به گزارش خبرنگار ایرنا، ایران از مناطق خشک و نیمه خشک که آب حیاتی‌ترین منبع آن در تامین امنیت غذایی به شمار می‌رود و درست به همین دلیل است که حرکت به سوی سبک‌های کشاورزی کم آب بر و پر بهره ضروری است.
کشت در شرایط کنترل شده گلخانه با کاهش چشمگیر مصرف آب و انرژی، برداشت چندبرابری و پایداری بیشتر نسبت به محیط باز، ضمن حفظ منابع ملی ارزشمند، اشتغال و درآمدزایی بسیار بالاتری برای کشاورز به همراه دارد.
این نوع کشاورزی به طور جدی مورد تاکید دولت سیزدهم نیز قرار گرفته به طوری که معاون وزیر جهاد کشاورزی در نیمه دوم سال گذشته اعلام کرد: دولت برای تسهیل کردن ورود کشاورزان و سرمایه‌گذاران به کشت گلخانه‌ای تا سقف ٨٠ درصد هزینه ایجاد گلخانه را در قالب تسهیلات دنبال می‌کند.
محمدمهدی برومندی به خبرنگار ایرنا گفته این تسهیلات با هدف توسعه این نوع کشاورزی و البته با تاکید بر گلخانه‌های تابع اقلیم در قالب طرح‌های بلندمدت تعریف شده است و سالانه حدود ۲ تا سه هزار هکتار به گلخانه‌های کشور اضافه می‌شود.
این رویکرد در استان فارس نیز به خوبی نمود داشته است و در حالی که تا سال ۱۴۰۰ در فارس تنها ۶۰۷ هکتار گلخانه در این استان راه‌اندازی شده بود، در یک و نیم سال گذشته از استقرار دولت سیزدهم بیش از هزار و ۴۰۰ هکتار گلخانه جدید اجرایی شده است.
به گفته مجتبی دهقان‌پور رییس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، افزایش بهره وری و صرفه جویی در مصرف آب، استفاده بهینه از نهاده‌های تولید و کاهش ریسک تولید از مزایای تولید در فضای گلخانه ای است.
همچنین او می‌گوید میزان تولید در کشاورزی گلخانه‌ای نیز۱۰ تا ۱۲ برابر بیشتر است.
براساس آمارهای سازمان جهاد کشاورزی استان فارس اکنون نزدیک به ۷۰۰ هکتار گلخانه در این استان فعال است و نزدیک به یک هزار و ۴۰۰ هکتار نیز با پیشرفت‌های فیزیکی متفاوت در دست اجرا است که برای تکمیل و بهره‌برداری از آن تسهیلگری می‌شود.
یکی از عواملی که کشت گلخانه‌ای را بسیار کارآمد کرده، امکان کنترل فضای مورد نیاز برای رشد گیاهان است که در فضای طبیعی امکان‌پذیر نیست؛ کنترل دما، رطوبت، ویژگی‌های خاک، نور و دیگر مولفه‌های رشد در محیط درون و بیرون از گلخانه برای افزایش تولید دست به دست هم می‌دهند.
اکنون یکی از واحدهای دانش‌بنیان مرکز رشد کشاورزی استان فارس موفق به تولید سامانه اتوماسیونی برای هوشمند گلخانه شده که همه فرآیندهای کنترل و حفاظت از گلخانه را انجام می‌دهد و هزینه آن نیز کمتر از یک سوم نمونه‌های خارجی است.
دستاورد این شرکت دانش‌بنیان شیرازی قادر است همه مولفه‌هایی که برای رشد گیاهان مورد نیاز است مانند رطوبت، شدت نور و رطوبت خاک را با سنسورهای خود دریافت و به سامانه ارسال کند تا پس از ذخیره و تحلیل برای تصمیم‌گیری درست و خودکار بکار گیرد.
با استفاده از این سامانه اتوماسیون علاوه بر اینکه گلخانه‌دار می‌تواند بر شرایط اقلیمی گلخانه خود از راه دور نیز نظارت کند، کنترل تجهیزات نیز خودکار انجام می‌شود به گونه‌ای که با افزایش دما فن روشن می‌شود و در صورت ثبت رطوبت بالا همراه با سنجش دیگر مولفه‌ها پنجره‌های گلخانه باز می‌شود تا رطوبت اضافی تخلیه شود.
به گفته احمد روحانی مدیر شرکت دانش‌بنیان سیمرغ هوشمند انرژی، این سامانه قادر است شرایط محیط بیرون گلخانه را نیز بسنجد تا از سازه گلخانه حفاظت کند؛ در این قالب با افزایش سرعت و شدت باد، به طور اتوماتیک پنجره‌های بالای گلخانه بسته می‌شود تا مانع از گرد و خاک و آلودگی شده و با روشن شدن فن و ایجاد فشار منفی پلاستیک به سازه گلخانه می‌چسبد تا این باد به آن آسیبی نرساند.
همه این اقدامات را پیشتر نیروی کارگر انجام می‌‍داد که استفاده از سامانه تولید شده ضمن کاهش خطای انسانی، عملکرد به موقع و فوری آن ضامن حفاظت از محصول و سازه گلخانه‌ها است.
مدیریت هوشمند گلخانه‌ها؛ از افزایش بهره‌وری تا مدیریت انرژی
به گفته روحانی مهمترین مزیت این سامانه افزایش بهره‌وری گلخانه در واحد سطح است که به مدد دقت بالای دستگاه میسر می‌شود.
او توضیح داد: هر یک از گیاهان شرایط دمایی و رطوبتی متفاوتی دارند که اگر به درستی و به موقع تنظیم نشود گلخانه به آفت‌های مخرب دچار می‌شود، سنسورهای این اتوماسیون مولفه‌های مختلف رشد را نظارت و به موقع کنترل می‌کند و از استرس گرما و سرمایی آن جلوگیری می‌کنند.
مدیریت انرژی از دیگر مزیت‌های مدیریت دانش‌بنیان گلخانه‌ها است؛ مدیر شرکت دانش‌بنیان سیمرغ هوشمند انرژی مرکز رشد کشاورزی شیراز در این باره گفت: ممکن است کارگر با احساس گرما فن گلخانه را در صبح روشن و عصر خاموش کند در حالی که این سامانه با حساسیت بالا تنها در زمان‌های مورد نیاز هر تجهیز را بکار می‌گیرد که ضمن افزایش عمر تجهیزات، مصرف انرژی را هم مدیریت می‌کند.
او ادامه داد: همه این کارها را در یک گلخانه یک هکتاری ۲ نیروی انسانی انجام می‌دهد که نصب این سامانه وقت آنها را برای پرداختن به دیگر امور گلخانه آزاد می‌گذارد.
روحانی کاهش استرس گلخانه دار را از دیگر مزایای هوشمندسازی گلخانه‌ها عنوان کرد چرا که در این صورت او می‌تواند تجهیزات خود را از راه دور نظارت و کنترل کند.
خودکفایی دانش‌بنیان در روزهای تحریم
هیچ‌یک از بخش‌های اقتصادی ایران از گزند تحریم‌های ظالمانه در امان نمانده است، بنابراین وابستگی در هر یک از بخش‌های صنعتی و تخصصی می‌تواند سدی در راه توسعه اقتصادی کشور باشد.
تجهیزات تولیدات یکی از نیازهایی است که تولید داخلی آنها تاثیر بسزایی در استقلال اقتصادی دارد.
به گفته مسئول این شرکت دانش بنیان، هیچ شرکت خارجی بخاطر تحریم‌ها در ایران فعالیت ندارد.
روحانی این را هم اضافه کرد که نمونه‌های خارجی ۲ تا ۱۵ هزار دلار قیمت دارد در حالی که حاصل تلاش متخصصان این دانش‌بنیان شیرازی حدود چهار هزار دلار هزینه دارد.
او پیش‌بینی کرد این هزینه کرد تنها در هشت تا ۱۲ ماه بازگشت سرمایه داشته باشد.
محصول این شرکت دانش بنیان اکنون تجاری سازی شده، مجوزهای تولید محصولات پیشرفته کشاورزی پارک علم و فناوری، پروانه بهره برداری از وزارت صمت و تاییدیه مرکز میکانیزاسیون وزارت کشاورزی را دارد و در مرکز مالکیت‌های فکری به ثبت رسیده است.
به گفته روحانی از ظرفیت اسمی تولید ۵۰ مورد در سال برخوردار است که اکنون با نیمی از این میزان تولید می‌کند.
او افزود: این تیم دانش بنیان از هفت متخصص در رشته‌های برق، برق قدرت، کامپیوتر، علوم اقتصادی و مدیریت بازار تشکیل شده که همگی تحصیلات تکمیلی دارند که اگر ظرفیت تولیدی آن تکمیل شود به پنج نیروی دیگر نیز نیاز دارد.
لزوم یک فرهنگسازی هوشمندانه برای افزایش بهره‌وری
کشاورزی گلخانه‌ای بهره‌وری چندین برابری نسبت به کشت در فضای باز دارد اما باز هم با بکارگیری راهکارهایی دانش محور می‌توان این کارایی را ارتقا داد.
اما حلقه مفقوده بکارگیری این امکانات فرهنگسازی است؛ اکنون براساس آمار وزارت جهاد کشاورزی ۱۴ درصد گلخانه ها از سیستم های هوشمند استفاده می‌کنند که بسیاری از آنها هم در سطحی محدود از این تجهیزات بهره می‌برند.
به اعتقاد روحانی باید برای افزایش اعتماد به چنین تکنولوژی‌هایی فرهنگسازی کرد. کاری که مجموعه دانش‌بنیان او با پیاده سازی سیستم هوشمند خود در ۳۰ گلخانه فارس با هدف آشنایی و جلب اعتماد دیگر فعالان این عرصه آغاز کرده است.
نظر شما