به گزارش خبرنگار ایرنا، آنچه که صاحب نظران در بخش کشاورزان معتقد هستند اینکه امنیت غذایی جز با دستیابی به کشاورزی پایدار که در آن از منابع آبی و خاکی صیانت می‌شود، ممکن نیست.
رسیدن به کشاورزی پایدار به عنوان میراثی ارزشمند برای کشاورزان آینده هم جز با مشارکت خود آنها ممکن نخواهد بود البته ناگفته نماند که این مساله مهم از مسیر حرکت‌های مشارکتی و تعامل کشاورز با کارشناسان بخش ترویج به عنوان پل رابطی در این بخش محقق می‌شود.
اهمیت این موضوع وقتی هویدا می‌شود که در شرایطی بحرانی کمبود آب، باعث شود تا زیست بوم بزرگی مانند دریاچه ارومیه در معرض تهدید واقع شود که کارشناسان مهمترین علت این تهدیدات را مصرف نامتعارف آب در بخش کشاورزی می‌دانند.
با توجه به اینکه مدیریت مصرف در بخش کشاورزی همواره از ابتدای تصویب مصوبات ۲۶ گانه ستاد احیای دریاچه ارومیه مورد توجه بوده است ۲ طرح مهم نیز در فواصل زمانی کمی در زیر حوضه دریاچه ارومیه به اجرا در آمد تا با آموزش و مشارکت کشاورزان و جوامع بومی بتوان در این مسیر احیا گام برداشت.
اولین مورد، طرح جامع ترویج در احیای دریاچه است که از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱ در ۹ شهرستان و ۱۵۶ روستای استان آذربایجان غربی اجرا شد و پروژه بعدی طرح همکاری در احیای دریاچه ارومیه با مشارکت جوامع محلی از طریق توسعه کشاورزی پایدار است.
خسرو شهبازی رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: طرح دوم هم از سال ۱۳۹۳ تاکنون در ۱۳۵ روستا حال اجراست که ۲ هزار و ۵۸۱ بهره بردار با رویکرد مشارکتی تحت پوشش قرار گرفته‌اند و افزایش راندمان آبیاری با روش‌های نوین مورد توجه است.
ایرنا: در راستای بالا بردن راندمان آبیاری و کاهش مصرف آب چه اقدامات شاخصی انجام شده است؟
شهبازی: اقداماتی از قبیل افزایش سطح زیر کشت محصولات کم آب‌بر مانند گندم، جو، کلزا و محصولات جدید کم آب‌بر مثل زعفران، پسته و سنجد و کاهش سطح محصولات آب‌بر در این راستا مورد توجه بوده است.
البته توسعه کشت دانه روغنی کاملینا و گلرنگ، تغییر آرایش کشت در محصول چغندرقند از ۵۰ در ۵۰ به ۴۰ در ۶۰ یا ۳۰ در ۵۰ بخاطر بالا بردن راندمان مصرف آب و ممنوعیت کشت دیر هنگام بهاره، توسعه کشت محصول فوق در شمال استان خارج از حوضه آبریز دریاچه ارومیه از اقداماتی است که محقق شده است.
ایرنا: بیشتر در باغات این طرح‌ها اجرا شده یا مزارع؟
شهبازی: در هر قسمتی که محصولات آب بر وجود داشت این اقدامات در اولویت قرار گرفت، به گونه‌ای که ایجاد مزارع الگویی با تغییر روش آبیاری سنتی به تیپ در گندم و سایر محصولات پرآب بر و کشت‌های ردیفی، ترویج و افزایش استفاده از کودهای زیستی به منظور افزایش تولید و کاهش عملکرد در شرایط تنش نیز مورد توجه بوده است.
همچنین بهبود وضعیت تغذیه گیاهی در محصولات زراعی و توسعه استفاده از کودهای بیولوژیکی و زیستی در افزایش عملکرد محصولات زراعی نیز جز اولویت‌ها بوده و نتایج ثمر بخشی داشته است.
ایرنا: چغندرقند به عنوان محصول آب بر در استان کشت می‌شود آیا برنامه‌ای برای این کاهش سطح آن دارید؟
شهبازی: در این راستا سطح زیر کشت چغندرقند از ۳۸ هزار هکتار به ۳۱ هزار هکتار کاهش و استفاده از روش‌های نوین آبیاری از جمله نوار تیپ و آبیاری قطره‌ای افزایش یافته است، همچنین بالای ۹۰ درصد سبزی و صیفی کشت شده در مزارع استان از جمله گوجه فرنگی و پیاز با نوار تیپ آبیاری می‌شود.
علاوه بر این موضوع سطح ابلاغی برای الگوی کشت استان ۴۱۶ هزار هکتار دیم و ۳۰۲ هزار هکتار زمین کشاورزی آبی است که بیش از ۹۰ درصد برنامه ابلاغی الگوی کشت در این استان اجرایی و تغییر آرایش کشت در محصولات تک ردیفه و تبدیل آنها به دو یا چند ردیف جهت کاهش مصرف آب انجام شده است.
همچنین کشت نشایی در محصولات سبزی صیفی و چغندر قند در دهه اخیر بسیار مورد توجه بوده و نتایج اثربخشی در کاهش مصرف آب ایفا کرده‌است.
توسعه کشت پاییزه و انتظاری به جای گشت‌های بهاره به ویژه در حبوبات، برنامه ریزی در توسعه مکانیزاسیون در محصولات جدید و حبوبات برای کاهش اُفت برداشت، اجرای بهینه و توسعه کشت گیاهان علوفه‌ای جدید و قرار دادن در تناوب و جایگزینی با غلات و جاکاشت در اراضی دیم و اجرای مستمر برنامه آموزشی رادیویی و تلویزیونی با موضوع الگوی کشت در جهت آشنایی بهره برداران در سطح استان از اقداماتی بوده که به صورت جدی پیگیری شده است.
ایرنا: درباره تکالیفی که کاروان ترویج در استان برعهده داشت هم توضیحاتی بفرمایید؟
شهبازی: برنامه ریزی و اجرای طرح کاروان ترویج در سال جاری در سطح ۲۰ شهرستان و ۶۵ مرکز جهاد کشاورزی و ۲۸۱ پهنه انجام شد و ۲۵ هزار و ۵۰۰ نفر بهره بردار در ۲ روز توسط بسیج همه امکانات و پرسنل سازمان در سطح استان از آموزش‌های این طرح بهره‌مند شدند.
اجرای برنامه‌های ترویجی و آموزشی از زمان ابلاغ طرح در قالب کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی، آموزش انفرادی در همه شهرستان‌های تابعه توسط محققین و کارشناسان ستادی و شهرستانی نیز اجرا شده است.
ایرنا: برای ارتقای راندمان آبیاری در زمینه کشت در محیط‌های مدیریت شده هم اقداماتی داشتید؟
شهبازی: توسعه گلخانه‌ها حرکتی در مسیر استفاده بهینه از منابع آبی با توجه به محدودیت‌های اقلیمی و اجرای مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه است و توسعه کشت محصولاتی چون سبزی و صیفی در مکان‌های مدیریت شده در دستور کار است که تاکیدات استاندار آذربایجان غربی نیز درباره نهضت گلخانه‌ای باعث شده تا این اقدامات با جدیت پیگیری و اجرایی شود.
با توجه به اینکه کل تولیدات بخش کشاورزی استان سالانه ۶.۲ میلیون تُن است، سالانه بیش از ۱۱ هزار تن محصول اعم از سبزی و سیفی، گل شاخه بریده و نهال در گلخانه‌ها تولید می‌شود.
ایرنا: تولید در محیط‌های کنترل شده چه مزایایی دارد؟
شهبازی: کاشت بهینه زراعی از ضروریات استان برای بهبود منابع آبی بوده و توسعه گلخانه‌ها در راستای این هدف و صیانت از محیط زیست و در مسیر مدیریت غذایی در پی افزایش جمعیت و نیاز به افزایش تولید بوده است.
برای اینکه بتوانیم با روش‌های نوین آبیاری با آب کم تولید در واحد سطح افزایش یابد باید تولید در مکان‌های تحت کنترل باشد چرا که تولید در واحدهای کنترل شده ۱۰ برابر اراضی رو باز همراه با کاهش چشمگیر مصرف آب است.
آذربایجان غربی دارای بیش از یک میلیون اراضی قابل کشت و ۸۰۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت است، ۲۳۵ هزار بهره‌بردار در این اراضی مشغول به کشاورزی هستند که فعالیت آنان منجر به تولید ۶ میلیون تن انواع محصول زراعی و باغی می‌شود.
براساس اظهارات کارشناسان ۹۰ درصد منابع آبی استان در بخش کشاورزی به علت سنتی بودن روش‌های کاشت، داشت و برداشت مصرف می‌شود که با بکارگیری روش‌های نوین آبیاری و طرح‌های جدید در بخش زراعت و باغبانی این میزان آب مصرفی، بشدت قابل کاهش است.
نظر شما