نعش و کتل آیین نمایشی مذهبی دیرینه در شهرستان گناوه

به گزارش خبرنگار ایرنا، در این بین آیین و سنت‌های زیبایی از قدیم تاکنون در ایام محرم و صفر رواج داشته است که با توجه به نقش و فرهنگ ماه محرم در ابعاد زندگی مسلمانان،از جایگاه مهمی برخوردار و دارای جذابیت‌های خاصی است·

آیین مذهبی نعش و کتل در شهرهای شمالی استان بوشهر یکی از باسابقه‌ترین و دیرینه‌ترین آیین‌های نمایشی مذهبی تعزیه گونه آنچه که در عاشورای سال ۶۱ هجری بر امام حسین (ع) و یاران باوفایش گذشته است، نسل بر نسل از گذشتگان همچنان ادامه پیدا کرده است.

این آیین پایه و شالوده اجرای تعزیه است که با استفاده از نمادهایی و اشکال و شیوه های متفاوتی به نمایش در می‌آید و در واقع بازسازی واقعه کربلا برای یادآوری مصیبت هایی است که بر امام حسین (ع) و یارانش توسط یزیدیان روا داشته شد.

نویسنده،و پژوهشگر و کارگردان تئاتر استان بوشهر در خصوص آیین‌های نمایشی مذهبی می‌گوید: آیین‌های محلی و رسوم و آداب پیشنیان ما برگرفته از زندگی، اعتقادات و توانائی‌ها و شرایط حاکم بر جامعه بوده است که بسیاری از اندیشه ها، رسوم و عقاید خودرا از راه آیین‌های نمایشی به نسل های بعد منتقل کرده اند.

محمد مظفری افزود: خاک زرخیر ایران ، سرشار از رسوم، آداب ، آیین و فرهنگ‌های ناب بشری است که از گذشتگان تاکنون برجای مانده اگر چه برخی از آنها رو به فراموشی هستند.

به گفته این پژوهشگر، استان بوشهر بلحاظ موقعیت جغرافیایی، شرایط اقلیمی و تمدن و فرهنگ بومی و تاریخ از اهمیت خاص برخوردار و فرهنگ این دیار سرشار از رسوم و آدابی است که برای جامعه امروزی درسی بزرگ خواهند بود.

وی بااشاره به اینکه آیین ها و رسوم هر قوم و قبیله شناسنامه و معرف آن قوم است که نقشی مهم و انکارناپذیر در شناخت و معرفی آن به جامعه دارد، افزود: آیین های نمایشی در استان بوشهر شامل چند بخش بوده که مذهبی، زیارتی، سوگواری، ادای نذر و تعزیه بخشی از آنها است.

مظفری در این میان به تاریخچه و نحوه اجرای آیین نعش و کتل در استان بوشهر پرداخت که به آن اشاره می شود.

به گفته این پژوهشگر و کارگردان تئاتر استان بوشهر ، آیین نمایشی نعش و کتل در استان یکی از باسابقه ترین و دیرینه ترین آیین های نمایشی مذهبی است که تاکنون تداوم پیدا کرده است.

وی می افزاید: اجرای آیین نعش و کتل نوعی تعزیه است و بازسازی قسمتی از تاریخ این آیین را می توان برگرفته از آیین های نمایشی ایران باستان نامید.

مظفری ادامه داد: این آیبن بازسازی واقعه کربلا برای یادآوری مصیلت هایی است که بر امام حسین (ع) و یاران باوفایش در سرزمین کربلا اتفاق اتفاق افتاد.

وی بیان داشت: نعش و کتل در حقیقت نوعی تعزیه و شبیه‌سازی است که در استان بوشهر با اشکال و شیوه‌های متفاوتی اجرا می شود.

در روز عاشورا، این آیین با حرکت کردن دسته های عزاداری با استفاده از علم، کتل، شمایل، ذوالجناح، تابوت نمادین کارون اسرا به تصویر کشیده می شود.

طراحی صحنه و لباس

یکی از ویژگی های مهم این آیین صفحه آرایی و طراحی لباس اجراکنندگان است.

در این مراسم، ذوالجناح با پارچه های رنگی که خونین است پوشانده می شود، سپر و شمشیری بر زین او و چند نیزه شکسته از بدنش آویزان است در محل گردانده می شود.

سربازان یزید با لباس های قرمز با تازیانه به دست کودکان پابرهنه، آنها را می رانند، چندین تابوت نمادین با پارچه های سیاه، سبز و سفید پوشانده شده و بر بالای یکی از آنها شالی سبز و بالای دیگر دستی بریده قرار دارد که نشانه تشییع نمادین پیکر امام حسین (ع) و ابوالفضل العباس (ع) است.

کجاوه، حجله قاسم، تابوت، گهواره، طبق ها و خنچه از دیگر وسایل مورد استفاده در آیین نعش و کتل است.

در این مراسم، دسته های عزاداری که بر دوش خود تابوت هایی را حمل می کنند، با استفاده از علم، کتل، شمایل، ذوالجناح، تابوت کارون اسرا در صفوفی منسجم و منظم در میادین اصلی که عزاداران در آن تجمع کرده اند، حضور می یابند.

موسیقی در آیین نعش و کتل

در این آیین که با مراسم سنج و دمام آغاز می‌شود، هر دسته از سرخوان و نوحه‌خوانی‌های مخصوص به خود دارند، که نغمه‌های عاشورایی را می سرایند.

علاوه بر دسته سنج و دمام و موسیقی مذهبی محلی، در بسیاری مواقع دسته های موسیقی که شامل سرنا، ترومپت، طبل، مارش و دیگر سازهای مذهبی است، در این آیین بکار گرفته می شود.

به گفته محمدمظفری نویسنده و پژوهشگر استان بوشهر، کامل ترین مراسم نعش و کتل را در شمال استان بوشهر و در شهرهای گناوه و بندرریگ می توان یافت که همه ساله به نحو زیبایی با حضور پرشور و گسترده عزاداران حسینی برگزار می‌شود.