حضور ۴۶ دانشگاه ایران در رتبه‌بندی لایدن ۲۰۲۳/ایران در صدر کشورهای اسلامی

به گزارش روز شنبه گروه علم و آموزش ایرنا از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، احمد فاضل‌زاده اظهار داشت: تعداد دانشگاه های حاضر از جمهوری اسلامی ایران در این رتبه بندی ۴۶ دانشگاه است که این آمار در سال قبل ۴۴ دانشگاه بوده است. نمودار زیر رشد عملکرد تعداد دانشگاه های کشور در رتبه‌بندی لایدن را نمایش می دهد.

رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام ادامه داد: دانشگاه تهران با نمره ۱۴۴ در مرجعیت علمی رتبه اول، دانشگاه پزشکی تهران با نمره ۲۴۷ در مرجعیت علمی رتبه دوم، دانشگاه تربیت مدرس با نمره ۳۲۸ در مرجعیت علمی رتبه سوم، دانشگاه صنعتی امیرکبیر با نمره ۳۴۴ در مرجعیت علمی رتبه چهارم و دانشگاه علم و صنعت با نمره ۳۵۰ رتبه پنجم را در معیار مرجعیت علمی کسب کرده‌اند.

جایگاه کشورهای اسلامی در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳

فاضل زاده یادآور شد: ایران با حضور ۴۶ دانشگاه در این نظام رتبه بندی، همچون سال های گذشته بین کشورهای اسلامی رتبه نخست را به لحاظ تعداد دانشگاه در اختیار خود دارد. پس از جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و مصر به ترتیب با ۳۶ و ۱۳ دانشگاه رتبه های دوم و سوم را دارند. در جدول زیر تعداد دانشگاه های کشورهای اسلامی در نظام رتبه بندی لایدن، نشان داده شده است.

وی همچنین اظهار داشت: لایدن یکی از نظام های معتبر ارزیابی دانشگاهی است که هر ساله دانشگاه های برتر دنیا را بر اساس مجموعه پیچیده ای از شاخص های معتبر علم سنجی ارزیابی و رتبه بندی می‌کند. در سال ۲۰۲۳، دانشگاه های جهان با دو دسته شاخص وابسته به اندازه و مستقل از اندازه در قالب چهار معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در رتبه بندی لایدن مورد ارزیابی قرار گرفتند.

رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام افزود: در رتبه بندی لایدن، از تولیدات علمی دانشگاه ها در نمایه های پایگاه وب او ساینس/ WoS استفاده شده است. بازه زمانی لحاظ شده در انتشارات دانشگاه ها ۲۰۲۱-۲۰۱۸ و استنادها تا پایان سال ۲۰۲۲ است. در این رتبه بندی تنها شکل انتشاراتی پذیرفته شده مقاله و مقاله مروری هستند و سایر قالب های انتشاراتی مانند کتاب و مقاله کنفرانس و... از بررسی حذف می شوند.

فاضل زاده گفت: معیار مرجعیت علمی (تاثیر علمی) از تعداد کل انتشارات و شاخص هایی چون مقالات ۱ درصد برتر، مقالات ۵ درصد برتر، مقالات ۱۰ درصد برتر و مقالات ۵۰ درصد برتر به صورت تعداد و سهم از کل و تعداد کل انتشارات، مجموع و میانگین تعداد استنادهای انتشارات دانشگاه و مجموع و میانگین تعداد استنادات نرمال شده (به رشته و سال) دانشگاه بهره گرفته است.

در معیار دیپلماسی علمی از شاخص هایی چون تعداد کل انتشارات، همکاری علمی، همکاری بین المللی، همکاری صنعتی، همکاری علمی با فاصله جغرافیایی کمتر از ۱۰۰ کیلومتر و همکاری علمی با فاصله جغرافیایی بیشتر از ۵۰۰۰ کیلومتر (به صورت تعداد و سهم از کل) استفاده کرده است. معیار دسترسی به انتشارت آزاد نیز از تعداد کل انتشارات و شاخص های انتشارات دسترسی آزاد، انتشارات دسترسی آزاد طلایی، انتشارات دسترسی آزاد برنز، انتشارت دسترسی آزاد سبز (به صورت تعداد و سهم از کل) تشکیل می شود.

وی تاکید کرد: معیار تنوع جنسیتی نیز از تعداد کل نویسندگان و شاخص هایی از جمله تعداد نویسندگان زن و مرد، تعداد و نسبت نویسندگانی که جنسیت آنها مشخص نیست، نویسندگان مرد (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان زن (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان مرد (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن)، نویسندگان زن (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن) است.

رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام ادامه داد: نظام رتبه بندی لایدن بر خلاف سایر نظام های رتبه بندی موجود در سطح دنیا، برای دانشگاه های حاضر رتبه ای واحد محاسبه نمی کند؛ بلکه دانشگاه ها بر اساس معیارها و شاخص های موجود در نظام لایدن رتبه بندی می‌شوند. از این رو یکی از ویژگی های رتبه بندی لایدن این است که به دانشگاه های حاضر در رتبه بندی خود، رتبه کل را برگرفته از تاثیر کلیه شاخص ها و وزن های مرتبط با آن ها اختصاص نمی دهد بلکه برای تمامی دانشگاه ها در این شاخص ها نمرات و رتبه ها را جداگانه محاسبه و منتشر می کند.