اهمیت تعهد به فرهنگ مرجع در ترجمه متونِ اثرگذار

به گزارش ایرنا، مجتبی کریمی، فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی رشته ادبیات انگلیسی است و حدود ۱۰ سال است که در سطح مدارس و کارگاه‌های مختلف، زبان انگلیسی تدریس می‌کند. این مترجم جوان، پروژه‌های متعددی برای ترجمه در دست دارد و رویای مارتین لوترکینگ که این روزها در نمایشگاه عرضه می‌شود، اولین ترجمه منتشر شده اوست.

این کتاب در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ توسط نشر «سه سه‌تار» در تهران منتشر شده است.

با این مترجم جوان گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم که نظر شما را به مطالعه آن جلب می‌کنیم.

آقای کریمی، چه چیزی در مورد لوترکینگ و آن سخنرانی معروف، برای شما جذاب بود که دست به ترجمه زدید؟

به نظر من، مفهوم آزادی و برابری، همیشه موضوع جذاب و مورد توجهی بوده؛ به ویژه در مورد کشورهایی مانند ایالات متحده. شخصیت مارتین لوترکینگ هم برای من اهمیت ویژه داشت. همین‌طور سخنرانی معروف (I have a dream). به این دلایل، ترغیب شدم این اثر را ترجمه کنم.

این سخنرانی پیشتر به فارسی ترجمه شده بود. آیا ترجمه‌های قبلی خوب نبودند یا دلیل دیگری داشت که دست به ترجمه تازه زدید؟

قطعا ترجمه‌های قبلی، نقاط روشنی داشتند؛ آنها را مطالعه کردم و می‌توانم بگویم در بعضی قسمت‌ها به من کمک کردند. چیزی که من را به سمت ترجمه جدید برد، این بود که انرژی و هیجان مارتین لوترکینگ در برگردان‌های فارسی کمرنگ شده بود؛ من تلاش کردم این انرژی را وارد متن فارسی کنم.

چه دشواری‌هایی در ترجمه این سخنرانی داشتید؟

سعی کردم به زبان و فراتر از آن فرهنگ مرجع متعهد بمانم و درعین حال، امضای شخصی خودم هم به عنوان مترجم، در کل کار ملموس باشد. مهم‌ترین دشواری این ترجمه برای من، ایجاد انسجام مطلوب بین این دو محور بود.

متن شما شبیه شعر نیمایی نوشته شده. دلیل خاصی داشتید؟

بله، دقیقا. این تمایز به این خاطر لحاظ شد که ایست‌ها و تاکیدهای لوترکینگ را بهتر نشان دهم. موضوع چینش متن برای نوعی تصویرسازی و ایجاد فرم، چیز جدیدی نیست و سابقه طولانی در شعر مدرن مثلا شعر مدرن فرانسه دارد.

این کتاب، اواخر سال گذشته چاپ شده. از واکنش‌ها و بازخوردها بگویید.

واکنش‌ها متناقض بودند. برخی، کتاب را خیلی دوست داشتند و برخی می‌گفتند متن، کمی غیرعادی به نظر می‌رسد. به نظر خودم هم کلمات و ترکیبات این کتاب، به نسبت ترجمه‌های معمول، متفاوت هستند. این تفاوت، عمدی بوده چون همان‌طور که ذکر کردم، تلاشم این بود که صدای هیجانات مارتین لوترکینگ در متن فارسی هم شنیده شود.

خواندن این کتاب را به چه افرادی پیشنهاد می‌کنید؟

اول از همه به علاقه‌مندان مارتین لوترکینگ و چهره‌هایی از این نوع که درصدد ساختن فضا و دنیایی جدید هستند. همین طور به کسانی که کتاب‌های سیاسی و ادبی مخصوصا شعر مدرن را دنبال می‌کنند. از طرف دیگر چون کتاب به شکل دوزبانه کار شده، می‌تواند به کسانی که درصدد تقویت زبان انگلیسی هستند هم کمک کند. ظاهرا همه را گفتم.