«بهارت»؛ نام جدید یا سیاستی تازه؟

به گزارش ایرنا، نخستین ماده قانون در قانون اساسی هند از سال ۱۹۵۶ که به تصویب رسیده است تا آخرین نسخه اصلاح شده که در سال ۲۰۲۲ منتشر شد، می گوید: «بهارت، هند است»، این جمله آن چه تغییر نام هند خوانده شده را معنای دیگر می‌بخشد.

مردم هند از سرزمین خود با نام انگلیسی مورد استفاده تمام دنیا نام نمی‌برند، با این که بهارت یک واژه سانسکریت و برگرفته از قدیمی ترین متون مذهبی آیین هندو است، یک هندی، صرف نظر از مذهبش، کشورش را با این نام می خواند و در موارد دیگر هیند یا هیندوستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. ادای احترام نظامی در ارتش هند، زنده باد هند، جای هیند «Jai Hind»است و گذشته از اختلاط زبانی هندی و انگلیسی، کمتر نشانی از ایندیا (India) در مناسبات زبانی درون مردم هند دیده می‌شود.

در قانون اساسی هند که در سال ۱۹۵۰ به تصویب رسید بیش از ۲۶ نام برای هند، در زبان های گوناگون هندی مشخص شده است که همگی رسمیت دارند.

به بیان دیگر شاید بتوان گفت بهارت نام هند به زبان هندی است که اکنون دولت حاکم این کشور به پشتوانه قدرت بین‌المللی نارندرا مودی، آن را جهانی کند. در نسخه انگلیسی قانون اساسی هند تنها یک بار نام بهارت (Bharat) آمده است اما در نسخه هندی، بهارت (भारत) بیش از ۹۰۰ بار تکرار شده است، دقیقا معادل تعداد دفعاتی که ایندیا را در نسخه انگلیسی می‌توان یافت.

اما علت این تغییر را در کجا می توان یافت؟

بازخورد بین‌المللی

مهم‌ترین دلیلی که دولت‌های جهان برای تغییر نام اقدام می‌کنند، نام‌هایی است که تمامیت ارضی و یکپارچگی ملی آن‌ها را در بر نمی‌گیرد.

در سال‌های گذشته، کشورهایی چون ترکیه، برمه و... نام خود را به دلایل گوناگون نام خود را تغییر داده‌اند و زبان ملی‌ خود را برای روابط بین‌المللی به کار گرفته‌اند، خطوط هوایی ترکیه هم اکنون به ترکی استانبولی Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı شرکت سهامی خطوط هوایی ترکیش خوانده می‌شود اما هنوز عنوان بین‌المللی آن در سازمان هوایی تغییر نکرده است و به نظر نمی رسد به زودی این تغییر نام دیده شود.

از سوی دیگر بهارت، همه منطقه‌ای که اکنون شبه قاره هند نامیده می شود را در بر می‌گیرد، منطقه‌ای از کوهپایه‌های هیمالیا تا اقیانوس هند و پاکستان، بنگلادش، نپال، سری‌لانکا، میانمار بوتان، مالدیو و حتی بخش‌هایی از افغانستان نیز شامل نام بهارت می‌شوند. همین در برگیری جغرافیایی می‌تواند تنش‌زا شده و دیگر کشورها را به چالش‌های استقلال طلبی نسبت به مرکزیت هند ترغیب کند.

توافق ماه‌های اخیر سری‌لانکا و هند، برای معتبر دانستن روپیه هند برای داد و ستد درون کشورها که به منظور گسترش گردشگری صورت گرفت، می‌تواند یک نشانه برای زنده شدن بهارت باشد.

تغییر نام یک کشور صرف نظر از رویکرد سیاسی، برای ایجاد یک چهره جدید بین المللی روی می دهد اما اشاره ای ضمنی به تغییر سیاست‌های داخلی نیز هست، تا جایی که در هندوستان، استفاده از بهارت اشاره به ملی گرایی و استفاده از ایندیا، غرب گرایی را به شکل یک برچسب فکری نشان می‌دهد.

دولت حاکم هند، نام ایندیا را نشانه ای از دوران استعمار می‌داند و می‌گوید این نام از دوران حضور انگلیس در این کشور به طور رسمی استفاده شده است اما برخی این دیدگاه را درست نمی دانند.

برخی روایت ها این گونه است که واژه «هند» ریشه در نام باستانی رودخانه سند یا ایندوس دارد، این یونانی‌ها بودند که در قرن پنجم قبل از میلاد شروع به استفاده از این نام‌گذاری برای اشاره به سرزمین آن سوی رودخانه کردند.

تمدن دره سند که به نام موهنجودارو ۲۶۰۰ تا ۱۹۰۰ پیش از میلاد و هاراپا ۳۳۰۰ تا ۱۳۰۰ پیش از میلاد شناخته می‌شود و کهن‌ترین بخش‌های تاریخ هند به شمار می‌آید در حاشیه رود ایندوس شکل گرفته است.

سیاست داخلی

حزب حاکم هند اکنون بهارَتیا جَنَتا، (Bharatiya Janata Party) نام دارد، بهارتیا به معنی اهل بهارت (هندی) است و جنتا، به معنی مردم، این حزب «مردم هند» نام دارد اما هندویی ترین حزب در هندوستان است و به طور کلی هند را متعلق به پیروان آیین هندو می‌داند.

در تقابل با این حزب، حزب کنگره ملی هند (Indian National Congress) قرار دارد که نامی کاملا انگلیسی را بر خود نهاده، شاید اصلی ترین دلیل سیاسی برای اصرار به تغییر نام هند از ایندیا به بهارت را بتوان در این نام گذاری یافت.

حزب کنگره ملی هند به تازگی ائتلاف حزبی جدیدی را برای بازگشت به هند دموکراتیک، شکل داده است و نام آن را با الهام از نام هند آزاد شده I.N.D.I.A نهاده است، موضوعی که نارندرا مودی نخست وزیر هند را در مقام رهبر حزب بهارتیا جنتا، به واکنش بسیار جدی واداشت و در سخنرانی هفتگی حزبی خود، به شدت به راهول گاندی و حزب کنگره تاخت.

شاید دانستن این نکته که مالیک آرجون کارگه رهبر حزب کنگره ملی هند، به مهمانی شام روسای گروه ۲۰ که سیاستمداران هندی با دعوت نامه رسمی به نام رییس جمهور بهارت در آن حاضر بودند، دعوت نشده بود.

نام مرکز همایش‌های جدید دهلی که نشست های گروه ۲۰ در آن برگزار شد نیز «بهارت مانداپام» است، مانداپام به معنی ایوان ورودی معبد هندو و نام معابد جنوب هند است.

جامعه و فرهنگ

بهارت در اصل سرزمین هندوها است، اگر بر نام سانسکریت این سرزمین تاکید شود، به معنی گوشه‌گیری بیشتر مسلمانان، مسیحیان، سیک‌ها و... خواهد بود.

در قدیمی‌ترین متون هندی، پوراناها که بخشی از کتاب مقدس آیین هندو هستند، «بهاراتاپورانا»، بهاراتوارشا را به عنوان سرزمینی که در شمال برف و یخ و در جنوب دریا دارد، یاد می‌کند اما ریشه اصلی بهارت به حماسه کهنسال مهابهاراتا برمی‌گردد که روایت های شفاهی آن به هزار سال پیش از میلاد، نسخه‌های مکتوب آن به ۴۰۰ قبل از میلاد و نخستین آثار مدون آن به قرن ۴ میلادی بازمی‌گردد.

در این اثر حماسی که به زبان سانسکریت نوشته شده پادشاه بهاراتا، به عنوان یکی از اجداد سرزمین و پادشاهی مهم معرفی می‌شود که مردم هند فرزندان بهاراتا به شمار می‌آیند. پادشاهی که فرزندان او، اقوام مختلف شبه قاره را تشکیل دادند و از سوی دیگر در ریگ ودا، کهن‌ترین متن مقدس آیین هندو که ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد به کتابت درآمده، نام بهاراتا به عنوان یک پادشاه یا یک قبیله آورده شده است.

در این دیدگاه نام بهارت، جایی برای مردم غیرهندو باقی نمی‌گذارد اما این نکته نیز نباید نادیده باقی بماند که روح تساهل و تسامح در میان مردم بزرگترین دموکراسی دنیا در طول تاریخ با وجود هر اندیشه حاکمیتی حفظ شده است.

آیا بی جی پی، موفق به تغییر نام هند می‌شود؟

در طول سال‌های نخست وزیری نارندرا مودی، به عنوان یکی از ملی‌گراترین و مذهبی‌ترین سیاستمداران هندی، ۲ بار دیگر نیز حذف کامل نام ایندیا درخواست شده است با این حال دادگاه عالی هند، به این اقدام رای مثبت نداده و همچنان ایندیا و بهارت را به صورت هم زمان به رسمیت می‌شناسد.اما این بار این دعوی به جای مطرح شدن در دادگاه عالی هندوستان به مجلس عوام و خواص ( لوک سبها و راجیا سبها) رسیده است و رفتارهای دولت حاکم این موضوع را به شدت جدی نشان می‌دهد با این حال باید دید آیا ساختمان جدید مجلس هند می‌تواند نام ایندیا را از روی کشور هند بردارد و بهارت را به تنها نام رسمی این کشور تبدیل کند؟