گروه جامعه ایرنا- سالهاست که گفته می شود محیط زیست مقوله ای جهانی است و حد و مرز نمی شناسد اما باتوجه به شرایط محیط زیست دنیا به نظر می رسد این مساله در همان حد حرف باقی مانده چون هر ساله شاهد از بین رفتن بخش زیادی از جنگل ها، خشک شدن تالاب ها، کم آب شدن رودخانه ها و نابودی تنوع زیستی هستیم، مساله مهم این است که نابودی اکوسیستم های طبیعی فقط حیات گونه های گیاهی و جانوری را تهدید نمی کند بلکه روند زندگی انسان ها را هم مختل می کند؛ مهاجرت ها را افزایش می دهد و بیکاری توسعه می یابد، از سال ۱۹۹۷ حدود ۱۲۱ هزار میلیارد دلار خسارات اقتصادی ناشی از خشکسالی بوده و پیشبینی میشود که تا سال ۲۰۳۰ حدود ۷۰۰میلیون نفر در جهان به علت خشکسالی مهاجرت کنند.
رهاورد این روند بروز پدیده گرد و غبار است که چند سالی است دامن کشورهای مختلف به ویژه خاورمیانه را گرفته ومشکلات زیادی را برای مردمان این مناطق رقم زده است، بررسیها نشان میدهد حدود ۳۳۰ میلیون هکتار منبع گرد و غبار در غرب آسیا و آسیای میانه وجود دارد که بخشی از آن مربوط به کانونهایی با شدت کم و برخی مربوط به کانونهایی با شدت بالا است. در این میان، حدود ۲۷۰ میلیون هکتار از این کانونها، کانون گرد و غبار با شدت بالا است و سالانه حدود ۱۴۷ میلیون تن غبار ایجاد میکند که ذرات زیر ۱۰ میکرون هستند و در به خطر انداختن بهداشت و سلامت مردم بسیار تاثیرگذارند.
این در حالی است که حجم زیادی از این گرد و غبارها با کوچکترین باد راهی کشورهایی مانند ایران می شود شاید غباری که مثلا از عراق به هوا بلند می شود آنقدری که برای کشور ما آسیب رسان است به کشور مبدا زیان نرساند اما از آنجا که محیط زیست موضوعی جهان شمول است قطعا به مرور عواقب این خسارت ها متوجه کشورهای مبدا نیز خواهد شد از این رو ایران به عنوان کشوری دارای تجربه در زمینه مقابله با گرد و غبار آستین بالا زد و ۲۱ تیرماه سال گذشته نشست منطقه ای مقابله با گرد و غبار را با حضور نمایندگان کشورهای همسایه و برخی نهادهای بین المللی برگزار کرد، دستاورد این نشست در ترازی بود که مجمع عمومی سازمان ملل از ایران قدردانی کرد و ایران را به عنوان میزبان اجلاس بین المللی مقابله با توفان های گرد و غبار برگزید، همچنین در راستای این نشست منطقه ای، به پیشنهاد ایران ۲۱ تیرماه به عنوان روز بین المللی مقابله با توفان های گرد و غبار در تقویم سازمان ملل ثبت شد.
به این ترتیب ۱۸ و ۱۹ شهریورماه، ایران پذیرای نمایندگان ۵۰ کشور و ۱۵ نهاد بین المللی در قالب اجلاس بین المللی مقابله با توفان های ماسه و گرد و غبار بود که علاوه بر اینکه گام مهمی در راستای توسعه دیپلماسی محیط زیست است، کشورهای شرکت کننده با محوریت ایران به یک گفتمان مشترک در زمینه محیط زیست رسیدند. تمام شرکت کنندگان به این نتیجه رسیدند که رفع معضلات محیط زیستی از عهده یک یا دو کشور به تنهایی بر نمی آید همه باید در کنار هم قرار گیرند تا زمین و یا درست تر اینکه بشریت را نجات دهند. باید منتظر باشیم و ببینیم که این کشورها تا چه اندازه به قول هایی که در این اجلاس دادند پایبند خواهند بود و سازمان ملل تا چه اندازه موفق به عملی کردن تفاهمات دو تا چند جانبه صورت گرفته در حاشیه آن می شود.
مساله این است که ایران به عنوان کشوری مرجع و پیشرو در زمینه مقابله با گرد و غبار تمام تجربیات خود را در اختیار این کشورها قرار داد ، پیشنهادات سازنده ای را مطرح کرد که مورد اقبال حاضران قرار گرفت، حتی حاضر به همکاری در زمینه عملی با آنها شده است، حالا این گوی و این میدان برای کشورهای شرکت کننده در این اجلاس، ببینیم نتیجه چه می شود؟
حفظ محیط زیست نباید تحت تاثیر مسائل سیاسی باشد
با توجه به اهمیت موضوع روز اول اجلاس ( ۱۸ شهریور) با حضور رییس جمهور افتتاح شد و آیت الله رییسی در سخنان خود با تاکید بر اینکه توسعه آری اما به خطر انداختن محیط زیست هرگز، گفته بود: این اصلی است که در قانون اساسی ما به رسمیت شناخته شده است، کشورها صندوقی را به عنوان صندوق پشتیبانی کارهای اجرایی تاسیس کنند تا حفاظت از محیط زیست به دلیل کمبود مالی دچار وقفه نشود.
وی با اشاره به اینکه باید برای قطعنامههای سازمان ملل در موضوعات زیست محیطی ضمانت اجرا وجود داشته باشد، گفت: در غیر این صورت صاحبان قدرت محیط زیست را به خطر میاندازند، کشورهای توسعه یافته نباید محیط زیست را در راستای منافع خود به خطر بیندازند و قوانین حاکم بر طبیعت که شرط استفاده درست از طبیعت است زیر پا گذاشته نشود.
رییس جمهور خطاب به حاضران در این اجلاس با بیان اینکه احساس بسیار خوبی است که به منظور هماندیشی و کار مشترک در حفظ محیط زیست گردهم آمدهاید، گفت: این همگرایی باعث میشود که کشورهای توسعه یافته دریابند نباید فقط با نگاه اقتصادی به مسائل مشترکی که برای بشریت مهم است نگاه کنند بلکه منافع مردم و حفظ محیط زیست نیز امری بسیار ضروری و قابل توجه است.
باید برای قطعنامههای سازمان ملل در موضوعات زیست محیطی ضمانت اجرا وجود داشته باشدوی افزود: حفظ محیط زیست نباید تحت تاثیر مسائل سیاسی باشد چرا که اگر تحت تاثیر مسائل سیاسی و تعارفات معمول دیپلماسی قرار بگیرد راه به جایی نمیبرد، در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هرگونه توسعه یافتگی، سلب از محیط زیست شناخته شده است، اگر صنعت میخواهد پیشرفت کند باید نگاه زیستمحیطی را در آن درنظر گرفت که آیا محیط زیست در آن حفظ میشود یا خیر؟
وی با ارائه پیشنهادی به کشورهای شرکت کننده در این اجلاس یادآورشد: مساله محیط زیست مربوط به یک کشور یا اقلیم یا منطقه نیست بلکه موضوع مشترکی است که همه باید نسبت به آن اندیشه کنند و نیازمند نگاه مشترک است. پیشنهاد من به این نشست آن است که با نگاه مشترک به محیط زیست و به دور از هرگونه شائبههای سیاسی و دیپلماسی متعارف و معمول و ارائه راهکار و استفاده از مراکز علمی و تحقیقاتی می توانیم به حل مشکلات کمک کنیم.
رئیس جمهور انجام کارهای پژوهشی زیست محیطی را نیازمند پشتیبانی مالی دانست و گفت: کشورهای شرکت کننده در این اجلاس می توانند صندوقی را با عنوان صندوق پشتیبانی اقدامات اجرایی ایجاد کنند که این امر نیازمند مساعدت تمامی کشورهای دغدغه مند است زیرا این صندوق مشترک می تواند پشتوانه خوبی برای اجرای تصمیمات محیط زیست و مقابله با گرد وغبار و طوفان های شن و ماسه باشد.
دولت سیزدهم برای مقابله با گرد و غبار به تفاهمنامهها اکتفا نمیکند؛ عمل میکند
همچنین معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در مراسم افتتاحیه گفت: با توجه به اهمیت مقابله با گرد و غبار دولت سیزدهم خواست به تفاهم نامهها اکتفا نکنیم و باید کارها عملیاتی شود، بر این اساس به زودی کارهای عملیاتی و میدانی مقابله با گرد و غبار در عراق، سوریه و ایران آغاز میشود.
علی سلاجقه افزود: تا سال ۲۰۵۰ مساله کم آبی سه چهارم جمعیت فعلی در کره زمین را درگیر خواهد کرد یعنی پنج میلیارد نفر یک ماه در سال از مساله کم آبی رنج می برند، آخرین مقاله ای که سال ۲۰۲۳ چاپ شد نشان می دهد که در ۳۰ سال گذشته بخش زیادی از دریاچه های بزرگ جهان خشک شدند این مساله که اتفاق افتاد دال بر این است که منابع گرد و خاک در حال افزایش است، وقتی که رییس جمهور مشکل را در بحث گرد و غبار مشاهده کرد به اعضای دولت دستور داد که هر چه سریعتر این مشکل برطرف شود و دراین راه از تمام ظرفیت های بین المللی استفاده شود بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست در کنار وزارت امور خارجه رایزنی های خود را آغاز کرد که منجر شد به برگزاری نشست منطقه ای در ۲۱ تیرماه سال گذشته با رویکردی مبتنی بر دیپلماسی فعال دولت مردمی و انقلاب که بر این اساس بحث همکاری با کشورهای همسایه، مسلمان و همسو در دستور کار قرار گرفت.
وی اظهار داشت: بر اساس آخرین اطلاعات، مشخص شده که کشورهای ترکمنستان، ارمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان و ایران نسبت به کشورهای دیگر بیشتر در معرض گرد و غبار هستند که امیدواریم این نشست رهاوردی برای این کشورها و جهان در راستای مقابله با گرد و غبار باشد و با الزاماتی که در سازمان ملل انجام می شود تمام کشورها کنار هم قرار گیرند.
نقش پیشرو ایران در اهمیت دادن به موضوع مقابله با گرد و غبار
همچنین نماینده مقیم سازمان ملل در ایران به نقش پیشرو ایران در اهمیت دادن به موضوع مقابله با گرد و غبار اشاره کرد و افزود: ایران در چند سال اخیر نقش محوری در اهمیت دادن به موضوع توفانهای گرد و غبار را داشته است و سازمان ملل هم همکاریهای خوبی از گذشته با ایران داشته تا اقدامات حفاظتی درباره محیط زیست انجام شود.
اشتفان پریزنر افزود: گرد و غبار محصول دست بشر است و تاثیرات زیادی بر هوا و سلامت انسانها دارد، بیابانزایی را افزایش میدهد و بارش را تحت تاثیر قرار داده است که در سازمان ملل متحد به عنوان بحران سه گانه از آن یاد میکنیم.
مروری بر نشستهای حاشیه اجلاس ؛
پایبندی ایران به تعهدات خود در زمینه مقابله با گرد و غبار
معاون محیطزیست انسانی سازمان محیطزیست با اشاره به ضرورت راهبردهای چند وجهی برای کاهش اثرات توفانهای گرد و غبار گفت: ایران به تعهدات خود برای مدیریت، سازگاری و مقابله با توفانهای گرد و غبار پایبند است.
ایرج حشمتی افزود: جمهوری اسلامی ایران با ایمان راسخ به ضرورت راهبردهای چند وجهی برای کاهش اثرات توفانهای گردوغبار؛ تأکید می کند که برای دستیابی به اهداف منتج به کاهش پیامدهای ناشی از این مخاطره، تهیه برنامههای عمل منطقهای و زیرمنطقهای و اجرایی کردن آنها با همکاری همه کشورهای موثر و متأثر و همچنین نهادهای مرتبط سازمان ملل متحدد ضرورتی اجتنابناپذیر بوده و در این زمینه همه کشورها میبایست به مسئولیتهای مشترک اما متفاوت خود عمل کنند.
وی اظهارداشت: اکنون که با پیگیریهای متعهدانه جمهوری اسلامی ایران، همکاری همه جانبه سازمان ملل متحد و حضور هیأتهای عالیرتبه کشورها از چهار قاره جهان شاهد اجماع مهمی برای مدیریت، سازگاری و مقابله با اثرات توفانهای گردوغبار هستیم؛ لازم است ضمن توجه به دغدغههای همه کشورها از جمله رفع تحریمها و عدم اعمال آنها در موضوعات محیطزیستی، نهادهای بینالمللی بیش از پیش موضوع این پدیده فرامرزی را مورد توجه قرار داده و در این زمینه گامهای مجدانهتر و متعهدانهتری بردارند.
ضرورت همکاریهای بینالمللی برای مقابله با توفانهای گرد و غبار
وزیر محیطزیست عراق با اشاره به اینکه آلودگیهای محیطزیستی کشورهای مختلف را با چالشهای اجتماعی و بهداشتی همراه کرده است، گفت: همکاریهای بینالمللی برای مقابله با توفانهای گرد و غبار ضرورت دارد ، معتقدیم باید همکاریهای ملی، بین المللی و منطقهای برای حفاظت از محیط زیست از جمله مسئله گرد و غبارها توسعه یابد و توجه به تغییرات آب و هوایی از برنامههای دولت عراق است.
نزار ئامیدی با اشاره به اینکه در حال هماهنگی برای برگزاری نشستهای منطقهای برای توسعه پایدار در حوزه محیط زیست هستیم، گفت: کشورهای مختلف باید تجربیات خود را در حوزه حفاظت از محیط زیست به اشتراک گذارند.
ایران به تعهدات خود در زمینه مقابله با گرد و غبار پایبند است و کشورها هم به مسولیت های مشترک اما متفاوت خود عمل کنندوزیر محیط زیست عراق گفت: کشور عراق به سمت همکاریهای دوجانبه و چند جانبه در حوزه محیط زیست پیش رفته و در سال ۲۰۲۲ هم تفاهمنامه با کشور ایران در این راستا منعقد کرد.
همچنین نظیر عبود فزع معاون وزیر محیط زیست کشور عراق درباره اجرا شدن پروژه پایلوت گرد و غبار در چهار استان عراق و دو استان ایران گفت: در حقیقت مقابله با این مسئله گرد و غبار تنها از عهده ایران و عراق برنمیآید و باید یک هماهنگی منطقهای ایجاد شود، سفر هیات ایرانی به عراق هم برای اجرایی شدن همان تفاهمها بود و مقرر شد در چهار استان عراق و دو استان ایران عملیات اجرایی شروع شود.
لزوم همکاری برای توسعه اقتصادی جامعه بشریت
وزیر محیط زیست و تغییرات آب و هوایی کشور قطر با تاکید بر اینکه نباید به پدیده گرد و غبار به عنوان مسئله ثانویه نگاه کنیم گفت: با توجه به تاثیرات گرد و غبار در اقتصاد کشورها، باید در راستای توسعه اقتصادی جامعه بشریت در کشورهای توسعه یافته و فقیر همکاری داشته باشیم.
فالح بن ناصر آل ثانی اظهار داشت: پدیده گرد و غبار ناشی از تغییرات اقلیمی است، در سالهای گذشته گرد و غبار ناشی از تغییرات اقلیمی افزایش یافته است و علاوه بر آن پدیدههای دیگری همچون کم بارشی و گازهای گلخانهای تاثیرات بسیار زیادی بر اقتصاد سایر کشورها گذاشته است.
وی تاکید کرد: با توجه به تاثیرات گردو غبار در اقتصاد کشورها، قطر تلاش میکند تا با کمک سازمان ملل متحد با کشورهایی که تحت تاثیر گرد و غبار هستند همکاری کند.
سه میلیون هکتار از بستر دریاچه آرال کانون گرد و غبار شده است
وزیر محیط زیست ازبکستان گفت: به دلیل تغییرات اقلیمی و نزول شرایط محیط زیستی شاهد از بین رفتن گونهها و مهاجرت انسانها در بخشهای مختلفی از کشورهای جهان هستیم که راه حل عملی و اقدامات بین المللی برای مقابله با این مشکل لازم است.
عزیز عبدالحکیماف، اظهار داشت: اکنون سه میلیون هکتار از بستر دریاچه آرال کانون گرد و غبار و توفان نمک شده و این گرد و غبار و توفانها تا هزاران کیلومتر قابلیت حرکت دارد همچنین حدود سالانه ۶ تا ۱۰۰ میلیون تن از این گرد و غبار از دریاچه آرال وارد جو میشود، این توفانها سبب افزایش ۴۶ درصدی بیماریهای تنفسی در کودکان و افزایش ۳۸ درصدی آن در بزرگسالان شده است.
وی با تاکید بر اینکه سیاستگذاریهای زیادی برای حفاظت از محیط زیست در جهان لازم است، گفت: در کشور ازبکستان بیش از ۵۰ درصد سرمایهگذاری کشور در بحث بیابان زدایی اختصاص داده شده است.
تحریم ها موجب تشدید موضوعات مشکل آفرین شده است
همچنین وزیر محیط زیست سوریه در این اجلاس اظهار داشت: سوریه با چالشهای محیط زیستی فراوانی همراه شده است اما با این وجود ما اقدامات گستردهای برای تثبیت خاک و حفاظت از محیط زیست داشتهایم البته بخشی از این پروژهها به دلیل اقدامات تروریستی در حال حاضر متوقف شده است.
شکرالله جدید با اشاره به اینکه در حال حاضر سوریه با خشکسالی و افزایش درجه حرارت هوا و موجهای گرد و غبار همراه است گفت: تحریمها در تشدید این موضوعات مشکل آفرین بوده و باید اقدامات مؤثری برای رفع این مشکلات صورت گیرد.
وی با تاکید بر اینکه سوریه پایبند به ۳۵ توافق محیط زیستی به ویژه توافقنامه پاریس و توافقنامههای سازمان ملل برای مقابله با بیابان زایی و حفاظت از محیط زیست است گفت: طرحهای مختلفی برای حفاظت از محیط زیست در سوریه انجام شده است ما به دنبال توسعه پایدار هستیم و طرحهایی هم صورت گرفته تا کاهش طوفانهای گرد و غبار را داشته باشیم.
جدید افزود: راهبرد سوریه با رهبری بشار اسد صلح فراگیر با هدف توسعه پایدار است همچنین ایران از طریق برگزاری این اجلاس نقش مؤثری در جهت مقابله با توفانهای گرد و غبار و ماسه دارد.
حفاظت از محیط زیست مسئولیت مشترک همه کشورها است
مدیر اجرایی مرکز ملی هواشناسی عربستان با اشاره به اینکه حفاظت از محیط زیست مسئولیت مشترک همه کشورها است گفت: عربستان در کنار سایر کشورها به دنبال راه حل پایدار برای منفعت بین المللی در حوزه محیط زیست است و این کشور هم در مقابله با معضلات محیط زیستی تعهد دارد.
ایمن بن سالم افزود: عربستان گامهایی برای مقابله با تغییرات اقلیمی از طریق ابتکارات محیط زیستی مانند ابتکار سبز عربستان برداشته است همچنین کمک میکنیم تا چالشهای بینالمللی را در حوزه محیط زیست کاهش دهیم، پیچیدگیهای محیط زیستی نشان میدهد هیچ کشوری به تنهایی نمیتواند جهت مقابله با این مشکلات دست و پنجه نرم کند و باید راه حل پویا داشته باشیم.
حمایت محیط زیستی ژاپن از ایران
سفیر ژاپن در ایران گفت: امسال شاهد توفانهای بی شماری در شرق دور بودهایم و در ژاپن برنامه کنترل گرد و غبار از سال ۲۰۰۲ آغاز شده و ما برنامههایی با کشورهایی همچون چین، کره و مغولستان داشتهایم. همچنین سه برنامه عمل با کره و چین امضا کردهایم و اکنون هم انجام برنامههای مشترک با کشورهایی از جمله ایران برایمان بسیار حائز اهمیت است.
راهبرد سوریه با رهبری بشار اسد صلح فراگیر با هدف توسعه پایدار است همچنین ایران از طریق برگزاری این اجلاس نقش مؤثری در جهت مقابله با توفانهای گرد و غبار و ماسه داردآیکاوا کازو توشی، با تاکید بر اینکه از اقدامات ایران در زمینه مقابله با توفانهای گرد و غبار حمایت میکنیم، گفت: در سال ۲۰۱۴ نیز تفاهمنامه میان جمهوری اسلامی ایران و محیط زیست ژاپن منعقد شد و ما به دنبال برگزاری کارگاهها و جلسات فنی مشترک بودهایم.
ایران نقش راهبردی در مقابله با توفانهای گرد و غبار دارد
وزیر محیط زیست جمهوری دموکراتیک کنگو نیز اظهار داشت: ایران نقش راهبردی در مقابله با توفانهای گرد و غبار دارد.
اوا بازایبا، افزود: باید اقدامات عملی برای مقابله با پدیدههایی که محیط زیست را به خطر انداخته انجام داد، دانشمندان در مورد شرایط محیط زیستی در نقاط مختلف جهان هشدار دادهاند و نباید نسبت به این قضیه بیتوجه بود. اراده سیاسی در جهان برای مقابله با تغییرات اقلیمی و توفانهای گرد و غبار لازم است و همه باید علیه این تغییرات گامهای موثر برداریم همچنین راهاندازی صندوق مشترک در این راستا بسیار حائز اهمیت است.
مسائل سیاسی مانعی برای روابط بینالمللی محیطزیستی نیست
شب گذشته دو روز برگزاری اجلاس بین المللی مقابله با توفان ماسه و گرد و غبار با سخنرانی معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست به کار خود پایان داد.
علی سلاجقه در این مراسم گفت: با برگزاری این اجلاس به این نتیجه رسیدیم که سیاست نمیتواند کشورها را در مسائل محیط زیستی از همدیگر جدا کند، محیط زیست میتواند ما را در یک اجتماع قرار دهد، با برگزاری اجلاس و برقراری روابط بینالمللی میتوانیم مشکلات و مسائلی را که منجر به بیماریهای روحی و جسمی در مردم میشود، حل کنیم.
وی با بیان اینکه توانستیم با برگزاری این اجلاس مسائل محیط زیستی را جدا از مسائل سیاسی بررسی کنیم، تصریح کرد: این مشکل و هدف واحد برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است و امیدواریم که خروجی این اجلاس به نتایج خوب، همکاریهای مشترک و اقدامات اجرایی ختم شود.
سلاجقه ادامه داد: امیدواریم در یک بازه زمانی مشخص در سازمان ملل متحد برای ایجاد کنوانسیون گرد و غبار تلاش شود، میتوانیم در همه ابعاد با گفتمانسازی و ایجاد ادبیات مشترک، مشکلات را حل کنیم و اجلاس تهران یکی از مصداقهای واقعی این موضوع است.
همه به این نتیجه رسیدند که با توجه به چند وجهی بودن توفانهای ماسه و گرد و غبار، باید مشارکت بینالمللی وجود داشته باشدرئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر نقش زنان در جامعه اظهار داشت: در کشور ما زنان، دختران و بانوان در تمام مسائل سیاسی اجتماعی و فناوری نقش بزرگی ایفا میکنند، درخواست داریم تا یک شبکه بینالمللی در زمینه فعالیت زنان شکل گیرد زیرا زنان در مصرف بهینه انرژی، آلایندهها، تفکیک زباله و آموزش نقش مهمی دارند و مطالبه داریم که در قالب یک شبکه بینالمللی مسائل خود را مطرح کنند تا زنان ایرانی همچنان نقش خود را در زمینه محیط زیست به خوبی ایفا کنند.
گرد و غبار مساله فرامرزی است
همچنین هماهنگکننده مقیم سازمان ملل متحد در ایران نیز در این مراسم گفت: گرد و غبار یک مسئله فرامرزی است که به مشارکت جمعی همه کشورها نیاز دارد، امیدواریم اجلاس بینالمللی مقابله با توفانهای ماسه و گرد و غبار به نتایج خوبی برسد. به گفته رییس جمهور ایران در جلسه افتتاحیه چالش گرد و غبار عمومی است و به مشارکت بینالمللی نیاز دارد.
استفان پریزنر اظهار داشت: در این اجلاس درباره توفانهای گرد و غبار صحبت شد و مذاکراتی نیز میان کشورهایی که تحت تاثیر گرد و غبار هستند صورت گرفت، از جمله موارد دیگر میتوان به تغییرات اقلیمی و تخریب های اجتماعی، اقتصادی و تاثیرات چالش گرد و غبار اشاره کرد. در این خصوص همه به این نتیجه رسیدند که با توجه به چند وجهی بودن توفانهای ماسه و گرد و غبار، باید مشارکت بینالمللی وجود داشته باشد.
نظر شما