توانمندی سازمان همکاری شانگهای در توسعه و پذیرش کشورهای جدید

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، بیست و سومین نشست شورای سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای (SCO) که قرار است چهارم ژوییه (۱۳ تیر ماه) به میزبانی مجازی هند برگزار شود، توجه جهانی را به خود جلب کرده است.

با توجه به اینکه سازمان همکاری شانگهای به عنوان بستری برای گفتگو و همکاری بین کشورهای عضو آن تلاش کرده است، قالب مجازی بر اهمیت تداوم تعامل بین المللی با وجود چالش های ناشی از محدودیت های فیزیکی تاکید می کند.

سازمان همکاری شانگهای که در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد و همواره شاهد افزایش پیوسته اعضای خود بوده است. این ائتلاف یک نهاد چندوجهی، شامل برنامه ریزی سیاسی، اقتصادی، امنیت بین‌المللی و دفاعی در سراسر اوراسیا است. سازمان همکاری شانگهای که از شانگهای پنج، در سال ۱۹۹۶ توسط چین، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان تأسیس شد، در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ شکل گرفت و زمانی که این کشورها به همراه ازبکستان در شانگهای گرد هم آمدند، هدف آنها تقویت همکاری های سیاسی و اقتصادی بود.

منشور سازمان همکاری شانگهای که در ۷ ژوئیه ۲۰۰۲ امضا و در ۱۹ سپتامبر ۲۰۰۳ اجرا شد، نشان دهنده تأسیس رسمی سازمان بود. از آن زمان، اعضای آن به هشت کشور افزایش یافته است که هند و پاکستان در ۹ ژوئن ۲۰۱۷ به عضویت آن درآمدند.

سازمان همکاری شانگهای اکنون دارای هشت کشور عضو کامل، چهار کشور ناظر و ۱۴ شریک گفت و گو است. بلاروس متقاضی عضویت در سازمان همکاری شانگهای است در حالی که عضویت دائم ایران، در اجلاس بیست و سوم نهایی می شود.

اهمیت یافتن سازمان همکاری شانگهای به طور غیرقابل انکاری نشان دهنده یک پیروزی در حوزه همکاری های اوراسیا است. در حالی که چالش ها همچنان ادامه دارد، سازمان همکاری شانگهای از زمان آغاز به کار خود گام‌های قابل توجهی برداشته است و برای مقابله با مسائل مهم از جمله اتحاد درون اعضا، چالش‌های اقتصادی و تقویت چارچوب نهادی خود تلاش کرده است. چنین تلاش‌هایی نه تنها اهمیت منطقه‌ای این سازمان را افزایش داده است، بلکه نوید می‌دهد عصر منطقه‌گرایی احیا شده است.

همانطور که سازمان همکاری شانگهای در مسیر خود استقامت می کند، آماده است تا از پتانسیل جمعی کشورها استفاده و محیطی را برای همکاری همه جانبه ایجاد و در نهایت راه را برای آینده ای مرفه تر هموار کند.

سازمان همکاری شانگهای به عنوان بزرگترین سازمان منطقه ای که بیش از ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی، ۶۰ درصد از خشکی اوراسیا و ۴۰ درصد از جمعیت جهان را در بر می گیرد، از اهمیت استراتژیک بسیار بالایی برخوردار است.

کشورهای عضو این مشارکت گسترده که قلمروهای وسیع اوراسیا را در بر می گیرد، به طور فزاینده ای آن را نه تنها به عنوان یک پلتفرم امنیتی منطقه ای، بلکه به عنوان یک مجمع در حال تحول برای همکاری های اقتصادی منطقه ای بیشتر می بینند. سازمان همکاری شانگهای به جای یک نهاد صرفاً متمرکز بر امنیت، پتانسیل وسیعی از امکانات اقتصادی ناشناخته را نشان می دهد.

در اجلاس سال گذشته کشورهای عضو، تلاش برای بازتعریف هدف سازمان همکاری شانگهای را آغاز و آن را به عنوان سازمانی با اهداف اقتصادی و زیرساختی گسترده تر معرفی کردند. این اهداف شامل ارتقای مسیرهای حمل و نقل جدید، تنوع کانال های ارتباطی، تضمین زنجیره تامین پایدار و تسهیل فرصت های رشد گسترده است.

سازمان همکاری شانگهای با پذیرش یک رویکرد اقتصادی و زیرساخت‌ محور قصد دارد پتانسیل خود را به عنوان یک نیروی محرکه برای توسعه منطقه‌ای استفاده کند. این سازمان با تمرکز بر تقویت همکاری های فرامرزی، به دنبال سرمایه گذاری بر منابع و قابلیت های متنوع کشورهای عضو است. سازمان همکاری شانگهای با تسهیل جابجایی کالاها، خدمات و ایده ها تلاش می کند تا محیطی مساعد برای رشد و شکوفایی پایدار ایجاد کند.

این نهاد با استفاده از قدرت جمعی خود، می تواند سرمایه گذاری را تشویق کند، نوآوری های تکنولوژیکی را ارتقا دهد و محیطی مناسب برای رونق کسب و کارها ایجاد کند و گسترش تمرکز و تنظیم مجدد اهداف سازمان همکاری شانگهای نشان دهنده رویکردی فراگیرتر و مشارکتی است که بر رفاه و منافع اقتصادی همه کشورهای عضو تأکید دارد.

تحول سازمان همکاری شانگهای با یک مکانیسم همکاری متمرکز بر مبارزه با «سه نیروی تروریسم، تجزیه طلبی و افراط گرای» در حوزه هایی که سیاست، امنیت، اقتصاد و علوم انسانی را در بر می گیرد، بسیار اهمیت دارد و نشان می دهد این سازمان رویکرد جامع به توسعه منطقه ای را تسهیل کرده و باعث ایجاد حسن نیت در میان کشورهای عضو شده است.

این نکته بسیار اهمیت دارد که کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر تمایل شدیدی برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای ابراز کرده اند. انعطاف پذیری سازمان همکاری شانگهای گواهی بر توانایی این ائتلاف در فراتر رفتن از اختلافات سیاسی، تاریخی و فرهنگی، از جمله اختلافات ارضی و اختلافات ایدئولوژیک است.

رئیس جمهوری در نشست سران شانگهای به عنوان عضو اصلی سخنرانی می‌کند

رئیس جمهوری به عنوان یکی از اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای و به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران در بیست و سومین اجلاس سران این سازمان که به شکل ویدئوکنفرانس در دهلی‌نو برگزار می‌شود، سخنرانی می‌کند.

آیت الله سید ابراهیم رئیسی، به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران، برای اولین بار به عنوان عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای، در بیست و سومین نشست سران این سازمان که صبح سه‌شنبه (۱۳ تیرماه) به شکل ویدئوکنفرانس در دهلی‌نو هند برگزار می شود، به تشریح دیدگاه‌ها و مواضع کشورمان می‌پردازد.

جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۵ عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای بود و درخواست کشورمان برای عضویت رسمی و کامل در این سازمان نیز پس از ۱۶ سال، در اولین حضور آیت الله رئیسی به عنوان رئیس جمهور اسلامی ایران، در بیست و یکمین نشست سران شانگهای در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان، در شهریور ۱۴۰۰ به تایید هشت عضو دیگر سازمان رسید و ایران نهمین عضو این سازمان مهم منطقه‌ای شد.

فرآیند فنی و انجام تعهدات رویه‌ای تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای اصلی نیز در بیست و دومین نشست سران سازمان همکاری شانگهای در سمرقند به تصویب اعضا رسید.

با پایان یافتن فرآیند عضویت قطعی کشورمان در سازمان شانگهای، یکی از دستورات اصلی بیست و سومین نشست سران سازمان که به شکل مجازی و به میزبانی هند برگزار می‌شود، اعلام عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای خواهد بود.

با توجه به سیاست اعلامی دولت سیزدهم در عرصه روابط خارجی و اولویت دادن به گسترش روابط با کشورهای همسایه و منطقه، عضویت در سازمان منطقه‌ای شانگهای ظرفیت‌های زیادی را در زمینه توسعه مناسبات با کشورهای عضو در اختیار کشورمان قرار می‌دهد.

سازمان همکاری شانگهای در حوزه‌های بسیاری نظیر حوزه اقتصادی فعالیت می‌کند و جمهوری اسلامی ایران، از این پس می‌تواند منافع منطقه‌ای خود را در این حوزه‌ها موثرتر دنبال و تامین کند.

همچنین کشورمان به لحاظ برخورداری از زیرساخت‌های مناسب و شبکه‌های حمل و نقل ریلی و جاده‌ای، فرودگاه‌ها و بنادر، به ویژه بندر چابهار در دهانه اقیانوس هند، می‌تواند نقش مناسبی از نظر اقتصادی در این سازمان ایفا کند.

از سوی دیگر دو کشور بزرگ واردکننده انرژی در جهان یعنی چین و هند در این سازمان عضویت دارند و ایران نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان انرژی، فرصت‌های خوبی را برای تقویت همکاری با این کشورها در چارچوب سازمان شانگهای خواهد داشت.

طرح کمربند- راه، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و همکاری‌های منطقه‌ای در دیگر حوزه‌ها از دیگر مسائلی هستند که بیش از پیش بر اهمیت عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای به عنوان عضو اصلی می‌افزاید. سیستم تصمیم‌گیری در سازمان شانگهای که بر اساس اجماع است نیز به کشورهای عضو فرصت دفاع برابر از منافع و اهداف خود را می‌دهد.