سازمان همکاری شانگهای در ایستگاه ۲۳؛ روز تاریخی برای ایران

به گزارش روز یکشنبه ایرنا، نشست سران سازمان همکاری های شانگهای، در روزهای آتی سوم و چهارم ژوییه (۱۲ و ۱۳ تیر ماه)، به میزبانی هند برگزار می‌شود، بنا به تصمیم کشور میزبان به صورت آنلاین و مجازی برگزار خواهد شد.

بیست و دومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای شهریور ماه گذشته به میزبانی شهر سمرقند ازبکستان و با حضور سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.

سازمان همکاری شانگهای یک سازمان همکاری امنیتی و تجاری برای کشورهای اوراسیا است، این سازمان توسط روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد. هند و پاکستان در سال ۲۰۱۷ به آن ملحق شدند. سازمان همکاری شانگهای دارای چندین شریک گفتگو و ناظر در سراسر آسیا، از جمله خاورمیانه است.

تصمیم هند به برگزاری این اجلاس بصورت مجازی که عملا فرصت های زیادی را برای انجام دیدارها و رایزنی های دو یا چند جانبه مهم میان سران کشورهای عضو از بین برد، می تواند انتقادهایی را نسبت به میزبانی دولت دهلی نو از این اجلاس مهم بدنبال داشته باشد.

اجلاس بیست و سوم سران سازمان همکاری شانگهای، روز تاریخی برای ایران

یکی از مهم ترین رویدادهای نشست قریب الوقوع سران سازمان همکاری شانگهای، تصویب عضویت رسمی و کامل ایران در این نهاد خواهد بود. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه روز گذشته گفت: عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای در نشست آتی سران کشورهای عضو این سازمان همکاری بین‌المللی در ۱۳ تیرماه جاری رسمیت خواهد یافت.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز اخیرا اعلام کرد: عضویت دائمی ایران در سازمان شانگهای تیرماه امسال و با حضور آیت الله رئیسی نهایی می‌شود.

بختیار خاکیموف نماینده ویژه رئیس‌جمهوری فدراسیون روسیه در امور سازمان همکاری شانگهای نیز معتقد است: تهران به تعهدات رویه ای خود برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای عمل کرده است.

وی اظهار داشت:‌ در اجلاس آتی سازمان همکاری شانگهای در دهلی نو که چهارم جولای (۱۳ تیرماه) در قالب ویدئو کنفرانس برگزار خواهد شد، یکی از تصمیمات کلیدی، پیوستن ایران به عنوان یک عضو کامل خواهد بود.

ایران در سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای پیوست و یک سال بعد برای عضویت کامل در این سازمان درخواست داد. این درخواست بحث‌های زیادی را برانگیخت و سرانجام در بیست و یکمین اجلاس سران در سال ۲۰۲۱، با عضویت کامل ایران موافقت شد.

دستور کار اجلاس سازمان همکاری شانگهای ۲۰۲۳

همکاری در زمینه راهبردهای علیه افراط گرایی، در راس دستور کارهای هند به عنوان میزبان، برای نشست سازمان همکاری شانگهای قرار خواهد گرفت.

هند به عنوان میزبان این اجلاس همچنین برای توافقنامه های اتصال فراگیر موسوم به کریدور حمل و نقل بین المللی شمال جنوب با محوریت بندر چابهار به دنبال تایید دیگر کشورهای عضو خواهد بود در حالی که چین از طرح کمربند و جاده (BRI) به عنوان مدل اتصال اوراسیا دفاع خواهد کرد.

برخی کارشناسان معتقدند امکان دارد هند، مانند سال های گذشته، با توجه به ملاحظات دیرینه خود نسبت به طرحی به نظر دهلی نو حاکمیت این کشور را نقض می کند، ارجاع طرح کمربند-جاده را در بیانیه مشترک سازمان همکاری شانگهای امضا نکند.

پیش از این آجیت دووال، مشاور امنیت ملی هند، در جلسه ای به آژانس امنیت ملی سازمان همکاری شانگهای گفته بود اعضای این گروه باید به تمامیت ارضی کشورها احترام بگذارند و به دنبال برتری نظامی یکجانبه در مناطق مجاور نباشند.

اظهارات او با توجه به چالش های مداوم هند برای کریدور اقتصادی چین-پاکستان هنگام عبور از منطقه مورد مناقشه کشمیر اهمیت پیدا می کند.

از جمله دیگر موضوعات مرتبط با امنیت که بر اوراسیا تأثیر می گذارد، مقابله با تروریسم و ایجاد ثبات در افغانستان در راس دستور کار نشست مجازی به رهبری نخست وزیر نارندرا مودی و با حضور روسای جمهور روسیه، چین، ایران و آسیای مرکزی قرار خواهد گرفت.

هفته گذشته، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز جمعه گفت که ایران در جلسه پیش روی سازمان همکاری شانگهای، به عنوان عضو کامل پذیرفته خواهد شد و از این پس، فضای سازمان همکاری شانگهای با در نظر گرفتن اعضای جدید و کشورهای شریک گفتگو، از اروپا و خاورمیانه تا جنوب و جنوب شرق آسیا امتداد دارد.

ایران در سال ۲۰۰۵ ناظر سازمان همکاری شانگهای شد. درخواست ایران برای عضویت کامل در سال ۲۰۲۱ پذیرفته شد. سال گذشته ایران یادداشت تعهداتی برای پیوستن به عضویت دائمی امضا کرد.

ایران همچنین به دنبال تجارت بیشتر با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای و همچنین روابط بهتر به طور کلی با روسیه و چین است. تجارت ایران با کشورهای سازمان همکاری شانگهای از اسفند تا مرداد سال گذشته با ۳۱ درصد افزایش به بیش از ۱۷ میلیارد دلار رسید.

عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، بر اساس توافقات صورت گرفته با روسیه و هند برای توسعه کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب به عنوان رقیب کانال سوئز، اهمیت زیادی برای تجارت آسیا دارد.

هند چهار بیانیه مشترک، در مورد همکاری در راهبردهای رادیکال زدایی، ترویج ارزن و سبک زندگی پایدار برای رسیدگی به تغییرات آب و هوا و تحول دیجیتال، پیشنهاد کرده است که در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، تصویب خواهد شد.

مهمانان نشست: از رییس جمهوری چین تا نخست وزیر پاکستان

طبق اعلام وزارت خارجه چین، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به عنوان یکی از سخنرانان محوری این نشست، به صورت مجازی در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای شرکت خواهد کرد. اجلاس شانگهای، برای رییس جمهور چین، همواره از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.

وزارت امور خارجه پاکستان نیز اعلام کرد که شهباز شریف نخست وزیر پاکستان پس از دعوت همتای هندی خود نارندرا مودی از وی در نشست مجازی سازمان همکاری شانگهای (SCO) در چهارم ژوئیه شرکت خواهد کرد.

پیش از این نیز حسین امیرعبدالهیان وزیر امور خارجه ایران از شرکت سید ابراهیم رییسی رئیس جمهوری اسلامی ایران در این نشست خبر داده بود.

به هرحال با توجه به تصمیم ناگهانی هند به برگزاری این اجلاس به صورت مجازی، احتمال انجام تغییرانی در ترکیب مقامات و سران شرکت کننده در این اجلاس دور از انتظار نیست.

ریاست ۲۰۲۴ سازمان همکاری شانگهای

پس از این نشست، قزاقستان، ریاست سازمان همکاری شانگهای را از هند تحویل می گیرد و از ژوئیه ۲۰۲۳ تا ژوئیه ۲۰۲۴ (تیر ۱۴۰۲ تا تیر ۱۴۰۳) در این جایگاه باقی خواهد ماند.

قزاقستان در دوران ریاست خود بر مسائل امنیتی، اقتصادی و تجاری، انرژی و مراقبت های بهداشتی تمرکز خواهد کرد. در همین حال، هند امیدوار است از این پلت فرم برای طرح موضوعاتی مانند راهبردهای رادیکال زدایی و سبک زندگی پایدار برای رسیدگی به تغییرات اقلیمی در نشست سران سازمان همکاری شانگهای در اواخر سال جاری استفاده کند..

ریاست قزاقستان تا ژوئیه ۲۰۲۴ ادامه خواهد داشت و با نشستی در شهر آستانه، پایتخت این کشور به پایان می رسد، در این دوره آلماآتی به پایتخت گردشگری و فرهنگی سازمان همکاری شانگهای تبدیل خواهد شد که در آن چندین رویداد برنامه ریزی شده است. قزاقستان نیز مانند هند در نظر دارد همکاری در مبارزه با تروریسم، افراط گرایی و جدایی طلبی را تقویت کند.