افزایش تعداد دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی لایدن/ ایران رتبه نخست در کشورهای اسلامی

لایدن یکی از نظام های معتبر ارزیابی دانشگاهی است که هر ساله دانشگاه های برتر دنیا را بر اساس شاخص های معتبر علم سنجی مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار می دهد.

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری، منصوره صراطی افزود: ایران در بین کشورهای اسلامی با حضور ۴۴ دانشگاه رتبه نخست، ترکیه با ۳۲ دانشگاه رتبه دوم و مصر با ۱۰ دانشگاه رتبه سوم را دارند.

وی اظهار داشت: دانشگاه ها در سال ۲۰۲۲، در قالب چهار معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در لایدن مورد رتبه بندی قرار گرفتند. این ارزیابی ها از تولیدات علمی دانشگاه ها در سال های ۲۰۱۷ الی ۲۰۲۰ از پایگاه اطلاعاتی Web Of Science استفاده کرده است.

مدیر گروه رتبه بندی مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری ادامه داد: معیار مرجعیت علمی (تاثیر علمی) از تعداد کل انتشارات و شاخص هایی چون مقالات ۱ درصد برتر، مقالات ۵ درصد برتر، مقالات  ۱۰درصد برتر و مقالات ۵۰ درصد برتر به صورت  تعداد و سهم از کل و نیز تعداد کل انتشارات، مجموع و میانگین تعداد استنادهای انتشارات دانشگاه و مجموع و میانگین تعداد استنادات نرمال شده (به رشته و سال) بهره گرفته است. در معیار دیپلماسی علمی از شاخص هایی چون تعداد کل انتشارات، همکاری علمی، همکاری بین المللی، همکاری صنعتی، همکاری علمی با فاصله جغرافیایی کمتر از ۱۰۰ کیلومتر و همکاری علمی با فاصله جغرافیایی بیشتر از پنج هزار کیلومتر (به صورت  تعداد و سهم از کل) استفاده کرده است.

معیار دسترسی آزاد به انتشارات نیز از شاخص­ های تعداد کل انتشارات، انتشارات دسترسی آزاد، انتشارات دسترسی آزاد طلایی، انتشارات دسترسی آزاد هیبرید، انتشارات دسترسی آزاد برنز، انتشارت دسترسی آزاد سبز (به صورت  تعداد و سهم از کل) تشکیل می­شود.

به گفته صراطی معیار تنوع جنسیتی نیز شامل شاخص ­های همکاری با نویسندگانی که جنسیت آنها مشخص نیست، نویسندگان مرد (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان زن (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان مرد (به معیار تنوع جنسیتی نیز شامل شاخص­ های همکاری با نویسندگانی که جنسیت آنها مشخص نیست، نویسندگان مرد (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان زن (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان مرد (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن)، نویسندگان زن (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن) است. جدول زیر معیارها و شاخص­ های رتبه­ بندی لایدن نشان داده شده است.

وی ادامه داد: نظام رتبه بندی لایدن بر خلاف سایر نظام های رتبه بندی موجود در سطح دنیا، برای دانشگاه های حاضر در نظام خود، رتبه ای واحد محاسبه نمی کند بلکه دانشگاه ها بر اساس معیارها و شاخص های موجود در نظام لایدن مورد رتبه بندی قرار می گیرند. از این رو یکی از ویژگی های رتبه بندی لایدن این است که به دانشگاه های حاضر در رتبه بندی خود، رتبه کل که برگرفته از تاثیر کلیه شاخص ها و وزن های مرتبط با آن ها است، اختصاص نمی دهد بلکه، برای کلیه دانشگاه ها در این شاخص ها نمرات و رتبه ها را جداگانه محاسبه و منتشر می کند.

حضور دانشگاه های ایران در رتبه بندی لایدن

مدیر گروه رتبه بندی مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری گفت: تعداد دانشگاه های حاضر از ایران در این رتبه بندی ۴۴ دانشگاه است که این آمار در سال قبل ۳۶ دانشگاه بوده است. نمودار بالا رشد عملکرد تعداد دانشگاه های کشور در رتبه‌بندی لایدن را نمایش می دهد. تعداد ۸ دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، محقق اردبیلی، خوارزمی، کردستان، سیستان و بلوچستان، صنعتی شیراز، بین المللی امام خمینی در این رتبه بندی حضور نداشتند.

وی افزود: دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس، پزشکی شهید بهشتی، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف، علم و صنعت ایران، تبریز، صنعتی اصفهان، آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، علوم پزشکی ایران، فردوسی مشهد، شیراز، علوم پزشکی تبریز، شهید بهشتی، علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی شیراز، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، علوم پزشکی اصفهان، گیلان، اصفهان، پیام نور، شهید باهنر کرمان، ارومیه، کاشان، علوم پزشکی کرمانشاه، سمنان، رازی، شاهرود، بوعلی سینا، صنعتی نوشیروانی بابل، یزد، علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، زنجان، شهید چمران اهواز، محقق اردبیلی، خوارزمی، صنعتی سهند، کردستان، مازندران، صنعتی مالک اشتر، بین المللی امام خمینی(ره)، صنعتی شیراز، سیستان و بلوچستان در سال ۲۰۲۲ در رتبه بندی لایدن حضور دارند.

جایگاه کشورهای اسلامی در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۲

صراطی همچنین گفت: ایران با حضور ۴۴ دانشگاه در این نظام رتبه بندی، همچون سال های گذشته در بین کشورهای اسلامی رتبه نخست را به لحاظ تعداد دانشگاه در اختیار خود دارد. پس از ایران ترکیه و مصر به ترتیب با ۳۲ و ۱۰ دانشگاه رتبه های دوم و سوم را دارند. در جدول زیر تعداد دانشگاه های کشورهای اسلامی در نظام رتبه بندی لایدن، نشان داده شده است.