روایت اندیشکده آمریکایی از تداوم اختلافات واشنگتن و ریاض

این اندیشکده آمریکایی در گزارشی در زمینه تلاش های واشنگتن برای برقراری رابطه عادی میان ریاض و تل‌آویو آورده است، دولت بایدن گزارش های چند روز قبل مبنی بر حصول توافق میان ایالات متحده و عربستان سعودی در زمینه طراحی چارچوبی برای عادی سازی روابط این پادشاهی عرب با اسرائیل را رد کرد.

«جان کربی» سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در جمع خبرنگاران اظهار داشت رئیس جمهور «جو بایدن» دیپلمات های بلندپایه ای را برای گفتگو با رهبران سعودی در مورد شرایط عادی سازی تعیین کرد؛ با این وجود وی گزارش برخی افراد در زمینه نزدیک یا دور بودن زمان نتیجه بخش شدن تلاش ها را رد کرد.

پیش از این، روزنامه «وال استریت ژورنال» به نقل از مقامات آمریکایی اعلام کرده بود که عربستان سعودی و ایالات متحده بر سر محورهای جامع برای یک توافق عادی سازی توافق کرده اند؛ این توافق شامل فهرستی از امتیازات می شود که هر دو طرف سعی خواهند کرد در ماه های آینده در مورد آنها مذاکره کنند.

بر اساس گزارش این روزنامه، خواسته های عربستان سعودی مواردی همچون تعهد اسرائیل برای تلاش در جهت تشکیل کشور فلسطینی، ارائه تضمین های امنیتی آمریکا و کمک به توسعه برنامه هسته ای غیرنظامی این کشور را شامل شده اند. در مقابل، ایالات متحده هم به دنبال تضمین این موضوع بوده است که عربستان سعودی از نظر اقتصادی و نظامی از چین به عنوان بزرگترین شریک تجاری ریاض، فاصله بگیرد. واشنگتن همچنین تلاش دارد به سیاست کاهش تولید نفت عربستان سعودی پایان بدهد زیرا این تصمیم باعث افزایش قیمت نفت در سطح جهان شده است.

اختلافات ریاض - واشنگتن کم نشد

«مارک دوبوویتز»، مدیر بنیاد دفاع از دموکراسی ها (FDD) بر این اعتقاد است که توافق آمریکا، عربستان و اسرائیل می‌تواند یک عامل تاثیرگذار مهم در تغییر قواعد بازی برای ارتقای صلح، رفاه و ثبات منطقه‌ای باشد. وی تاکید کرد: اما این به نفع هیچ‌ طرفی نیست که به عنوان بخشی از این توافق، حق غنی‌سازی اورانیوم در داخل کشور به ریاض داده شود. این تنها راه را برای انجام برنامه تسلیحات هسته ای عربستان سعودی خواهد بود که مسیر را برای گسترش سلاح های هسته ای در خاورمیانه باز می کند.

دوبوویتز مدعی شد دولت بایدن در مقابل باید مکانیسم ماشه در توافق هسته ای با ایران را فعال سازد و به سرعت تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران را بازگرداند و بار دیگر خط مشی غنی‌سازی صفر درصد را به‌عنوان یک معیار بین‌المللی منع اشاعه برقرار کند.

«ریچارد گلدبرگ» مشاور ارشد FDD نیز بر این باور است که در شرایط کنونی نیز مساله اصلی توافق همانند سه ماه پیش است. مانع توافق منازعه اسرائیل و فلسطین نیست، بلکه درخواست ریاض برای غنی‌سازی در خاک خود است.

به اعتقاد وی، وقتی دولت بایدن به درخواست غنی‌سازی عربستان «نه» می‌گوید، واکنش قابل پیش‌بینی ریاض این است که بپرسد چرا واشنگتن در مورد غنی‌سازی ایران چنین سیاستی را دنبال نمی کند. گلدبرگ تصریح کرد: کاخ سفید به جای پیچیده کردن موضوع باید به دنبال راه حل باشد و بگوید «ما با برنامه غنی‌سازی ایران هم مخالفیم و برای اثبات آن تحریم‌های سازمان ملل را برقرار می کنیم».

اولویت غنی سازی بر مساله فلسطین

این موسسه در مورد شروط مختلف توافق نیز آورده است: طرح کلی یک توافق بالقوه مشابه چیزی است که «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی در ماه مارس پیشنهاد داده بود. ممکن است پذیرش خواسته ریاض برای ایجاد یک کشور فلسطینی برای دولت راست‌گرای اسرائیل دشوار باشد، نخست‌وزیر «بنیامین نتانیاهو» عادی‌سازی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل را به عنوان یک وعده در کارزار انتخاباتی خود اعلام کرده بود. براساس مصاحبه ۷ اوت با بلومبرگ، وی اکنون چنین امتیازاتی را کم‌اهمیت جلوه می دهد و آن‌ها را در چارچوب مجموعه ای از خواسته‌ها قابل بررسی عنوان کرد.

گزارش این بنیاد در مورد امتیاز غنی سازی هسته ای هم می افزاید دیگر درخواست‌ها همچون کمک به برنامه هسته‌ای غیرنظامی که شامل کسب قابلیت‌ غنی‌سازی اورانیوم است، با مخالفت قانون‌گذاران آمریکایی و اسرائیلی همراه می‌شود؛ علت این است که آن ها دادن توانایی غنی‌سازی داخلی به عربستان سعودی را محرکی بالقوه برای اشاعه تسلیحات هسته‌ای در خاورمیانه می‌ بینند. ایالات متحده تاکید دارد که عربستان سعودی به «استاندارد طلایی» منع اشاعه هسته‌ای پایبند باشد و مانند توافق هسته‌ای غیر نظامی آمریکا با امارات متحده عربی که مانع از غنی‌سازی در خاک امارات شد، از غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود صرف نظر کند.