گروه جامعه ایرنا - در شرایط کنونی نرخ جایگزینی جمعیت در رقم ۱.۷ به نوعی ثابت مانده است که اگر این عدد به پایین‌ترین حد خود یعنی ۱.۵ برسد به اذعان کارشناسان، کشور وارد تله جمعیتی خواهد شد.
اما اخیرا صابر جباری مدیر اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از افزایش ۲.۵ درصدی فرزندآوری سوم و ۱۵ درصدی فرزند چهارم و بیشتر در کشور خبر داده است که این موضوع در آینده در تغییر نرخ جایگزینی جمعیت تاثیرگذار خواهد بود.
اکنون بسیاری از خانواده‌ها شاید به خاطر مسائل اقتصادی و دشواری نگهداری فرزند تمایل شان برای داشتن فرزند کم شده است و اگر هم از خود رغبتی برای این موضع نشان دهند، به تک فرزندی روی می‌آورند که این موضوع نیز آسیب‌های خاص خود را دارد.
اینکه در طول سال‌های گذشته این روند تغییر جدی داشته است و خانواده‌ها داشتن سه یا چهار فرزند را در جمع خانواده خود می‌پذیرند جای امیدواری دارد که کشور به پدیده سالمندی وارد نشود و با این وضعیت، کشور از آنچه تله جمعیتی خوانده می شود، عبور کند.
افزایشی شدن تولد فرزندان سوم به بالا
سیاست داشتن یک یا ۲ فرزند در جامعه تغییر کرده است و روند تولد فرزندان سوم به بعد افزایشی بوده است
جباری درباره وضعیت کنونی تولد فرزندان بیشتر در کشور با توجه به کاهش نرخ موالید به ۳.۷ درصد اظهار، داشت: سیاست داشتن یک یا ۲ فرزند در جامعه تغییر کرده است و روند تولد فرزندان سوم به بعد افزایشی بوده است و این نشان از تغییر روند الگوی فرزندان بیشتر در خانواده‌ها دارد.
وی خراسان رضوی، اصفهان و تهران را دارای بیشترین کاهش موالید در کشور دانست و گفت: اما در عین حال سیستان و بلوچستان جوان‌ترین و گیلان، البرز و مازندران دارای سالمندان بیشتر هستند و شیب سالمندی رو به افزایش دارند.
فرزندآوری بیشتر برای دوری از پدیده سالمندی
یکی از مهمترین موضوعاتی که با افزایش فرزندان در جامعه رخ می‌دهد، داشتن جامعه‌ای پویا و فعال و دوری از پدیده سالمندی است زیرا کشور ایران اکنون با ۱۰ درصد جمعیت سالمند، در سال‌های ۱۴۳۰ طبق برآوردهای جمعیتی به بیش از ۳۰ درصد جامعه سالمندان خواهد رسید.
افزایش فرزندآوری و رغبت خانواده‌ها به داشتن فرزندان بیشتر نه تنها کشور را از تله جمعیتی و سیر صعودی به سمت سالمندی نجات می‌دهد بلکه داشتن خانواده‌های پرجمعیت مانند دهه‌های ۵۰ و ۶۰ را فرزندان آینده تجربه خواهند کرد.
برای رسیدن به وضعیت مطلوب در نرخ موالید و رشد جمعیت باید مشوق‌هایی برای خانواده‌ها در نظر گرفته شود تا از این طریق آنان را به داشتن تعداد فرزندان بیش از سه یا چهار نفر ترغیب کرد که اخیرا طرحی در این زمینه به تصویب رسیده است.
بیشتر بخوانید.
امروز پنجره جمعیتی باز و جوانی برقرار؛ سالمندی پدیده فردا
تعیین مشوق‌هایی برای فرزندآوری
به ازای هر فرزند که از ابتدای سال ۱۴۰۲ متولد خواهد شد، مبلغ ۲۲ میلیون ریال تا سقف ۲۲ هزار میلیارد ریال صرفاً جهت خرید واحدهای صندوق سرمایه گذاری معامله در بورس به نام فرزند اختصاص می‌یابد
نمایندگان مجلس شورای اسلامی اسفند سال گذشته طرحی را تصویب کردند که براساس آن به ازای تولد هر فرزند در سال ۱۴۰۲ مبلغ ۲۲ میلیون ریال برای خرید واحدهای صندوق سرمایه گذاری معامله در بورس به نام فرزند اختصاص می‌یابد.
به همین منظور دولت مکلف به اجرای ماده ۱۱ قانون جوانی جمعیت براساس سازوکار اجرایی که وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیات وزیران رسانده است، خواهد بود.
بر این اساس به ازای هر فرزند که از ابتدای سال ۱۴۰۲ متولد خواهد شد، مبلغ ۲۲ میلیون ریال تا سقف ۲۲ هزار میلیارد ریال صرفاً جهت خرید واحدهای صندوق سرمایه گذاری معامله در بورس به نام فرزند اختصاص می‌یابد.
خانواده‌ها با شرایط اقتصادی بهتر فرزندان کمتری دارند
کاظم فروتن رئیس ستاد ملی جوانی جمعیت نیز درباره قانون جوانی جمعیت و فرزندآوری اظهار داشت: در استان سیستان و بلوچستان با وجود محرومیت‌ها، فرزندآوری روند خوبی دارد اما در سایر استان‌های کشور، نرخ ازدواج در ۱۰ ماه گذشته و به نسبت سال قبل خود، کاهش داشته است.
وی ادامه داد: افرادی که شرایط اقتصادی بهتری دارند تعداد فرزند کمتری دارند؛ بنابراین تنها یکی از عوامل ما در حوزه ازدواج و فرزندآوری اشتغال و مسائل رفاهی است. در دوران تنظیم خانواده که در کشور فاجعه ایجاد شد، فرزندآوری محدود شد و حتی فرزندآوری و فرزندپروری ضد ارزش جلوه داده شد.
فروتن افزود: همین فرهنگ کماکان ادامه دارد و مردم اشتغال را نسبت به فرزندآوری در اولویت اول قرار می‌دهند. فرزند را به عنوان یک مزاحم تلقی می‌کنند.
رئیس ستاد ملی جمعیت تاکید کرد: در موضوع فرزندآوری باید بر روی چند عامل کار کنیم که از جمله آن فرهنگ‌سازی است که خود به ۲ بُعد فرهنگ عمومی و نظام بهداشتی معطوف می‌شود.
وی ادامه داد: بررسی‌ها نشان داده است که قوانین، تسهیلات و امور رفاهی حرف دوم را در فرزندآوری می‌زند و کشورهای توسعه یافته نیز به همین نتیجه رسیده‌اند. قبول داریم که برخی مسائل اقتصادی و مربوط به اشتغال نیز در فرزندآوری تاثیر دارد.
روند پایین فرزندآوری در سال ۱۴۰۱
در سال ۱۴۰۱، روند فرزندآوری به پایین‌ترین نقطه در ۱۱ سال اخیر رسید. براساس آمارهای سازمان ثبت احوال کشور، در ۱۰ ماهه نخست سال گذشته، ۸۹۳ هزار و ۷۸۶ نفر در کشور به دنیا آمدند که نسبت به تولد ۹۳۷ هزار و ۷۴۹ نفر در ۱۰ ماهه سال گذشته کاهش ۴۴ هزار نفری (حدود ۷.۴ درصد کاهش) را نشان داد.
با توجه به اینکه آمارهای تفکیکی ۱۰ ماهه سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ در دسترس نیست، مقایسه آمار متولدان ۹ماهه سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱ نشان می‌دهد تعداد تولدهای پارسال کمترین میزان فرزندآوری از سال ۱۳۹۰ تاکنون بوده است.
ضرورت فرهنگ‌سازی برای فرزندآوری و رشد جمعیت
برای افزایش فرزندآوری و رشد نرخ جمعیت فرهنگ‌سازی یک ضرورت است زیرا برای احیاء عقب‌افتادگی در زمینه فرزندآوری و رشد جمعیت هنوز می‌توان از زمان استفاده کرد
روح‌الله اسدی مدیرکل هماهنگی و نظارت بر امور جوانان وزارت ورزش و جوانان نیز معتقد است: برای افزایش فرزندآوری و رشد نرخ جمعیت، فرهنگ‌سازی یک ضرورت است زیرا برای احیاء عقب‌افتادگی در زمینه فرزندآوری و رشد جمعیت هنوز می‌توان از زمان استفاده کرد.
وی ادامه داد: بخشی از این مساله باید با فرهنگ‌سازی در جامعه به ویژه برای جوانان رفع شود و بخشی از ابعاد این موضوع نیز وابسته به مسائل اقتصادی است؛ بهبود شرایط اقتصادی در هر جامعه بی‌شک می‌تواند در بهره‌گیری از فرصت افزایش جمعیت، فرزندآوری بیشتر و نیروی کار اثرگذار باشد.
روند کاهشی نرخ موالید به طور یقین ایران را در سال‌های آینده به سمت کشوری سالمند هدایت خواهد کرد و اکنون با توجه به اینکه پنجره جمعیتی کشور هنوز باز است باید از این فرصت استفاده کرد تا علاوه بر رشد جمعیت در راستای تمهید شرایط برای دوران پیری جمعیت نیز گام‌هایی برداشت.
اما مهمترین اقدام در این زمینه گرایش خانواده‌ها به سمت فرزندآوری است و باید پدیده تک فرزندی در جامعه تغییر اساسی داشته باشد تا با افزایش تعداد فرزندان یک خانواده، کانون گرمی برای همه اعضا فراهم کرد تا زمینه رشد و تربیت بهتر فرزندان این سرزمین امکانپذیر شود.
نظر شما