هادی خورشاهیان در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب کتاب ایرنا، با اعلام اینکه در حوزه کودک و نوجوان نسبت به حوزه بزرگسال کتاب‌های بیشتری با موضوع عاشورا نوشته شده است، گفت: تا به امروز آثار متعددی را خواندم، بررسی و داوری کردم. تا جایی که در ذهن دارم، رمان‌های عاشورایی در شکل‌های مختلف تالیف شده است، یک نمونه مانند کتاب احضاریه نوشته علی موذنی است که در «امروز» اتفاق می‌افتد و گریزهای تاریخی هم دارد. برخی از رمان‌ها، تاریخی هستند برای مثال کتاب نشانِ حُسن نوشته لیلا مهدوی درباره خانواده امام حسن مجتبی(ع) درباره عاشورا است. زمان این رمان درباره عاشورا است و در روز عاشورا اتفاق می‌افتد و جلوتر از آن نیست.
تا به حال ندیدم رمان عاشورایی که موجب انحراف شود؛ البته ممکن است رمان از دیدگاه انتقادی مشکلاتی داشته باشد
این شاعر با اشاره به فعالیت ناشران جوانی که در سال‌های اخیر نشر تاسیس کرده اند، ادامه داد: نشرهایی مانند جمکران، کتابستان معرفت، سوره مهر از ناشرانی هستند که در این حوزه فعالیت خوبی دارند. می‌گویم خوب از این زاویه که عنوان کتاب‌هایی که چاپ کردند دیده شده است. توجه داشته باشید، این مساله را از نظر محتوایی بررسی نمی‌کنم بلکه از نظر ادبی می‌گویم زیرا از نظر محتوایی مشخص است که کتاب‌هایی که درباره امام حسین(ع) و عاشورا نوشته شده‌اند، خوب هستند. در بررسی ادبی، این کتاب‌ها معمولا توسط نویسنده‌های نامداری نوشته شده است و اگر کتاب توسط افرادی که کارهای اول و دوم آنها بوده است، نوشته شده باشد، یا افراد در این حوزه مطالعه داشتند، یا ناشر و نویسنده با کارشناس ادبی و مذهبی همکاری کرده است در نتیجه می‌توان گفت این آثار رمان‌های موفقی بوده است.
نویسنده کتاب تاریکی روز با بیان اینکه تقریبا همه مردم اطلاعات یکسانی درباره واقعه عاشورا دارند، ادامه داد: همه مردم اطلاعات تاریخی تقریبا یکسانی درباره واقعه عاشورا دارند. مردم این اطلاعات را یا شنیده اند، یا آن را در کتابی خوانده اند و برای اینکه در این حوزه بنویسند، تحقیق کرده اند. قرار نیست که نعل به نعل چیزی که نویسنده می‌نویسد از نظر وقایع و شخصیت‌ها مسائل دقیق تاریخ باشد. گاهی قهرمانی به آن سمت و سو می‌رود، به خصوص در آثار کودک و نوجوان ممکن است راوی نوجوان امروزی باشد که واقعه عاشورا را روایت می‌کند.
رمان‌های عاشورایی برای مخاطب میانه نوشته می‌شود
خورشاهیان با تاکید بر اینکه رمان‌های عاشورایی برای مخاطب میانه نوشته می‌شود، افزود: قرار نیست که قشر فرهیخته این کتاب‌ها را بخوانند و همچنین قرار نیست که قشر بی‌مطالعه‌ای که معلومات ادبی ندارند، سراغ این کارها بروند. آثار برای قشر میانه خوب بوده است زیرا آثاری بوده که مخاطب کم و بیش درباره آنها مطالعه داشته است. تا به حال ندیدم رمان عاشورایی که موجب انحراف شود؛ البته ممکن است رمان از دیدگاه انتقادی مشکلاتی داشته باشد و اگر پژوهشگری آن را بررسی کند، متوجه شود که برای مثال تعداد شهدا در واقعه به درستی بیان نشده است یا یک شخصیت در عاشورا نبوده است.
قرار نیست مخاطبان کتاب‌های عاشورایی خیلی حرفه‌ای باشند، البته برخی کارهای حرفه‌ای و ادبی در میان آثاری که با موضوع عاشورا نوشته شده است
نویسنده کتاب شب بزرگ ادامه داد: در منابع مختلف نشانه‌هایی درباره تک‌تک شخصیت‌هایی که در عاشورا حضور داشتند، بیان شده است. در نتیجه مطالعه آنها به شناختی از این افراد دسترسی پیدا می‌کنیم. یعنی با نشانه‌هایی درباره حضرت ابوالفضل(ع)، حضرت زینب(س)، حضرت قاسم(ع)، اباعبدالله حسین(ع) و افراد مومنی که علیه ظلم ایستادند و نخواستند با ظلم کنار بیایند مواجه هستیم.
او با اشاره به ارتباط خانوادگی افرادی که در واقعه کربلا حضور داشتند، بیان کرد: این افراد خانواده‌ای بودند که عقاید مشترک داشتند و همچنین قبیله‌ای بودند که وقتی قرار بود به میدان شهادت بروند، از یکدیگر پیشی می‌گرفتند.
نویسنده کتاب پراگ در تبعید افزود: مسائل ایدئولوژیک قبائل را دور هم جمع کرده است این قبیله ظلم را دیدند. از زمانی که آب به روی آنها بسته شد که میدانستند شهید خواهند شد و راه دیگری وجود ندارد. جمع‌بندی من این است که این رمان‌ها از نظر محتوایی و تاثیرگذاری آثار خوبی هستند و از نظر ادبی هم قرار است رمان‌های میانه برای قشر میانه باشند که مطالعه معمولی دارند. قرار نیست مخاطبان این کتاب‌ها خیلی حرفه‌ای باشند، البته برخی کارهای حرفه‌ای و ادبی در میان آثاری که با موضوع عاشورا نوشته شده است، وجود دارد.
خشونت در کتاب‌های دینی جنبه ترویجی ندارد
خورشاهیان درباره تاثیر کتاب‌هایی که در حوزه عاشورا نوشته می‌شود بر کودکان و نوجوانان، بیان کرد: باید توجه داشت در ایران قبل از اینکه کودک از طریق کتاب با این واقعه آشنا شود، از راه رسانه با این مساله آشنا هستند. گاهی از راه هیات، مساجد و حتی رسانه ملی صدا و سیما با عاشورا آشنا می‌شوند. همچنین سبک (ژانری) در ادبیات کودک وجود دارد که به آن ژانر وحشت می‌گویند که داستان‌های همراه با هیولاها است که در آنها خشونت وجود دارد.
نویسنده کتاب کلمات نوه‌های پدربزرگند ادامه داد: همچنین کودکان از راه رسانه‌ها با جنگ آشنا می‌شوند هر روز خبر جنگ در اکراین عراق و سوریه و داستان‌های هشت سال دفاع مقدس بیان می‌شود.
به گفته او به این دلیل که خشونت توسط ظالم بر یک خانواده اعمال می‌شود، آسیب کمتری برای کودکان دارد. همچنین باید توجه داشت فارغ از روان‌شناسی و حقوق کودک، نویسندگان مسائل را تلطیف می‌کنند. کتاب مانند آثار سینمایی نیست که خشونت را به عیان نشان دهد. به همین دلیل خشونت در کتاب‌های دینی جنبه ترویجی ندارد.
نظر شما