به گزارش ایرنا، با شروع بهار، بازارشان گرم گرم می‌شود؛ "گیلاخه"، "قازیاخه" ، "لوشه" "بنه"، "شنگ" ، "کنگر"، "پیچک" " پونه" "خوژه"، "کنیوال" و بسیاری دیگر از گیاهانی که با اولین نم باران بهاری سر از خاک بیرون می آورند ولی عمر این سر برآوردن زیاد طولانی نیست؛ چرا که بوته‌کنان از راه می رسند و گیاهان بهاری را به بازار و بعد هم به سر سفره مردم می برند.
زنان کدبانوی کردستانی هم که از سرپنجه‌هایشان می شود اصالت را در سفره‌های رنگینشان دید، با این گیاهان، خوراکی‌های خوش عطر و طعمی درست می‌کنند که یکی دلچسب‌تر از دیگری است.
عصر یک روز بهاری روانه بازار شدم تا هم از این "همه گیاه" بخرم و هم گزارشی از بازار داغ آن تهیه کنم. خیابان ۱۷ شهریور سنندج، درست بعد از چهارراه شهدا، کار و کاسبی چند مغازه در این فصل پررونق است؛ انواع گیاهان را روی چارپایه‌هایی دم مغازه گذاشته‌اند و هر عابری که رد می‌شود، قیمت می‌پرسد، کمی گپ می‌زند و بعدش یا می‌خرد و یا دست خالی می‌رود.
امسال قیمت گیاهان بالا رفته، با اینکه بارندگی در کردستان بسیار خوب بود و نعمت الهی به وفور در مناطق مختلف سبز شده ولی چون تهیه و کندن و پاک کردن گیاهان دشوار است، نرخ آن هم مثل تورم این روزها بالا رفته است.
حاجی سیدطالب شکری۷۰ سال سن دارد و ۴۰ سال است که کارش با گیاهان بهاری گره خورده و حرفهایش را مثل همه حاجی‌های بی‌ریای کردستانی با صلوات بر پیامبر (ص) آغاز می‌کند.
می گوید: در این ۴۰ سال "همه گیاه" را از همه گیاهان که شاید ۱۰۰ نوع را شامل می شود تهیه می‌کنم و به مردم می فروشم.
طبیعی بودن ویژگی این گیاهان است که حاجی بر آن تاکید دارد و آن را رمز و راز طول عمر می‌داند.
او از کاهش سبز شدن گیاهان ناراحت است و ادامه می دهد: چون در این سالها گیاه را از ریشه کنده‌اند، پوشش گیاهی ضعیف شده و من به همه آنهایی که برایم همه گیاه می آورند همیشه توصیه می کنم که به طبیعت ضرر نزنند.
حاجی شکری، با ابراز ناراحتی از اینکه ریشه‌کنی و بوته‌کنی به نسل آینده ضرر زیادی می‌زند، اضافه کرد: در سقز و مریوان به ریشه آسیب نمی‌زنند ولی در سارال و کلاترزان و سرشیو به ریشه گیاه صدمه می زنند.
از او درباره مشتری‌هایش پرسیدم که جواب داد: مشتری داریم و بازار فروش خوب است ولی ما چون گران می خریم، برای مصرف کننده هم گران تمام می شود.
او ادامه داد: این گیاهان بعد از برداشت، زود پژمرده می شود و باید قبل از پلاسیده شدن آن را به فروش برسانیم.
همین دیروز ۶ میلیون تومان ضرر کردیم، این راخواهرزاده حاجی گفت که کنج مغازه کوچک داییش نشسته بود، او همه ساله در این فصل کمک حال دایی خود است.
حاجی طالب در ادامه از انصاف حرف زد و گفت که عقیده دارد که نباید گرانفروشی کرد و حتی به همسایه هایش هم این توصیه را دارد.
از چند گونی تا چند کیلو
آقا فرج فلاحی هم ۲۰ سالی است در همین مکان از اوایل فروردین تا اوایل خرداد کار و بارش با گیاهان کوهی و بهاری سبز می شود و بیشترین گیاهان را از سارال برایش می آورند.
خانواده خودش هم اهل مصرف این گیاهان هستند و می گوید: خاصیت این گیاهان ۶ ماه است و نباید بیشتر از آن، آن را در فریزر نگهداری کرد، البته بعضی خانمها از این گیاهان برای استفاده در آش و دیگر غذاها خشک می کنند.
او هم به بوته کنان توصیه می کند که به پیاز و ریشه آسیب نزنند.
کاک فرج که زمانی در روستا زندگی می کرده از خاطرات آن دوران می گوید که هر بوته‌کن حدود پنج گونی در روز برداشت گیاهان خوراکی داشته ولی الان به زور می شود سه کیلو برداشت کرد، چون قدرت و توان گیاهان سست شده است.
آیندگان و نسل بعد محور حرفهای این فروشنده است، نسلی که باید به فکرشان بود.
او عقیده دارد که باید در کنار برداشت، به سبز شدن دوباره این گیاهان کمک کرد و خودش هم از کسانی که گیاه را با پیازش برداشت کنند، خرید نمی کند.
در بین حرفهایمان مشتری ها قیمت می گیرند، ریواس ۱۰۰ هزار، لوشه ۲۰۰ هزار، همه گیاه ۵۰ هزار و ... می گوید: لوشه کمیاب است و برای همین قیمتش بالاست و از آن برای آش دوغ استفاده می کنند.
کشاورزی و برداشت گیاهان خوراکی
در بین حرفهایمان کسی می آید و می پرسد کنگر دارم، می خری؟ و حاجی شکری قیمت می گیرد، مرد که کاک جلال نام دارد پیشنهاد ۳۰ هزار تومان دارد که حاجی می گوید گران است و مردم نمی خرند، ولی فروشنده عقیده دارد کنگرهایش ناب هستند و بیشتر هم می ارزد.
تنه سفید کنگرها درون کیسه خودنمایی می کند و می گوید: کنگر را از ریشه نمی کنم.
او، روزی ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم برداشت دارد و اگر بصورت مستقیم بفروشد آن را کیلویی ۵۰ هزار تومان هم می‌برند.
کشاورز است و در اوقات فراغت خود بوته کنی می کند ولی از درآمدش راضی نیست.
او هم تاکید دارد که باید هوشمان ( حواسمان) به طبیعت باشد و استانداردهای برداشت رعایت شود چون همه از خاک نان می خوریم.
۱۵۰ گونه دارویی و ۲۰ گونه خوراکی
دامن دشتها و کوههای سرسبز کردستان شفا و روزی را با خود به همراه دارد ولی این دامن کم کم دارد از سبزی فاصله می‌گیرد.
مسوول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیرداری کردستان با اشاره به شرایط اقلیمی خوب و رژیم بارشی مناسب استان، گفت: این شرایط باعث شده تا فلور گیاهی بسیار خوبی داشته باشیم که ۲ هزار گونه برآورد می‌شود.
آزاد محبت افزود: بیش از ۱۵۰ گونه این گیاهان از نظر دارویی برای مردم شناخته شده است و در فرهنگ سنتی مصرف دارد و ۱۵ تا ۲۰ گونه خوراکی شناخته شده نیز مورد مصرف شهروندان است.
وی با بیان اینکه در کنار بحث دارویی در اوایل بهار استفاده از گیاهان خوراکی نقش پررنگی در سفره مردم دارد و سبد غذایی مردم استان را مزین می کند، افزود: در سالهای اخیر مراتع که مبدا و منشا اصلی تولید گیاهان خوراکی هستند تحت فشار قرار دارد و در کنار کاهش رطوبت و بارش، افزایش ریزگردها و آلودگی، اضافه برداشت مزید بر علت شده و توان تولید گیاهان در مراتع را رو به کاهش و زوال می برد.
مسوول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان توصیه کرد شهروندان در برداشت گیاهان خوراکی و دارویی با حداقل تخریب و از بین بردن عرصه طبیعی و برداشت اصولی از وسایل مناسب برداشت استفاده کنند که به پیاز و ریشه آسیب نزند و گیاهان را متناسب با توان تولید مراتع برداشت کنند.
برنامه‌ریزی برای احیای مراتع
محبت در ادامه به برنامه های استراتژیک برای توسعه گیاهان دارویی اشاره کرد و گفت: با توجه به ارزآوری این گیاهان، برنامه‌هایی در دست اجراست که بر گونه‌های کشت شده در اراضی زارعی مثل زعفران و موسیر تکیه است.
وی با بیان اینکه ذخیره اصلی ژنتیکی گیاهان از گونه‌های دارویی و گیاهان خوراکی در مراتع است، یادآور شد: سعی می‌شود با تنظیم قراردادهای بهره‌برداری فنی و علمی برداشتها را ضابطه مند و ساماندهی کنیم؛ یعنی بهره‌برداران عرفی با اداره کل قرارداد ببندند که این روند در سالهای اخیر رو به افزایش است.
محبت ادامه داد: در کنار آن برنامه‌ای برای بذرکاری گیاهان دارویی و خوراکی در نظر گرفته‌ایم که یکی از تعهدات طرفین قرارداد در برداشت این گیاهان این است که پاییز آینده اقدام به کشت بذر گونه های خوراکی کنند یعنی عمل به تعهد در قالب عملیات احیایی تدوین تا زایش مجدد مراتع انجام شود.
کنگرهای صادراتی!
یکی از موارد افزایش برداشت به ویژه در گونه‌های کنگر طی سالهای اخیر جاذبه صادراتی آن است که بازارهای جدید منطقه‌ای مثل اقلیم کردستان عراق و بعضی از کشورهای دیگر خواهان آن هستند.
این را هم مسوول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان گفت و ادامه داد: این بازار، سودجویان را وادار کرده تا بدون رعایت ملاحظات زیست – محیطی و طبیعی اقدام به اضافه برداشت برای صادرات کنند.
محبت اظهار کرد: با توجه به محدودیت توان طبیعی مراتع و ریزگردها و خشکسالی ۳۰ سال اخیر، ضربه جدی به توان تولید مراتع وارد آمده که سالها در خدمت سفره عمومی مردم بوده است.
سود به قیمت نابودی
تخریب مراتع، جایگزین ندارد و سود ریالی حاصل از تخریب، دستاوردی جز نابودی مراتع نخواهد داشت.
مراتع یکی از مهمترین و با ارزشترین منابع ملی است که بهره برداری صحیح، همراه با عملیات اصلاح و احیا می تواند نقش اساسی در جهت حفظ آب و خاک و تامین نیازمندی در زمینه فرآورده های پروتئینی داشته باشد.
ارزش مراتع تنها از دیدگاه تغذیه دام و تولید فرآورده‌های دامی و لبنی نیست، بلکه اهمیت آنها از لحاظ یک پوشش مفید است که در تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش عمل می‌کند.
تنظیم گردش آب در طبیعت، ایجاد فضای سبز و تلطیف هوا، تامین غذا و مامن برای حیات وحش بویژه پرندگان و تامین علوفه مورد نیاز دام تنها بخشی از کارکرد مراتعی است که سال به سال از وسعت سبز آن کاسته می‌شود.
نظر شما