پیام مهم سفر رئیسی به سوریه از نگاه تحلیلگر آمریکایی

"جورجیو کافیرو" (Giorgio Cafiero) مدیر اجرایی موسسه تحلیل وضعیت خلیج فارس مستقر در واشنگتن دی سی در گفتگو با خبرنگار ایرنا در نیویورک افزود: رئیس جمهور ایران در مقطع بسیار حساس و مهمی به سوریه سفر کرد. در دوسال گذشته دولت بشار اسد با سرعت بالایی مشغول برنامه ریزی برای بازگشت به دنیای عرب بوده است. ‌تعدادی از کشورهای عربی از جمله آنهایی که در گذشته از شبه نظامیان درگیر در سوریه حمایت می کردند، اکنون درحال عادی سازی روابط با دمشق هستند و دیپلمات های خود را به سوریه می فرستند.

کافیرو که تحلیلگر و محقق در حوزه غرب آسیا و آفریقا است، تصریح کرد: توافق دیپلماتیکی که ایران و عربستان دو ماه پیش در پکن امضا کردند، تاثیر زیادی در ترغیب ریاض برای عادی سازی روابط با دمشق داشته است.

این تحلیلگر ارشد امور بین المللی ادامه داد: ایران به صراحت اعلام کرده است که فعالانه به حمایت از دولت دمشق و پیگیری منافع ملی خود در سوریه متعهد خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران با انجام فداکاری‌های بزرگ برای تقویت دولت سوریه و کمک به حفظ قدرت آن در بحبوحه بحران، می‌خواهد سطح بالای نفوذ خود را در این کشور در آینده حفظ کند.

کافیرو تاکید کرد: درحالی که برخی از کشورهای عربی در تلاش برای بازگرداندن سوریه به مدار نفوذ خود با هدف توقف ایران در سوریه هستند، پیام تهران به بازیگران منطقه این است که جمهوری اسلامی ایران به سرمایه گذاری در اتحاد خود با دمشق ادامه خواهد داد.

مدیر اجرایی موسسه تحلیل وضعیت خلیج فارس درباره دلایل مخالفت کاخ سفید با این سفر و عادی سازی روابط سوریه با سایر کشورها گفت: واشنگتن می خواهد بازیگران منطقه ای، دولت سوریه را منزوی کنند و با اسد مانند یک رهبر غیرقانونی رفتار کنند. اگرچه دولت آمریکا اساساً با این واقعیت کنار آمده است که رئیس جمهور سوریه در آستانه سقوط از قدرت نیست و احتمالاً به این زودی ها هم تغییر نخواهد کرد، اما می خواهد از ادغام مجدد دمشق در حوزه دیپلماتیک منطقه عربی جلوگیری کند.

کافیرو همچنین درباره نقش ایران و سایر کشورها در سوریه پساجنگ گفت: نقشی که ایران در جریان درگیری سوریه ایفا کرد با نقشی که در دوره پس از جنگ ایفا می کند، متفاوت خواهد بود. در این مقطع، دولت اسد نیاز به حمایت مالی و سرمایه گذاری هنگفت برای بازسازی و توسعه مجدد سوریه دارد. غرب به دلیل عوامل سیاسی این امر را فراهم نخواهد کرد.

محقق آمریکایی حوزه غرب آسیا تصریح کرد: ایران از سرمایه‌گذاری اعراب در سوریه که به بازسازی این کشور کمک می‌کند، استقبال می‌کند، زیرا این امر نزدیک‌ترین متحد عرب تهران، یعنی «سوریه» را تقویت خواهد کرد.

مدیر اجرایی موسسه تحلیل وضعیت خلیج فارس مستقر در واشنگتن دی سی درباره تاثیر روند تحولات منطقه بر توافق سازش و عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای عرب منطقه گفت: در شرایط کنونی، تصور پیوستن سعودی ها به توافقنامه ابراهیم بسیار دشوار است. از آنجایی که اسرائیل هیچ امتیازی به فلسطینی ها نمی دهد، ریاض تمایلی به عادی سازی روابط با تل آویو ندارد. ماهیت افراطی دولت فعلی اسرائیل، حتی با معیارهای تل آویو، پیوستن عربستان سعودی به توافقنامه ابراهیم را از واقعیت دورتر می کند. بر اساس ارزیابی من، روند گسترش توافقنامه ابراهیم فعلا متوقف شده است. در شورای همکاری خلیج فارس، تنها دو کشور عربی - امارات و بحرین روابط خود را با اسرائیل عادی کرده اند. من معتقد نیستم که یکی دیگر از اعضای شورای همکاری خلیج فارس، حداقل در آینده قابل پیش‌بینی، از این روند پیروی کند.

این تحلیلگر ارشد آمریکایی افزود: با این وجود، حتی اگر عادی سازی رخ ندهد، من فکر می کنم تعداد انگشت شماری از کشورهای عربی، از جمله عربستان سعودی، همکاری با اسرائیل را به روش های نسبتاً پنهانی انتخاب خواهند کرد که نیازی به پیوستن آنها به توافق ابراهیم ندارد. از آنجایی که عربستان سعودی چشم‌انداز بزرگ ۲۰۳۰ خود را پیش می‌برد، ریاض احتمالاً به راه‌هایی که اسرائیل می‌تواند به تنوع اقتصادی این کشور برای دوری از نفت کمک کند، اهمیت می‌دهد.

مشروح مصاحبه خبرنگار ایرنا در نیویورک با "جورجیو کافیرو" مدیر اجرایی موسسه تحلیل وضعیت خلیج فارس مستقر در واشنگتن و تحلیلگر و محقق حوزه خاورمیانه و آفریقا به شرح زیر است:

زمان بسیار مهم سفر رئیس جمهور ایران و دولت اسد در حال ورود به دنیای عرب

ایرنا: سفر آیت الله رئیسی رئیس جمهور اسلامی ایران به سوریه را پس از ۱۳ سال از آغاز بحران در این کشور چگونه ارزیابی می کنید؟

تحلیلگر آمریکایی: رئیس جمهور ایران در زمان بسیار مهمی به سوریه سفر کرد. در دوسال گذشته دولت بشار اسد رئیس جمهور سوریه با سرعت بالایی مشغول ورود مجدد به دنیای عرب بوده است. ‌تعدادی از کشورهای عرب از جمله آنهایی که در گذشته از شبه نظامیان درگیر در سوریه حمایت می کردند، اکنون درحال عادی سازی روابط با دمشق هستند و دیپلمات های خود را به سوریه می فرستند.

مقام های ایران، این روند را نشانه ای از موفقیت تهران و شکست واشنگتن می بینند. توافق دیپلماتیکی که ایران و عربستان دو ماه پیش در پکن امضا کردند، تاثیر زیادی در ترغیب ریاض برای عادی سازی روابط با دمشق داشته است. تهران این حرکت به سمت آشتی دمشق-ریاض را به عنوان یک تحول بسیار مثبت در خصوص منافع ملی خود و اهداف سیاست خارجی اش می داند.

سفر (آیت الله ) ابراهیم رئیسی به سوریه از منظر آینده روابط تهران و دمشق در دوران پسا جنگ حائز اهمیت بود. در حالی که ایران در بحبوحه بحرانی که سال ۲۰۱۱ شروع شد برای سوریه مهم بود، تهران می‌خواهد نشان دهد که ایرانی‌ها همچنان متعهد به همکاری نزدیک با دمشق در آینده هستند. در طول این سفر، قراردادهایی در حوزه انرژی، تجارت، راه آهن و کشاورزی امضا کردند که نشان دهنده تمایل تهران برای تعمیق بیشتر روابط دوجانبه در ماه ها و سال های آینده است.

پیام تهران به بازیگران منطقه ای

ایرنا: از دیدگاه شما، تاثیر سفر رئیس جمهور ایران در روند تحولات آتی منطقه غرب آسیا به ویژه سوریه چیست؟

تحلیلگر آمریکایی: ایران به صراحت اعلام کرده است که فعالانه به حمایت از دولت دمشق و پیگیری منافع ملی خود در سوریه متعهد خواهد بود. ایران با انجام فداکاری‌های بزرگ برای تقویت دولت سوریه و کمک به حفظ قدرت آن در بحبوحه بحران، می‌خواهد سطح بالای نفوذ خود را در این کشور در آینده حفظ کند. در حالی که برخی از کشورهای عربی در تلاش برای بازگرداندن سوریه به مدار نفوذ خود با هدف کاهش نفوذ ایران در سوریه هستند، پیام تهران به بازیگران منطقه این است که جمهوری اسلامی ایران به سرمایه گذاری در اتحاد خود با دمشق ادامه خواهد داد.

آمریکا در پی ممانعت از ادغام مجدد دمشق در حوزه دیپلماتیک منطقه عربی

ایرنا : به نظر شما چرا آمریکا از عادی سازی روابط سوریه با دیگر کشورها حمایت نمی کند و به همراه رژیم اسرائیل از سفر رئیس جمهور ایران به سوریه عصبانی هستند در حالیکه آمریکا به بهانه مبارزه با گروههای تروریستی همچنان در سوریه حضور غیرقانونی دارد و به گفته مقامات دمشق در حال غارت منابع نفت و انرژی سوریه است؟

تحلیلگر آمریکایی: آمریکا می خواهد بازیگران منطقه ای دولت سوریه را منزوی کنند و با اسد مانند یک رهبر غیرقانونی رفتار کنند. اگرچه واشنگتن اساساً با این واقعیت کنار آمده است که رئیس جمهور سوریه در آستانه سقوط از قدرت نیست و احتمالاً به این زودی ها تغییر نخواهد کرد، اما می خواهد از ادغام مجدد دمشق در حوزه دیپلماتیک منطقه عربی جلوگیری کند.

آمریکا و اسرائیل نمی خواهند شاهد قدرت گرفتن مجدد سوریه تحت حاکمیت بشار اسد مانند دوران پیش از درگیری در سال ۲۰۱۱ باشند و این کشور دوباره به یک بازیگر قوی منطقه ای تبدیل شود. بنابراین، واشنگتن از اهرم مالی و قدرت تحریم ها برای بازدارندگی کشورهای عربی مانند امارات از سرمایه گذاری و تجارت با سوریه استفاده می کنند.سوریه ضعیف شده است و اقتصاد این کشور در وضعیت وحشتناکی قرار دارد، و به نظر من سیاست های آمریکا برای جلوگیری از تغییر هر یک از این واقعیت ها طراحی شده است. با این حال، تعداد فزاینده ای از کشورهای عربی چنین اعتقادی ندارند که اتخاذ رویکرد مشابه « کره شمالی» برای سوریه نتیجه مثبتی برای منطقه خواهد داشت و بنابراین، سؤالات در مورد دولت سوریه احتمالاً منبع تنش میان آمریکا و برخی از متحدان و شرکای عرب آمریکا مانند امارات، عربستان سعودی، بحرین، عمان، اردن و مصر خواهد بود.

اجتناب غرب به دلایل سیاسی از بازسازی سوریه/احتمال نادیده گرفتن قانون سزار از سوی ریاض و ابوظبی

ایرنا: جمهوری اسلامی ایران به درخواست دولت بشار اسد و بر اساس اصل مستشاری به همراه روسیه و محورهای مقاومت، به سوریه کمک کرد تا گروههای تروریستی در این کشور حاکم نشوند. اکنون، نقش ایران را در دوره عادی سازی روابط منطقه ای و تحولات جدید این منطقه چگونه ارزیابی می کنید؟

تحلیلگر آمریکایی: نقشی که ایران در جریان درگیری سوریه ایفا کرد با نقشی که در دوره پس از جنگ ایفا می کند، متفاوت خواهد بود. در این مقطع، دولت اسد نیاز به حمایت مالی و سرمایه گذاری هنگفت برای بازسازی و توسعه مجدد سوریه دارد. غرب به دلیل عوامل سیاسی این امر را فراهم نخواهد کرد. این در حالی است که شرایط اقتصادی ایران و روسیه مانع از ارائه این کمک ها از سوی تهران یا مسکو خواهد شد.

بنابراین، کشورهای ثروتمند عربی خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات، کشورهایی هستند که حداقل در نهایت احتمال دارد چنین سرمایه گذاری هایی را در سوریه پس از جنگ انجام دهند. با این حال، در حال حاضر، تحریم های آمریکا آنها را از انجام این کار باز می دارد. اما شرایط آینده ممکن است تغییر کند. در زمانی که ریاض و ابوظبی استقلال خود را از واشنگتن اعلام می کنند، غیر واقعی نیست که احتمال نادیده گرفتن قانون سزار توسط این دو کشور عربی را در نظر بگیریم، به خصوص اگر آنها احساس کنند که دولت بایدن تمایلی به اجرای چنین تحریم های ثانویه ای ندارد.

در پایان، ایران از سرمایه‌گذاری اعراب در سوریه که به بازسازی کشور کمک می‌کند، استقبال می‌کند، زیرا این امر نزدیک‌ترین متحد عرب تهران، یعنی «سوریه» را تقویت خواهد کرد.

توقف روند سازش و دشواری پیوستن عربستان به این توافق

ایرنا: با توجه به روند تحولات منطقه ای پس از احیای روابط ایران و عربستان سعودی، آینده روند توافق به اصطلاح ابراهیمی (سازش) را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا رژیم اسرائیل خواهد توانست به اهداف خود در فضای جدید منطقه غرب اسیا برسد؟

تحلیلگر آمریکایی: شاید روزی عربستان سعودی روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل رسمی کند اما در شرایط کنونی، تصور پیوستن سعودی ها به توافقنامه ابراهیم بسیار دشوار است. از آنجایی که اسرائیل هیچ امتیازی به فلسطینی ها نمی دهد، ریاض تمایلی به عادی سازی روابط با تل آویو ندارد.

ماهیت افراطی دولت فعلی اسرائیل، حتی با معیارهای تل آویو، پیوستن عربستان سعودی به توافقنامه ابراهیم را از واقعیت دورتر می کند. بر اساس ارزیابی من، روند گسترش توافقنامه ابراهیم فعلا متوقف شده است. در شورای همکاری خلیج فارس، تنها دو کشور عربی - امارات و بحرین روابط خود را با اسرائیل عادی کرده اند. من معتقد نیستم که یکی دیگر از اعضای شورای همکاری خلیج فارس، حداقل در آینده قابل پیش‌بینی، از این روند پیروی کند.

با این وجود، حتی اگر عادی سازی رخ ندهد، فکر می کنم تعداد انگشت شماری از کشورهای عربی، از جمله عربستان سعودی، همکاری با اسرائیل را به روش های نسبتاً پنهانی انتخاب خواهند کرد که نیازی به پیوستن آنها به توافق نامه ابراهیم ندارد. از آنجایی که عربستان سعودی چشم‌انداز بزرگ ۲۰۳۰ خود را پیش می‌برد، ریاض احتمالاً به راه‌هایی که اسرائیل می‌تواند به تنوع اقتصادی این کشور برای دوری از نفت کمک کند، اهمیت می‌دهد.

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور اسلامی ایران ۱۳ اردیبهشت ماه (سوم می) به دعوت رسمی «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه در صدر هیاتی بلندپایه از مقامات سیاسی و اقتصادی به این کشور سفر کرد. این سفر، نخستین دیدار یک رئیس‌جمهور اسلامی ایران از سوریه از سال ۲۰۱۱ و زمان آغاز بحران در این کشور است.

رئیسان جمهور ایران و سوریه در مراسمی در قصر الشعب سوریه برنامه جامع همکاری‌های راهبردی و بلندمدت ایران و سوریه در حوزه‌های مختلف را امضا کردند. همچنین مقامات ارشد ایران و سوریه در حضور رئیسی و بشار اسد، ۱۴ سند همکاری‌ بین دو کشور در حوزه‌های همکاری‌های تجاری، نفت‌ و انرژی، فنی - مهندسی، مسکن، حمل و نقل ریلی‌ و هوایی، مناطق آزاد و بخش خصوصی، ارتباطات و فناوری‌ و زلزله و امدادرسانی و تسهیل امور زیارتی را به امضا رساندند.