وداع با استادی که «آمد، عاشقی کرد و رفت»

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، آیین بدرقه و تشییع پیکر زنده‌یاد محمدمهدی هراتی استاد پیشکسوت هنرهای تجسمی و عضو گروه تخصصی هنرهای سنتی و صنایع ‌دستی فرهنگستان هنر روز یکشنبه (هفتم خرداد) با حضور بهمن نامورمطلق رئیس فرهنگستان هنر، محمدعلی رجبی دوانی رئیس گروه تخصصی هنرهای سنتی و صنایع‌ دستی فرهنگستان هنر، حسین یاوری، راضیه یاسینی و سیدعبدالمجید شریف‌زاده از اعضای این گروه، حسن بلخاری استاد دانشگاه و جمعی از مسئولانT هنرمندان و خانواده این استاد فقید در رواق هنر فرهنگستان هنر برگزار شد.

رئیس فرهنگستان هنر در این آیین ضمن تسلیت به خانواده زنده‌یاد هراتی اظهارداشت: این استاد فقید چندرشته‌ای بود، محدودیت‌های مصنوعی و صورت‌بندی شده آموزش‌های مدرن را قبول نداشت و همچون حکمای قدیم در تمامی رشته‌های هنری فعالیت می‌کرد و تخصص داشت.

وی گفت: زنده‌یاد هراتی هنرمند، هنرپژوه، نسخه‌شناس، قرآن‌شناس، احیاگر کاغذ و احیاگر مرکب و دوات بود و هر جایی که می‌دید هنری رو به افول می‌گذارد، وی در آن حوزه قدم می‌گذاشت و سعی می‌کرد آن را احیا کند، زنده‌یاد هراتی نسبت به هنرهای سنتی با تعریف، نوآوری و احیاگری آنها را دوباره بازسازی و بازتولید کند و نمی‌گذاشت میراث چند هزار ساله از بین بروند.

نامورمطلق، ایران‌دوستی را از دیگر ویژگی‌های زنده‌یاد هراتی عنوان کرد و افزود: این استاد فقید به ایران بسیار علاقه داشت، با وجود اینکه خودش را وقف ایران کرده بود، بازهم همواره خود را به این آب و خاک مدیون می‌دانست، و وقتی درباره هویت هنری هنرهای سنتی ایران صحبت می‌شد، با یک غیرت و تعصبی از آن دفاع می‌کرد و اگر احساس می‌کرد در جایی به آن لطمه وارد می‌شود و هویت ایرانی در خطر است یا کشور دیگری می‌خواهد آن را مصادره کند، برآشفته می‌شد، این نشان می داد که استاد هراتی چقدر به هنرهای ایرانی و اسلامی عشق و علاقه دارد.

رئیس فرهنگستان هنر بیان کرد: زنده‌یاد هراتی همیشه سعی می‌کرد، در فعالیت‌ها و برنامه‌ها حضور داشته باشد. وی عاشقانه کار می‌کرد، آن انرژی زیادی را که داشت از عشق سرچشمه می‌گرفت و بزرگترین و سهمگین‌ترین نیرو، نیروی عشق است که منجر به فداکاری می‌شود و باعث می‌شود که از خودش بگذرد، نیرویی که فراتر از نیروهای دیگر بود، اگر بخواهم زندگی زنده‌یاد هراتی را خلاصه کنم باید بگویم که آمد، عاشقی کرد و رفت.

زنده‌یاد هراتی از خدوم‌ترین انسان‌ها به فرهنگ و هنر اسلامی ایرانی بود

رئیس گروه تخصصی هنرهای سنتی و صنایع‌ دستی فرهنگستان هنر نیز در این آیین گفت: ما امروز عزادار درگذشت یکی از عزیزترین و خدوم‌ترین انسان‌ها به فرهنگ و هنر اسلامی ایرانی هستیم، انسانی که با صداقت تمام زندگی کرد، در فعالیت‌های آموزشی، تحقیق و مسئولیت‌هایی که داشت با صداقت تمام، کار کرد، مقام ایشان را در مقام صدق می‌توان بیان کرد که بنا به فرموده حضرت علی(ع) صداقت ابتدای هر طریقی است.

رجبی دوانی افزود: مرحوم هراتی از بزرگانی بود که نتایج زندگی وی، در طول تاریخ فرهنگ و هنر ایران، ثبت شده است، کار این استاد فقید در نظام آموزشی، تالیف کتب درسی و آموزش هنر، برجسته است، استاد هراتی ضمن احیای فرهنگ و هنر کشور، بر آموزش سنتی تاکید داشت و در این کتاب‌ها نیز بر آشنایی با هنرهای اصیل ایرانی تاکید شده بود.

وی بیان کرد: استاد هراتی آموزه‌های خود را از پدرش گرفته بود، پدر وی نقاش و عارف بود و با شناخت عرفانی درس‌هایی را به فرزندشان داده است و ضمن آموزش روش‌های هنری، آداب معرفتی آنها را آموزش داد و نتیجه این آموزش استاد هراتی شد، وی نیز این سنت را در خانواده خود ادامه دادد. فرزندان استاد هراتی هم همه اهل هنر و معرفت هستند.

رئیس گروه تخصصی هنرهای سنتی و صنایع‌ دستی فرهنگستان هنر با اشاره به ویژگی استاد هراتی در تحقیق و پژوهش اظهارداشت: این استاد فقید وقتی به سراغ موضوعی می‌رفت فقط برای این نبود که فقط کتاب و مقاله‌ای به سایر مقالات و کتب اضافه کند، تا جایی که یک حقیقتی برای او مکشوف نمی‌شد، دست به قلم نمی‌برد و این سنت تحقیق و پژوهش در گذشته تاریخ ماست، هر کتاب و اثر وی دارای مطالب بکر است.

رجبی دوانی گفت: زنده‌یاد هراتی هر موضوعی را که در آثار و کتاب‌هایش مطرح می‌کرد، خودش آنها را تجربه می‌کرد. فرهنگستان کسی را از دست داد که آیینه فرهنگ و هنر ما بود. امیدواریم بتوانیم آثار استاد هراتی و خانوادی وی را در قالب مجموعه‌ای در فرهنگستان هنر گردآوری و منتشر کنیم و زمینه تحقیق و پژوهش در این آثار را برای آیندگان فراهم کنیم.

حسین یاوری عضو گروه تخصصی هنرهای سنتی و صنایع‌ دستی فرهنگستان هنر نیز در این آیین با گرامیداشت یاد استاد هراتی اظهارداشت: وی از خادمان قرآن کریم بود. زنده‌یاد هراتی یک معلم به مفهوم وسیع کلمه بود. این استاد فقید سهم بسزایی در تربیت معلمان هنر در وزارت آموزش و پرورش داشت.

وی گفت: زنده‌یاد هراتی بیش از ۶۰ جلد کتاب در زمینه آموزش هنر نوشته است که بسیار پرارزش هستند. علاوه بر آن در تالیف چندین مقاله و کتاب دیگر نقش داشت. استاد هراتی روحیه جست و گری داشت. نسخه‌شناسی برجسته بود.

یاوری افزود: زنده‌یاد هنر لایه‌چینی را احیرا کرد و جزو استادان کم‌نظیر در حوزه هنر بود. وی از پدر هنرهای سنتی را بسیار خوب و شایسته آموخته بود و در طول عمرش آموخت و آموخته‌ها را به هنرجویان و علاقه‌مندان منتقل کرد. زنده‌یاد هراتی به زیور علم و دانش آراسته بود. گروه‌ هنرهای سنتی فرهنگستان هنر اساتید و چهره‌های برجسته‌ای را در سال‌های اخیر از دست داده است و شگفتم ادامه این راه سنگلاخ هنرهای سنتی با نبود این اساتید چگونه طی خواهد شد.

شریف‌زاده مدرس دانشگاه، رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و عضو گروه تخصصی هنرهای سنتی و صنایع‌دستی فرهنگستان هنر نیز در این آیین بیان کرد: جایگاه اساتید برجسته و فقید هیچ‌گاه پر نخواهد شد، هر چند که جوانان با استعداد و شایسته‌ای در حوزه هنرهای سنتی فعالیت می‌کنند اما اساتید پیشکسوت و فقید در این حوزه هیچ جایگزینی ندارند.

وی اظهارداشت: زنده‌یاد هراتی به صورت متعصبانه، نه تعصب کورکورانه بلکه تعصب عاشقانه و آگاهانه نسبت به هنرهای سنتی داشت. تا پایان عمر همچنان در حوزه پژوهش و آگاهی بخشی و آموزش فعالیت می‌کرد. وی در پایه‌گذاری دانشکاه سوره همکاری داشت و در این دانشگاه سعی داشت که جریان استاد شاگردی را در آموزش هنر احیا کند، نقش استاد هراتی در تالیف کتاب‌های درسی هنر و احیای هنر لایه‌چینی بسیار قابل توجه است.

یکی از اعضای خانواده زنده‌یاد هراتی نیز ضمن قدردانی از اساتیدی که در آیین حضور پیدا کردند گفت: از کارهای ناتمام ایشان را به پایان برسانیم.

پس از قرائت فاتحه بر پیکر استاد هراتی، نماز میت بر پیکر وی خوانده شد. سپس پیکر برای تدفین به قطعه هنرمندان بهشت‌ زهرا(س) منتقل شد. آیین یادبود این هنرمند فقید روز دوشنبه(هشتم خرداد) از ساعت ۱۷ تا ۱۸:۳۰ در مسجد امیرالمؤمنین واقع در بلوار مزرداران برگزار می‌شود.

محمدمهدی هراتی استاد پیشکسوت هنرهای تجسمی و عضو گروه هنرهای سنتی و صنایع ‌دستی فرهنگستان هنر چهارم خرداد در ۸۱ سالگی درگذشت. وی متولد ۱۳۲۱ در قوچان بود، وی تحصیلات مقدماتی و متوسطه را در قوچان و مشهد به پایان رساند و پس از تحصیلات مقدماتی به تهران آمد و تا مقطع دکتری نقاشی و هنرهای سنتی در دانشگاه تهران تحصیل کرد.

زنده‌یاد هراتی پس از تدریس هنر و ریاضی در روستاهای مرزی خراسان، وارد انستیتو هنری تهران شد و از آن پس در محضر استادان صاحب نام ایران شاگردی کرد سپس خود صاحب تألیف و تدوین آثار بی‌شماری در عرصه هنر شد. وی هنگام بازنشستگی مسؤولیت گروه هنر دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی معاونت پژوهشی وزارت آموزش و پرورش را برعهده داشت او در این سمت خدمات بسیاری در زمینه اعتلای هنرهای اسلامی و ایرانی داشته است.

او علاوه بر زمینه‌های ادبی، تاریخی، و قرآنی در زمینه‌های هنرهای ایرانی و اسلامی نظیر طراحی، نقاشی سیاه‌قلم، رنگ و روغن، آبرنگ، قطاعی و لایه چینی، نگارگری، رنگ‌سازی سنتی، نقاشی روی چوب و قلمدان، نقاشی روی شیشه، سرامیک و چرم، نقاشی با رنگ‌های لعابی روی کاشی و سرامیک، خوشنویسی خطوط کهن آثاری ماندنی ارائه کرده است که بعضی از آثار او در موزه آستان قدس رضوی مشهد نگهداری می‌شود.

استاد هراتی در طول بیش از نیم قرن فعالیت هنری خود به‌ صورت حرفه‌ای بیش از پنجاه کتاب در حوزه‌های مختلف هنر نوشت و در مجامعه هنری و علمی و مجلات بیش از ۴۰ مقاله علمی ارائه کرده است. وی مدتی هم مسئولیت و مدیریت گروه‌های هنرهای تجسمی و نقاشی و هیئت علمی دانشگاه سوره را برعهده داشت.

یکی از ویژگی‌های بارز زنده‌یاد هراتی این بود که هنر را از از پدر خود آموخت و به فرزندان خود نیز راه و روش فعالیت در حوزه هنر را نشان داد و براین اساس، خاندان هراتی در سلک خاندان‌های هنری قرار می‌گیرند.

زنده‌یاد هراتی همچنین در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی بی‌شماری شرکت کرد و توانسته جوایز متعددی به خود اختصاص دهد که از آن جمله می‌‎توان به جایزه نخستین نمایشگاه بین‌المللی سمعی و بصری جهانی در تهران، جایزه دوم وزارت آموزش‌ و پرورش در دومین نمایشگاه سمعی و بصری کشور در تهران، جایزه بهترین پژوهشگر هنرهای ایرانی دوسالانه گرافیک ایران و موزه هنرهای معاصر، لوح تقدیر و جایزه ویژه ریاست‌ جمهوری برای تألیف سه جلد کتاب درباره هنرهای قرآنی و ارائه آثار و لوح تقدیر و جایزه نخست کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اشاره کرد.