پایان مشق از خودگذشتگی در سایه سیاه‌چادرها

از خودگذشتگی، خستگی و تواضع برایش حد و مرزی ندارد و همیشه در انتظار آغاز است و سفرش هیچوقت پایان نمی یابد و اوست که قدم‌های هویت فرهنگی و تدریس اصالت را محکم تر از هر کسی بر می دارد و وقت با ارزش را در راه امیدآفرینی و سواد دانش آموزان عشایری هزینه می کند.

کودکان این دیار در میان کوه های سر به فلک کشیده و زیر سقف آسمان آبی به نظاره نشسته اند تا معلم شان از فرسنگ ها فاصله دل به سخاوت دهد و گره از کار آنها بگشاید.

بهار در حال گذر از نیمه است و مخمل سبزش دشت ها را فرا گرفته و کوچ عشایر و اسکان در مناطق قشلاقی زیبایی های این فصل ویرانگر را دوچندان می کند و اندکی دورتر از بجنورد در تخته ارکان، این عشایر هستند که جلوه زیبای زندگی آرام را نمایان می کنند و به دور از هیاهوی زندگی شهرنشینی شعار تولید را بهتر از هر کسی صرف می کنند.

آسمان آبی و آفتابی است دختر و پسر بچه های کوچک کمی دورتر از مدرسه عشایری تخته ارکان در حال بازی اند و با حیای کودکانه خود لبخندشان را از دریچه دوربین میدزدند و من نجابت را که از چشمانشان زبانه می کشد را به وضوح نظاره می‌کنم.

صدای همخوانی دانش آموزان به گوش می رسد، نیایشی دلنشین زمزمه می شد؛ ای خدای خوب و عزیز از تو سپاسگزارم که معلمی دانا و مهربان و دوستانی خوب و صمیمی به من دادی ...

تفکیک جنسیتی و یا مقطع تحصیلی نبود تمامی آنها به همراه معلم خود برروی یک فرش بدون تکیه گاهی در کنار یکدیگر و در یک کلاس حضور داشتند همان هایی که سرشار از استعدادهای بالقوه ای هستند که اگر شکوفا شود قطعاً مدیرانی شایسته برای این مرز و بوم خواهند شد.

نزدیکتر می‌شوم و با شوق به چشمان روشن یکی از دخترانی چشم می دوزم که نجابت سهم لاینفک نگاه دختران عشایر است.

وارد کلاس که شدیم معلم بی درنگ از جایش برخواست و پس از خوش آمد گویی شروع به ادامه درس داد هر از گاهی برخی از آنها شیطنت می کردند و بعد باهم می خندیدند، فاطمه کلاس چهارم که در این کلاس عشایری از تمامی آنها بزرگ تر است کلاس را آرام می کند و مدام گوش زد می کند که حواستان به درس باشد.

پس از پایان درس که گویی آخرین درس آنها است معلم عشایری از کار و شغلش می گوید: به مدت یکسال است که در این حوزه مشغول ام و چون تدریس دانش آموزان عشایری این منطقه برعهده من است به طور حتم با کوچ ایل؛ کلاس ما هم جابجا می شود مدتی را در شهرستان بجنورد، آشخانه و در طول سال پنج ماه هم در مراوه تپه استان گلستان ساکن هستیم.

هادی صبوری می افزاید: عشایر، مردمی زحمتکش و پر تلاش هستند و برای امرار معاش خود ناچار هستند که همیشه در حرکت باشند و این امر مانع بزرگی بر سر راه تحصیل فرزندان آن ها ایجاد می کند. سختی های زندگی عشایر بر تحصیل آن ها هم تأثیر گذاشته است و بیشتر خانواده ها از سواد کافی برخوردار نیستند و اهمیتی به تحصیل فرزندان خود نمی دهند.

وی به امکانات مدرسه عشایری اشاره می کند و می افزاید: امکانات مدارس عشایری نوشت افزاری و محیط درس بسیار کم است گاهی وقت ها برای این دانش آموزان ناراحت می شوم که در این شرایط و با امکانات کم درس می خوانند اما با همت و تلاش آنها و بدون توجه به کمبودهایشان همیشه سرزنده و شاداب هستند من هم از آنها انرژی گرفته وخستگی ایل راه که هر روزه به ناچار باید طی کنم از تنم خارج می شود.

وی می افزاید: مدارس عشایری که چندپایه همزمان برگزار می شود به همین دلیل زمان آموزش برای آنها کم است و در نتیجه مشکلات آموزشی و افت تحصیلی را به همراه دارد.

این معلم عشایر در ادامه می گوید از کاستی ها که بگذریم زندگی عشایری و تدریس به دانش آموزان عشایر بدلیل فضای آزاد و حضور در دشت های سرسبز خوش آب و هوا بدور هر دغدغه ای می توان براحتی زندگی کرد.

دارای رسم و رسوم خاص و زیبا زندگی بی آلایش و جامعه ای دلسوز همراه با قلب های مهربان که به هر انسانی تولد دیگری می دهد و این زیبایی ها است که موجب شده تا من هیچ گاه از شرایط شغلی خود نرنجنم و کماکان در کنار آنها باشم و اکنون نیز جزئی از خانواده آنها محسوب می شوم و هیچگاه غریبگی نکنم.

بر خلاف همه ناملایمتی های حاکم بر روزگارشان اما از وضعیت تحصیل فرزندان و مدارس عشایری در هر یک از مدارس منطقه عشایری این دشت راضی ام.

درس خواندن در فضایی مناسب و بدون دغدغه کار و کوچ، بدون تحمل سختی و رنج سفر. خراسان شمالی سرزمین عشایر کوچ رو است به طوری که بیشتر شهرهای استان عشایر کوچ رو دارند. ایل هایی که راه سفر در پیش می گیرند و بار سفر می بندند و قشلاق و ییلاق شان، مهمترین مانع تحصیل کودکان قد و نیم قدی است که با آن ها و پا به پای آن ها در حرکت هستند.

دوربین و میکروفن را به سمت دانش آموزان می چرخانم تا آنها هم با ما گفتمانی داشته باشند چند لحظه ای را جلو دوربین بایکدیگر خندیدند اما بالاخره یکی از آنها شروع به صحبت کردن کرد، من مهدی علی محمدی هستم کلاس سوم ابتدایی

وی از آرزوهایش و از اینکه درآینده می خواهد چیکاره شود می گوید؛ می خواهم درس بخوانم و خلبان شوم همانند پرندگان به آسمان پرواز کنم و همچون عقاب اوج بگیرم.

دنیا را از بالا ببینم به شهرهای بزرگ سفر کنم و ساختمان های بزرگ، دریا ها، دشت ها و دمن ها می خواهم همانند کوچ عمل کنم اما در یک جا ساکن نباشم بلکه هر بار به یک نقطه سفر کنم و این سرزمین پهناور را از نزدیک ببینم با آدم های بسیاری آشنا شوم.

دیگری بدون معطلی شروع به صحبت می کند خیلی دوست دارم ادامه تحصیل بدهم اما پدرم می گوید چراندن گوسفند ها که نیاز به تحصیل ندارد چرا که پسر عمویم ادامه تحصیل داده و مدتی را هم در شهر ساکن بود تا مدرک بگیرد اما اکنون به ایل بازگشته و گوسفندان را به چرا می برد.

علی فرهادی می افزاید: اما اگر بتوانم ادامه تحصیل بدهم دوست دارم مرزبان شوم از مرزهای کشورم در برابر بیگانگان محافظت کنم.

کم کم خجالت تنها دختر کلاس می ریزد وی هم از آرزوهایش می گوید: معلمی شغلی است که همیشه در ذهن خود می پرورانم و می خواهم با درس دادن به دانش آموزان عشایر به آنها کمک کنم تا آنها نیز همانند همنوعان خود از سواد کافی برخوردار شوند.

زهرا امامی می افزاید: ما از امکانات آموزشی کمی برخورداریم و در دوران کرونا نیز آسیب هایی دیدیم که هنوز هم جبران نشده است هر چند که معلم ما از هیچ تلاشی فرو گذار نبود.

وی می افزاید: مشکلات ما دانش آموزان عشایر فقط مربوط به تحصیل نیست بلکه از نظر بهداشتی هم کمبود داریم گاهی آب برای نوشیدن هم نداریم و راه های ما نامناسب هستند.

اما شیطنت آنها تمامی نداشت و همچنان سربسر یکدیگر می گذاشتند و می خندیدند، شاید از نظر شهرنشینان آرزوهای این دانش آموزان ساده به نظر برسد اما با شرایطی دارند؛ گویی به بلندای آسمان است پس مسوولان باید در این زمینه و در رفع مشکلات آنها همت کنند.

۱۸۹ هزار و ۸۳۶ دانش آموز خراسان شمالی در بیش از ۲ هزار باب آموزشگاه استان زیر نظر ۱۹ هزار نفر معلم تحصیل می کنند که از این تعداد ۱۰۸ هزار دانش آموز در مقطع ابتدایی و مابقی متوسطه است و در مجموع ۷۰۰ معلم در ۳۱۴ مدرسه عشایری فعالیت می کنند که به هفت هزار دانش آموز تعلیم می دهند.

استان یک میلیون نفری خراسان شمالی در شمال شرق کشور دارای اقوام کرد، کرمانج، ترک، ترکمن، تات و بلوچ است که صنایع دستی هر یک از آن ها ویژگی های منحصر به فردی دارد.

پنج هزار و ۳۵۰ خانوار عشایری خراسان شمالی بیش از ۷۰۰ هزار رأس دام سبک در اختیار دارند که ۲۵ درصد گوشت استان را تولید می‌کنند.

عشایر خراسان شمالی با جمعیتی بیش از ۳۰ هزار نفر در قالب ۲ ایل زعفرانلو و شادلو و ۳۸ طایفه با شیوه‌های سنتی کوچرو و نیمه کوچرو در این استان کوچروی می‌کنند.