به گزارش ایرنا، نوازندگی سنج و دمام در ماه محرم حکایت از دردها و غم‌های فراوان دارد که سنج زنان و دمام زنان هرمزگانی و اقوام ایرانی مقیم بندرعباس همزمان با آغاز ماه محرم، هریک با فرهنگ و زبان مادری خود و با رسم‌ها و نواهای خاص، شیفتگان حسینی را به سوی خود جلب می‌کنند.
سنج و دمام و بوق هرسه از سازهای تشکیل دهنده این همنوازی بوده است که سابقه آن به بیش از ۱۰۰ سال می‌رسد و آن طور که از گذشته باقی است از کشورهای آفریقایی به دلیل مسافرت‌های دریایی جنوبی‌ها، به ایران آورده شده است که با نواختن آن به همراه نوحه خوانی حالتی در انسان‌ها بوجود می‌آورد که ناخودآگاه شروع به سینه زنی و عزاداری و حتی گریه و زاری می‌کنند.
صدای سنج و دمام تداعی کننده طبل زمان جنگ و حماسه روز عاشورا است و از طرفی نیز وسیله‌ای برای با خبرکردن و آمادگی مردم آن زمان بوده است که همراه با یک نوع بوق مخصوص که از شاخ حیوانات ساخته می‌شود، همگی نوعی شور و شعور را در مردمی که قصد عزاداری و سینه زنی دارند، بوجود می‌آورد.
سنج و دمام با خلق آهنگی حماسی، ضمن اینکه عزاداران را به سوی محل برپایی هیات‌های عزاداری فرا می‌خواند، در حرکت دسته‌های سینه زنی و زنجیرزنی انسجام خاص را به وجود می‌آورد.
سنج و دمام و بوق هرسه از سازهای تشکیل دهنده این همنوازی است که سابقه آن به بیش از ۱۰۰ سال می‌رسد و آن طور که از گذشته باقی است از کشورهای آفریقایی به دلیل مسافرت‌های دریایی جنوبی‌ها، به ایران آورده شده است که نواختن آن حالتی در انسان بوجود می‌آورد که او را برای سینه زنی و عزاداری آماده می‌کند.ترتیب و تعداد دمام زنان و نوازندگان سنج و حتی زمان نواختن در نقاط مختلف جنوب، متفاوت است، تعداد دمام زنان بستگی به توان و بضاعت حسینیه و دمام زنان دارد و در جاهایی حتی ۱۸ دمام و ۱۰ سنج نواخته می‌شود.
شروع دمام زنی با نواختن بوق مخصوص بوده و پس از لحظاتی که از نواختن سنج و دمام گذشت، مجدد بوق به صدا درمی آید و این وضع را تا پایان نوازندگی هر از گاهی برعهده دارد.
زمان نواختن سنج و دمام چیزی حدود ۲۰ تا ۸۰ دقیقه و در پاره‌ای موارد همچمون هشتم، نهم و دهم محرم و بویژه شب و ظهرعاشورا، صف دمام زنان چیزی حدود سه ساعت در مسافت‌های طولانی با دسته‌های دیگر در کوچه و معابر و حسینیه‌ها به نوازندگی می‌پردازند، پس از اتمام نوازندگی بلافاصله سینه زنی شروع می‌شود.
این اقوام ایرانی همچون بوشهری‌ها، آذری‌ها، لرها، کردها، اصفهانی‌ها، بلوچ‌ها، خراسانی‌ها، کرمانی‌ها، یزدی‌ها و عرب‌های مقیم بندرعباس که در مرکز هرمزگان برای خود مسجد، حسینیه یا تکیه دارند، در اوج ارادت به امام حسین(ع) در دسته های عزاداری در خیابان‌ها و کوچه پس کوچه‌های شهر به هم می‌پیوندند و با شکوه‌ترین جلوه‌های بندگی را در ماتم شهیدان کربلا به نمایش می‌گذارند.
شب‌های محرم بویژه روزهای پایانی دهه نخست، از غرب تا شرق بندرعباس که می‌گذری نوای سنج و دمام و صدای بوق، هیات‌های بندرعباسی‌ها و اقوام ایرانی بخصوص بوشهری‌ها، آبادانی‌ها، خوزستانی‌ها و آذری‌ها به گوش می‌رسد که تعداد زیادی از عاشقان ثارالله خود را به سوی هیات محبان سیدالشهدا می‌رسانند.
اوج اجرای سینه زنی، هنگام اعلام واحد توسط نوحه خوان است که در آخرین لحظه های سینه زنی و دمام که دریای مواج سینه زنان به صورت دایره وار در اوج هیجان و شور فرو رفته، پس از یک مکث کوتاه با صدای رسا می گوید 'واحد' و گروه سینه زن یک صدا جواب می دهند 'الله واحد' و نوحه خوان نوحه واحد را مطابق و مناسب با روز عزا می خواند.
نوحه خوان به عشق امام حسین(ع ) می‌خواند: «شیعیان شد محرم» و جمعیت بدنبال آن دم می‌گیرند و سینه می‌زنند وهمچنان نوحه خوان ادامه می‌دهد: «ای شیعه مگر قتل شه کرب و بلا شد» و جمعیتی که دیگر خود را در آن جمع مهاجر و غریب نمی‌دانند یکصدا پاسخ می‌دهند: «یا ماه عزا شد» و این چنین، یکی از زیباترین جلوه‌های عزاداری آیینی تا پاسی از شب ادامه می‌یابد.
شور نوحه‌خوانی گرم اقوام در روز عاشورا
در بندرعباس شور سینه زنی و نوحه خوانی گرمٍ اقوام را می توان در روز عاشورا دید که هیات ها صبح زود از محل برگزاری عزاداری خود به سمت مصلای قدس (مسجد جامع)می آیند و این شهر به نمایشگاهی متنوع از آیین های عزاداری اقوام تبدیل می شود.
عده ای بر سر و سینه می زنند، عده ای زنجیر، عده ای تابوت و حجله با خود می برند و عده ای تعزیه می خوانند و زنان نیز که در گوشه و کنار هیات ها ایستاده اند به محض عبور دسته ها فرزندان خود را از زیر حجله و تابوت رد می کنند تا فرزندانشان را به عشق حسین (ع) گره بزنند. اما همگی به محض گفتن اذان، نماز ظهر عاشورا را در کنار هم برپا می کنند.
غیر از اقوام مهاجر، استان هرمزگان نیز هر شهرش برای خود آیین های خاصی در ماه محرم دارد و با فرا رسیدن این ماه ، پرچم عزای حسینی در شهر و در مساجد، حسینیه ها، بقعه ها و مکان های متبرکه، امامزادگان، نهادها و منازل و مغاره های سراسر استان برافراشته شده و هیات های عزاداری بومی و مقیم استان از اول محرم ندای یا حسین سر می دهند.
سال های متمادی است که عزای حسینی(ع) در جنوب زبانزد بوده و جدا از روضه های زنانه و پختن غذای نذری، آیین هایی سنتی ویژه نیز همچون عَلم گردانی، سینه زنی، نوحه خوانی ، روضه خوانی، تعزیه خوانی، چاوشی خوانی، تابوت گردانی، حجله گردانی، سنگ زنی یا چک چکو، حنابندان، مراسم ویژه علم پیغمبر و مراسم ویژه تاسوعا و عاشورا و شام غریبان گاه همراه با ضرباهنگ تند سنج و دمام در طول ایام محرم در هرمزگان برگزار می شود.
استان هرمزگان به واسطه تنوع قومیت ها، دارای یک‌هزار و ۷۰۰ هیات مذهبی فعال بوده که در طول سال و مناسبت‌های مختلف مذهبی مشارکت دارند اما در ماه محرم، صفر و رمضان مراسم روضه خوانی، تعزیه خوانی و مداحی رونق بیشتری به خود می گیرد.
نظر شما