عاشقانه‌های رویا در فراق امید

به گزارش خبرنگار ایرنا، ‌ رویا که دوستداران محیط زیست و همچنین مردم مازندران از آن به عنوان نماد احیای مسیر پروازی کریدور غربی گَله درناهای سیبری در جهان نام می برند تا به امروز ۱۴۵ روز است که از بلژیک به عنوان زادگاهش به مازندران منتقل شده است.

تصمیم برای احیای این مسیر پروازی درناها از اواخر پارسال توسط مسوولان سازمان محیطز زیست کشور شکل عملیاتی به خود گرفت و در ششم بهمن همان سال رویا از بلژیک به عنوان کشوری که محل پرورش و تکثیر درناها در جهان است به تالاب بین المللی فریدونکنار منتقل شد.

در همان زمان مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست امیدوار بودند که با آمدن جفت امید، تک درنای سیبری نسل آن حفظ شود اما در مرحله اول هدف اصلی حفظ مسیر پروازی غرب در ایران است. با این حال امید پس از ۱۳۰ روز زمستان گذرانی یک روز زودتر از سال گذشته ۱۴ اسفند ماه سال گذشته همراه با درنای رویا این تالاب را ترک کرد درنای بلژیکی در غرب مازندران توان ادامه همراهی را نداشت و بیستم اسفند ماه در منطقه عباس آبادِ مازندران زمین گیر شد.

از آنزمان تاکنون رویا در حصار اجاکله منطقه ای در نزدیکی تالاب بین المللی فریدونکنار نگهداری می شود. از همان ابتدا نیز مسوولان حفاظت محیط زیست نسبت به وضعیت سلامت جسمی این پرنده با توجه به در پیش بودن تابستان گرم و بشدت شرجی مازندران ابراز نگرانی کردند.

باوجود این نگرانی اما مسوولان حفاظت محیط زیست با نظر کارشناسان مرکز تکثیر و پرورش درناها در کشور بلژیک حاضر نشدند که گزینه پُرخطر جابه جایی پرنده به نقاط ییلاقی را تجربه کنند. پُرخطر از این نظر که براساس اظهارنظر کارشناسان حفاظت محیط زیست هر گونه جابه جایی مستلزم زنده گیری پرنده و این مساله موجب اضطراب و استرس پرنده می شود.

به همین دلیل کارشناسان با نظر و مشورت مرکز بلژیک از جابه جایی پرنده پرهیز کردند و با فراهم کردن زیرساخت های لازم شرایط محیطی مناسب را برای آن ایجاد کردند به طوریکه که رویا ۱۴۵ روز بدون مشکل و با خاطری آسوده تابستان گذرانی خود را در مازندران سپری کرد و بنا به گفته رئیس اداره حیات وحش محیط زیست استان ۷۵ روز باقیمانده تا آمدن امید یار و همدم رویا از سیبری مطمئنا میزبانی شایسته از این پرنده بلژیکی صورت می گیرد.

کوروس ربیعی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار افزود:‌ امروز ۱۵ مرداد ماه ۱۴۵ روز از زمان حضور درنای بلژیکی در مازندران می گذرد و در این مدت تمام تلاش ها حول این محور که سلامت جسمی پرنده آسیبی نبیند متمرکز شده است.

وی ادامه داد :‌ براساس پیش بینی ها مبنی بر افزایش دما و شرجی شدن هوا در تابستان اقدامات لازم برای اصلاح شرایط نگهداری رویا انجام شده است به طوریکه در این مدت خللی در شرایط زندگی و سلامت اش ایجاد نشده است.

رئیس اداره حیات وحش محیط زیست مازندران اظهار داشت :‌ استقرار وسایل تهویه برای هوای خنک در محل نگهداری پرنده و فعالیت این تجهیزات هنگام بروز گرما باعث شده تا پرنده در زمان گرمای هوا با مشکلی مواجه نباشد.

وی ادامه داد :‌ اکنون که در میانه تابستانِ‌گرم مازندران قرار داریم درنای بلژیکی در شرایط جسمی مساعد و خوبی قرار دارد، ‌وضعیتی که کارشناسان مرکز جهانی پرورش و تکثیردرناها در کشور بلژیک نیز روی آن صحه می گذارد.

ربیعی گفت:‌ در این مدت روزانه به صورت نوشتاری و تصویری وضعیت رویا به مرکز تکثیر درناها در کشور بلژیک گزارش می شود و این مجموعه به صورت مرتب از وضعیت پرنده مطلع هستند.

وی با اشاره به اینکه ۷۵ روز دیگر امید تک درنای سیبری به مازندران خواهد آمد افزود:‌ در آن زمان رویا به تالاب فریدونکنار محل نشست و زیست چهارماه امید منتقل می شود و در این مدت چند ماهه فرصت خوبی برای تمرین پرواز به شمار می رود.

رئیس اداره حیات وحش محیط زیست مازندران گفت :‌ رویا پرنده جوان و هشت ساله ای است که در تمام مدت زندگیش از همان ابتدا تولد در اسارت مرکز پرورش و تکثیردرناها در کشور بلژیک سپری کرد شرایط پرواز یک پرنده آزاد را تجربه نکرده است و برای همین مدت حضور چهارماهه در کنار امید می تواند اردوی خوب برای آمادگی تجربه پرواز به نقاط دوردست باشد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا امکان بازدید عموم از رویا وجود دارد؟ ‌ افزود: با توجه به توصیه ضرورت عادت نکردن این پرنده به افراد بازدید برای مردم وجود ندارد تا وضعیت شرایط ایده آل پرنده برهم نخورد.

ربیعی در خصوص فراهم کردن امکان پرواز رویا در محیط فعلی نیز گفت که این پرنده که جز پرندگان بزرگ جثه محسوب می شود به طوریکه در حالت ایستاده ۱۴۰ سانتی متر قد دارد و اندازه ۲ بالش هنگام پرواز به ۲ متر می رسد پرواز در محیط فعلی امکان برخورد با مانع هوایی همچون کابل های برق وجود دارد به همین دلیل رویا در فضایی محدود نگهداری می شود و امکان پرواز برایش وجود ندارد.

درنای سیبری به سه جمعیت اصلی شرقی، غربی و مرکزی تقسیم می شد که جمعیت مرکزی آن به هند مهاجرت می کرد که منقرض شد، جمعیت غربی به ایران می آمد که الان فقط یک درنای نر با نام امید از آن باقی مانده که با تلف شدن آن این جمعیت نیز کامل منقرض می شود اما جمعیت شرقی آن هنوز وجود دارد و می گویند که سه هزار درنا از آن همچنان به چین مهاجرت می کند.

درناها برای زندگی به آب وابسته اند به طوری که تغذیه، لانه‌سازی، زادآوری و زمستان‌گذرانی این پرنده در تالاب‌های ترجیحا وسیع و کم عمق (حداکثر ۳۰ سانتیمتر) آب شیرین با میدان دید مناسب است و بیشتر از ریشه‌ها، جوانه‌ها، دانه‌های گیاهان آبزی، حشرات، ماهی‌ها و جوندگان کوچک تغذیه می‌کنند که در ایران تالاب فریدونکنار هر ساله میزبان یک درنا که باقیمانده از جمعیت غربی است، می شود که اگر این یک عدد درنا هم از بین برود جمعیت غربی آن کامل منقرض می شود.

البته برای حفظ این گونه از انقراض اقدامات ملی و بین المللی زیادی انجام شده است، بنیاد جهانی درناها در دهه ۷۰ شمسی طرح احیای درناها را در ایران آغاز کرد، در واقع یک کار بین المللی با بودجه صندوق جهانی محیط زیست و حضور کارشناسان خارجی و همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، روسیه و بنیاد جهانی درناها انجام شد و می خواستند جمعیت این پرنده را احیا کنند که شواهد نشان می دهد با وجود هزینه بسیار، موفق نشدند.

اما امید تک درنای سیبری ۱۵ سال است که تنهایی کریدور غربی را حفظ کرده است و امسال هم پنجم آبان ماه وارد ایران و تالاب فریدنکنار شد، داستان تنها شدن امید هم شنیدنی است به طوری که جفت خود آرزو را در یک شب سرد و توفانی با شلیک گلوله شکارچیان از دست داد اما همچنان به مسیر پروازی خود در غرب وفادار مانده و هر سال تنها برای زمستان گذرانی در تالاب فریدونکنار به زمین می نشیند.

دُرنای سیبری که امید از گونه آنهاست و با نام علمی 'گروس لئوکوجرانوس Grus leucogeranus ' شناخته می شود؛ پرنده‌ای در معرض خطر انقراض از خانواده درناهاست که قدی نزدیک به یک ‌و نیم متر دارد و فاصله دو بال آن بیش از ۲ متر است. این درنا بدنی یکدست سفید با پاهای بلند سرخ ‌رنگ دارد و منقار بلند سیاهی روی صورت قرمز رنگ آن نشسته‌ است.
درنای سیبری به طور تاریخی به سه جمعیت اصلی شرقی، غربی و مرکزی تقسیم می‌شود. جمعیت مرکزی این گونه منقرض شده است و جمعیت غربی هم به گفته کارشناسان محیط زیست در صورت مرگ امید به طور قطعی منقرض خواهد شد.
جمعیت شرقی درنای سیبری که در واقع تنها گروه باقی مانده از این گونه است، تابستان را در شرق سیبری زادآوری کرده و برای زمستان‌گذرانی به شرق چین می رود. از اعضای این گروه بیش از سه هزار قطعه باقی‌مانده است. زیستگاه زمستانی تقریبا تمامی جمعیت این گونه دریاچه ' پویانگ ' در چین و اطراف آن است.
همه ساله در زمستان ۱۵۰ گونه پرنده زمستان گذران با جمعیتی بالغ بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار بال به تالاب و آبنبدان های مازندران از جمله تالاب بین المللی میانکاله می آیند.