار بسیار خوبی است؛ زیرا در حال حاضر هر سال حدود ۱۵ میلیارد تن دی اکسید کربن در جو منتشر می شود که عامل ۴۰ درصد آن زغال سنگ است. دی اکسید کربن می تواند قرن ها پایدار بماند و گرمای خورشیدی را به دام بیندازد و اقلیم را در سراسر جهان دستخوش تغییر کند.

بسیاری از کشورها براساس بخشی از تعهدات خود در توافق نامه پاریس، برنامه هایی برای حذف تدریجی زغال سنگ یا حداقل استفاده کمتر از آن ارایه کرده اند. این اقدام یک جهش بزرگ محسوب می شود. با این حال محققان می گویند، ما در مسیر درست اما با سرعت اشتباه حرکت می کنیم.

نویسندگان این مطالعه جدید می گویند: با سرعت کنونی حذف تدریجی زغال سنگ، در مسیر عبور از محدودیت ۲ درجه ای در توافق نامه پاریس هستیم. بدون ایجاد تغییرات بزرگ، به سمت گرمایش ۲.۵ یا ۳ درجه ای می رویم. این اولین بار نیست که محققان چنین پیش‌بینی را ارائه می‌کنند.

آله چرپ، یکی از نویسندگان این مطالعه و دانشمند محیط زیست از دانشگاه لوند در سوئد، می‌گوید: کشورهای بیشتری وعده می‌دهند که زغال سنگ را از نظام انرژی خود کنار می گذارند که اقدامی مثبت است.

او می‌افزاید: اما این تعهدات به اندازه کافی قوی نیست. اگر می‌خواهیم شانس واقعی برای رسیدن به هدف ۲ درجه ای را داشته باشیم، حذف تدریجی زغال‌سنگ باید سریع‌تر اتفاق بیفتد و کشورهایی که به سایر سوخت‌های فسیلی متکی هستند، سرعت انتقال به سایر سوخت ها را افزایش دهند.

برای رسیدن به این نتیجه، محققان برنامه های ۷۲ کشور را که متعهد شده اند تا سال ۲۰۵۰ زغال سنگ را کنار بگذارند، تجزیه و تحلیل کردند. خبر خوب این است که هنوز امکان جلوگیری از افزایش ۲ درجه ای گرمایش زمین وجود دارد، اما محققان می گویند در بهترین سناریو چین و هند حذف تدریجی زغال سنگ را در مدت پنج سال آغاز کرده اند.

این محققان می گویند حتی در این صورت، اگر چین و هند برنامه‌های بلندپروازانه‌ای را اتخاذ کنند، ما فقط زیر ۲ درجه گرمایش زمین باقی می‌مانیم. بر اساس سناریوهای دیگری که محققان آنها را واقع بینانه تر می دانند، زمین در مسیر گرمایش جهانی ۲.۵ تا ۳ درجه ای قرار دارد.

ده‌ها کشور از تعهدات خود در توافق پاریس عقب مانده‌اند. گزارشی در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد گامبیا تنها کشوری است که در حال حاضر در مسیر قرار دارد. تغییرات اقلیمی حتی قبل از گرمایش دو درجه ای، آثار ویرانگر خود را نشان داده است، اما دانشمندان پیامدهای بدتری را با نزدیک شدن به این خط و عبور از آن پیش بینی می کنند.

این گرمایش زمین در تاریخ بشر بی سابقه است، اما زمین دوره‌های گرمایش مشابهی را مدتها قبل شاهد بوده است که سرنخ‌هایی را در مورد انتظارات ما ارائه می‌دهد. برای مثال، نابودی صفحات یخی قطب جنوب می‌تواند سطح آب دریاها را تا ۲۰ متر بالا ببرد، در همین حال مردم در سراسر جهان با بلایای دائمی از موج گرما و خشکسالی عظیم گرفته تا ابرتوفان‌ها و سیلاب یخچال ها، با کاهش امنیت غذایی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های پاتوژنیک روبرو هستند.

با وجود رشد سریع انرژی‌های تجدیدپذیر و تابو شدن افزایش نیروگاه‌های زغال‌سنگ، کنار گذاردن زغال‌سنگ عادتی دشوار است.

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، مصرف زغال‌سنگ در بسیاری از کشورها به تدریج در حال کاهش است و پس از کاهش ۳.۱ درصدی در سال ۲۰۲۰، مصرف جهانی زغال سنگ در سال ۲۰۲۲ به میزان ۱.۲ درصد افزایش یافت و برای اولین بار مصرف زغال سنگ در جهان به بیش از ۸ میلیارد تن رسید.

انتشار گاز دی اکسید کربن همچنان در حال افزایش است و بعد از کاهش انتشار این گاز در سال ۲۰۲۰ به علت همه گیری کرونا، در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ اوج بازگشت. بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، انتشار دی اکسید کربن ناشی از مصرف زغال سنگ در سال ۲۰۲۲، ۱.۶ درصد افزایش یافت و زغال سنگ عامل اصلی افزایش انتشار دی اکسید کربن است.

جسیکا جول، دانشمند محیط زیست دانشگاه فناوری چالمرز می‌گوید: تعهدات کشورها، حتی در میان بلندپروازترین کشورها کافی نیست. علاوه بر این، جنگ روسیه و اوکراین، تعهدات چندین کشور را به خطر می‌اندازد.

کشورها به دلایل اقتصادی در برابر کنار گذاشتن زغال سنگ مقاومت کردند، چرا که یک منبع انرژی ارزان است. با این حال، همانطور که تغییرات اقلیمی به طور فزاینده ای نشان می دهد، زغال سنگ بسیار گران تر از آن چیزی است که به نظر می رسد.

کاهش انتشار دی اکسید کربن باعث نجات جان انسان ها و صرفه جویی در هزینه ها می شود. تحقیقات نشان داده است کاهش این گاز باعث ایجاد اشتغال می شود. جایگزینی زغال سنگ ممکن است آسان نباشد، اما به طور چشمگیری ارزانتر از راهکارهای جایگزین است.

نتایج این مطالعه در نشریه IOPscience منتشر شده است.