به گزارش ایرنا، اوقات فراغت واژه‌ای آشنا برای عموم جامعه است به ویژه وقتی فصل بهار به پایان می رسد این مقوله مهم در بین خانواده های ایرانی رنگ و لعاب دیگری پیدا می کند.
امروزه با فرا رسیدن فصل تابستان، ثبت نام فرزندان در کلاس های مختلف و متنوع به یکی از دغدغه های خانواده‌ها تبدیل می شود هرچند دستگاه های متولی امر می کوشند شرایط بهتری را برای گروه های هدف خود فراهم کنند.
به عقیده کارشناسان امر، اوقات فراغت فعالیتی است که اعضای جامعه فارغ از اجبارهای محیط کار و الزامات زندگی، از طریق آن استعدادهای خود را توسعه و شخصیت خود را گسترش می‌دهند، البته چگونگی گذران اوقات فراغت هم بازتابی از شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر جامعه است و استفاده مطلوب از اوقات فراغت می‌تواند تاثیر درخور توجهی در بهبود کیفیت زندگی اجتماعی و اقتصادی افراد جامعه داشته باشد.
با توجه به فرارسیدن فصل تابستان و ضرورت پرداختن به برنامه‌های اوقات فراغت، خبرنگار ایرنا میزگردی با عنوان " نقش دستگاه های متولی امر در این زمینه " با حضور حجت الاسلام حمید حسنی رییس اداره امور قرآنی اداره کل تبلیغات اسلامی زنجان، حسین میرزایی معاون پرورشی اداره کل آموزش و پرورش استان، حمیدرضا اسماعیلی سرپرست امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان استان و علی ذوالقدر جامعه شناس برگزار کرده است.
ایرنا. اوقات فراغت چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟
ذوالقدر جامعه شناس: تعریف های متعددی از اوقات فراغت وجود دارد، در این میان، موضوع مهم ایجاد شوق و رغبت در مخاطبان و افزایش حق انتخاب آنها میان برنامه ها اصل مهمی است و هرچقدر برنامه های اوقات فراغت را برای تمامی گروه های سنی افزایش دهیم تا حق انتخاب داشته باشند، اقدام خوبی به شمار می رود.
نگاه جامعه شناسانه به مقوله اوقات فراغت، فرصتی برای سازندگی است تا مخاطب به بالندگی برسد درحالیکه اغلب برنامه ریزان تمامی برنامه ها را به گروه های سنی خاص متمرکز می کنند.
اصلیترین موضوع در این زمینه اعتبارات است چرا که با کمبود اعتبارات، امکان پیشبرد بسیاری از برنامه های دستگاه های اجرایی وجود ندارد و همه ساله پایش دقیقی در برنامه های اوقات فراغت انجام نمی گیرد و فعالیت دستگاه های اجرایی به صورت جزیره ای است و مفهوم مشترکی در آنها برقرار نیست بنابراین باید به سمت نهادینه شدن این مفهوم حرکت کرد تا نظامندی ایجاد شود.
آیین نامه های مختلفی از سوی دستگاه های اجرایی در حوزه اوقات فراغت اعلام می شود اما جامعیت کافی ندارد، تا زمانی که نیازهای مخاطب را نسنجیم نمی توانیم به موفقیت های مورد نظر دست یابیم.
موضوع دیگر اینکه این مقوله مهم را باید از بستر اجتماعی نگاه کرد، چون هزینه های اقتصادی و سرانه های آن در انتخاب برنامه های اوقات فراغت اهمیت ویژه ای دارد.
اعتماد به برنامه های دولتی نیز از دیگر موضوعات این بخش است، در این ارتباط بخش خصوصی چندان فعال نیست، هرچند دولت تلاش دارد این حوزه را فعال کند اما هنوز نتوانسته است اعتماد قشر مخاطب خود را کسب کند.
همچنین اثر بخشی برنامه های اوقات فراغت اهمیت بسزایی دارد، از طرفی باید توجه داشت الگوهای اوقات فراغت تغییر یافته است به طوری که این نوع الگوها در نسل های قبلی به صورت فعال و جمعی بود اما اکنون منفعل، غیر فعال و به صورت فردی شده است.
از مهمترین آسیب های برنامه های اوقات فراغت می توان به نگاه فصلی، برنامه ریزی برای یک گروه سنی خاص، نبود تمرکز و تخصص در اجرای برنامه ها، نداشتن جذابیت کافی و دربرگیری سطح محدود را اشاره کرد.
همچنین بسیاری از جوانان اوقات فراغت خود را بی هدف می گذرانند چون برنامه ای ندارند و مشکل پرداخت هزینه برای بسیاری از برنامه ها مطرح است.
در این خصوص اداره کل ورزش و جوانان استان می تواند با اختصاص سالن در هر منطقه ای با حداقل ترین مبلغی گروه های هدف را پوشش دهد.
در مجموع باید گفت به مقوله مهم اوقات فراغت نگاه فصلی وجود دارد و برای یک گروه سنی خاص برنامه ریزی می شود، نبود تمرکز و تخصص در اجرای برنامه ها مشهود است و برنامه های اوقات فراغت از جذابیت کافی برخوردار نیست.
همچنین به جای سرمایه گذاری در حوزه پیشگیری از آسیب ها یعنی حوزه ورزش در بخش درمان هزینه می شود که یکی از خلاها است، از طرفی باید ورود فناوری های جدید را در عرصه زندگی اجتماعی قبول و آنها را بومی سازی کرد این حوزه هم نیاز به برنامه ریزی منسجم و هدفمند دارد.
ایرنا. نقش اداره کل تبلیغات اسلامی در غنی سازی اوقات فراغت چیست؟
حجت الاسلام حسنی:طبق روایات قرآنی، برنامه های اوقات فراغت باید به تناسب گروه هدف در نظر گرفته شود، این موضوع برای مسوولان و به ویژه خانواده ها اهمیت زیادی دارد و باید آن را جدی بگیرند، مهمترین مولفه تحقق آن نیز داشتن برنامه ریزی مناسب، ارزیابی و پایش های لازم است و همچنین نیازهای گروه های هدف باید احصا و بر مبنای آن جهت گیری شود.
ارائه گزارش و عملکرد دستگاه های اجرایی در ارتباط با برنامه های اوقات فراغت هرچند خوب است اما کافی نیست، بلکه باید کارها و اقدامات در این زمینه هدفمند باشد چون هر کدام از این دستگاه ها در زمینه اوقات فراغت سبد مخاطبان خاص خود را دارند و باید برنامه ریری منسجم در این زمینه انجام گیرد.
در این راستا اداره کل تبلیغات اسلامی زنجان از چند ماه گذشته طرحی مردمی را در حاشیه شهرها با عنوان محله همدل آغاز و نسبت به شبکه سازی مبادرت کرده و در واقع نیازسنجی لازم را انجام داده است چون با بهره گیری از ظرفیت های مردمی بسیاری از مشکلات حل می شود و این کار، گام بزرگی در این زمینه است.
طبق برنامه ریزی ها، حدود ۷۵۰ کلاس در مقاطع مختلف سنی و با عناوین مختلف در تابستان تشکیل خواهد شد که از مهمترین این کلاس ها می توان به کلاسهای آموزش روخوانی و روانخوانی، آموزش تجوید، آموزش مفاهیم و آموزش حفظ در همه مقاطع سنی با هدف استعدادیابی اشاره کرد و همچنین دوره های تخصصی و تربیت کادر متخصص برای برگزاری برنامه های اردویی و نشست های بصیرتی برگزار می شود.
در استان زنجان ۴۰ مؤسسه و بیش از ۲۰۰ خانه قرآن شهری و روستایی تحت پوشش اداره تبلیغات اسلامی فعالیت دارند که این مراکز در سال های گذشته و در قالب طرح غنی سازی اوقات فراغت جوانان و نوجوان تحت پوشش برنامه ها و کلاس های تابستانی قرار گرفتند.
بزرگترین چالش پیش روی برنامه های اوقات فراغت نبود نیاز سنجی و استعدادیابی است و در این ارتباط آموزش و پرورش وظیفه سنگینی را بر عهده دارد و باید برای برنامه ریزی بهتر در زمینه اوقات فراغت قرارگاه فرهنگی قبل از ورود به فصل تابستان شکل بگیرد، به این دلیل که امکان تقسیم کار بهتری وجود داشته باشد.بزرگترین چالش پیش روی برنامه های اوقات فراغت نبود نیازسنجی و استعدادیابی است و در این ارتباط آموزش و پرورش وظیفه سنگینی را بر عهده دارد و باید برای برنامه ریزی بهتر در زمینه اوقات فراغت، قرارگاه فرهنگی قبل از ورود به فصل تابستان شکل بگیرد، به این دلیل که امکان تقسیم کار بهتری وجود داشته باشد.
طبق آمارهای ارائه شده در سال ۱۴۰۰، ۳۴ میلیون گیمر در کشور وجود دارد، سوالی که وجود دارد این است چه برنامه ریزی برای مخاطبان این حوزه انجام گرفته و چه دستگاه هایی متولی امر هستند البته در این ارتباط آموزش و پرورش باید پایش اولیه و هر نهاد هم به موازات آن کارهای عملیاتی را انجام دهند.
ایرنا. اداره کل ورزش و جوانان به عنوان دبیرخانه اوقات فراغت چه اقداماتی را در این زمینه انجام داده است؟
اسماعیلی: بخش عمده فعالیت های اداره کل ورزش و جوانان در ۲ بخش ورزش و شاخه جوانان تقسیم بندی می شود که هر کدام بر اساس مخاطبان تحت پوشش خود شیوه نامه هایی برای پر کردن اوقات فراغت دارد.
امسال از سوی معاونت امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در چهار بخش و محور، دستور العمل اوقات فراغت اعلام شد که می توان به موضوعاتی از قبیل هویت دینی، ملی، انقلابی جوانان، نشاط و مسوولیت پذیری، مهارت و اشتغال پذیری اشاره کرد.
از طرفی استان زنجان به عنوان دبیرخانه شبکه کارآفرینی وزارت ورزش و جوانان تعیین شده و این وضعیت فرصتی خوب محسوب می شود که در این ارتباط برنامه ریزی های لازم برای مخاطبان انجام گرفته است.
همچنین مسوولیت دبیرخانه اوقات فراغت استان هم به اداره کل ورزش و جوانان واگذار شده که برنامه های متعدد و متنوع دستگاه های متولی امر را به لحاظ کمی و کیفی و براساس شیوه نامه ها بررسی می کند و سپس در جلسات ستاد ساماندهی امور جوانان به ریاست استاندار مطرح و در نهایت تصمیم گیری های کلان اتخاذ می شود.
دستگاه های متولی امر در حوزه اوقات فراغت ظرفیت های بسیار بالایی دارند، البته تعدد و پراکندگی آنها خود مشکل دیگری است، از طرف دیگر باید دید تا چه اندازه به نیازهای مخاطب پاسخ داده اند، طبق آمار سال گذشته حدود ۳۵۰ هزار نفر جوان در استان داشته‌ایم که فقط پنج دستگاه اجرایی توانستند حدود ۴۰ هزار نفر را در برنامه اوقات فراغت پوشش دهند.
به رغم برنامه ریزی های دستگاه های اجرایی و مجموعه های متولی امر نیاز مخاطبان به نحو شایسته برآورده نشد که البته خود علل مختلفی دارد، در این میان تعاملات بین بخشی می تواند بسیاری از هزینه ها را کاهش دهد که در زمان حاضر چنین چیزی حاکم نیست، هم افزایی ها هم می تواند به پیشبرد کارها کمک کند که این هم نمود ندارد و ظرفیت دستگاه های اجرایی در حوزه اوقات فراغت به صورت واقعی نشان داده نشده و هر دستگاهی به نوعی به دنبال کارهای خود است.
دستگاه های متولی امر در حوزه اوقات فراغت ظرفیت های بسیار بالایی دارند، البته تعدد و پراکندگی آنها خود مشکل دیگری است، از طرف دیگر باید دید تا چه اندازه به نیازهای مخاطب پاسخ داده‌اند.تعامل دستگاه ها به معنای دخالت در کار هم نیست، بلکه با وحدت رویه می توان کاستی ها را برطرف کرد و بهره گیری از شبکه‌های مردمی می تواند در حوزه اوقات فراغت مفید و موثر واقع شود.
از چالش های کنونی در زمینه غنی سازی اوقات فراغت می توان به موازی بودن فعالیت ها، فراگیر نبودن برنامه ها، نبود تبلیغات کافی از اقدامات و ضعف اطلاع رسانی ها اشاره کرد.
اگر قرار است قرارگاهی در این زمینه باشد عملکرد آن وقتی خود را نشان می دهد که آثار آن در کف میدان به صورت جامع احساس شود و تصمیم گیری به موقع، معضلات کنونی از قبیل خمودگی و کلیشه ای بودن ها را به حداقل برساند.
ایرنا. آیا مطالعه یا تحقیقی انجام شده که کلاس های اوقات فراغت تا چه اندازه نیازهای فعلی دانش آموزان را برآورده می کند؟
میرزایی : آموزش و پرورش به عنوان دستگاه متولی مهم در حوزه غنی سازی اوقات فراغت گروههای هدف خود محسوب می شود و این مقوله را با عنوان مجموعه فعالیت های تابستانی پیگیری می کند.
برای غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان، موضوعاتی از قبیل ارتقای سطح دانش و بینش اعتقادی، علمی، اجتماعی، فرهنگی و هنری دنبال می شود در سند تحول بنیادین نیز تربیت موثر در تمامی ساحت ها لحاظ شده و همچنین موضوعاتی از قبیل تقویت هویت ملی و دینی مد نظر قرار گرفته است.
مطالعه ای با عنوان آسیب شناسی فعالیت های اوقات فراغت به ویژه در سه سال دوران کرونایی انجام شد و بهره گیری از ظرفیت های مدارس، تشکل های مردمی و گروه های جهادی نیز مورد توجه قرار گرفت.
۱۳ کار ویژه علاوه بر فعالیت های رسمی در حوزه فعالیت های تابستانی دیده شده که از این تعداد سه کار ویژه به موضوع نخبگانی اختصاص دارد و محله محوری و تعامل با دستگاه های فرهنگی نیز از رویکرد های این اداره کل است.
در زمان حاضر چهار تشکل دانش آموزی در اداره کل آموزش و پرورش استان وجود دارد که هر کدام در راستای سیاست های خود کارهای مشترکی را در تابستان انجام می دهند.
در برنامه ریزی سال جاری آسیب شناسی فعالیت های سال های گذشته انجام گرفته که مهمترین مشخصه آن تمرکز زدایی برنامه هاست.
ایرنا. با پیشرفت دنیای فناوری، استقبال گروه های هدف از برنامه های اوقات فراغت چگونه است؟
میرزایی: نسل کنونی با نسل های قبلی تفاوت هایی دارد و به تعبیر مقام معظم رهبری نسلی هوشمند است و به نوبه خود برنامه ریزی هوشمندی را نیز می طلبد، این گروه بیشتر در فضای مجازی سیر می کند.
خوشبختانه استفاده از هوش مصنوعی در بحث آموزش فعالیت های تابستانی پیش بینی شده است چون با توجه به هیجانات دانش آموزان، برگزاری برنامه اردویی به صورت هدفمند تاثیر شگرفی در کنترل هیجانات و کنترل خشم دانش آموزان دارد.
قبل از آغاز فصل تابستان، با محوریت کانون های فرهنگی و تربیتی در شهر زنجان برنامه ویژه ای با عنوان جشنواره هوافضا و امید در مقطع ششم برگزار شد که ۲ هزار دانش آموز در این جشنواره حضور یافتند و دستگاه های متولی امر هم کمک کردند، از این تعداد ۲۰۰ دانش آموز برگزیده شدند که در برنامه تابستانه تحت پوشش برنامه های تعیین شده قرار دارند.
مساله مهم دیگر بحث هویتی دانش آموزان و آشنایی آنان با هویت ملی و دینی است، متاسفانه بین نوجوان و والدین به لحظ نوع آگاهی ها فاصله وجود دارد، همچنین فقدان ارتباط گیری بین مربی و متربی و موضوع دیگر تربیت مجازی هم از جمله مسائل مهمی است که چندان جدی گرفته نمی شود.
از جمله برنامه های مهم اداره کل این است معلمانی که سال بعد وارد چرخه آموزش و پرورش می شوند بازی های ورزشی و پرورشی را در قالب فعالیت های اردویی آموزش دهند، بحث دیگر برگزاری دوره های توانمندسازی و مساله محوری مربیان پرورشی است.
مساله مهم دیگر بحث هویتی دانش آموزان و آشنایی آنان با هویت ملی و دینی، است متاسفانه بین نوجوان و والدین به لحظ نوع آگاهی ها فاصله وجود دارد، همچنین عدم ارتباط گیری بین مربی و متربی و موضوع دیگر تربیت مجازی هم از جمله مسائل مهمی است که چندان جدی گرفته نمی شودطبق برنامه ریزی ها امسال در برنامه های اوقات فراغت ۴۶۷ پایگاه با ۷۶ هزار نفر گروه های هدف را تحت پوشش قرار خواهند داد که ثبت نام کلاس ها نیز به صورت سامانه ای انجام می شود.
نظر شما