بررسی ابعاد مختلف این عملیات را به کارشناسان ذی‌ربط می‌سپاریم و شیوه اجرا، موفقیت‌ها و مراحل آتی آن را در اخبار مستمر خبرگزاری‌های مختلف، دنبال می‌کنیم. در اینجا هدف ما آن است که به دو پرسش مهم در رابطه با رژیم صهیونیستی پاسخ دهیم که در برابر این عملیات بی‌سابقه، غافلگیرشده و تقریباً هیچ گزینه مطلوبی را نه در کوتاه‌مدت و نه در درازمدت، در واکنش به این عملیات، پیش روی خود ندارد:
۱. رژیم صهیونیستی، با وجود تصویر هالیوودی که از آن به عنوان ابرقدرت خاورمیانه ساخته‌اند، چرا غافلگیر شد؟
۲. صهیونیست‌ها برای برون رفت از این بحران دست به چه اقداماتی می‌زنند و چه گزینه‌هایی پیش‌روی خود دارند؟
مخالفان تا حامیان سرسخت رژیم صهیونیستی، همگی به غافلگیری و شکست اطلاعاتی رژیم صهیونیستی در مواجهه با طوفان‌الاقصی معترف هستند. اما در مورد دلایل این غافلگیری، اجماع وجود نداردتقریباً در سرتاسر طیف تحلیلی، از مخالفان تا حامیان سرسخت رژیم صهیونیستی، همگی به غافلگیری و شکست اطلاعاتی رژیم صهیونیستی در مواجهه با طوفان‌الاقصی معترف هستند. اما در مورد دلایل این غافلگیری، اجماع وجود ندارد و می‌توان گفت همه این دلایل در کنار یکدیگر سبب این غافلگیری هستند.
اسباب غافلگیری رژیم صهیونیستی
پس از بررسی خروجی‌های خبری و اندیشکده‌ها، می‌توان گفت در مجموع دلایل زیر به عنوان اسباب غافلگیری رژیم صهیونیستی در این ماجرا، مطرح شده‌اند:
- صهیونیست‌ها احساس می‌کردند عملیات‌های تروریستی اخیر آنها با هدف حذف رهبران و نیروهای کارآمد مقاومت از یک سو و فشارهای اقتصادی، محاصره تجاری و ایجاد موانع مختلف در مسیر معیشت مردم ساکن در نوار غزه، به شدت حماس را از تعادل خارج کرده و به میزان قابل توجهی از قدرت مانور آن کاسته است.
- صهیونیست‌ها به توانمندی و ابزارهای جاسوسی قدرتمند خود مطمئن بودند و احساس می‌کردند این داشته‌ها در کنار این باور که فلسطینیان حماس را به دلیل آغاز یک جنگ، مسئول خواهند دانست، عامل بازدارنده جدی را ایجاد خواهد کرد.
- روزانه نزدیک به ۱۹ هزار کارگر فلسطینی از غزه وارد سرزمین‌های اشغالی می‌شوند و این به معنای این بود که بخش قابل توجهی از معیشت فلسطینیان به اقتصاد رژیم صهیونیستی پیوند خورده و برهم خوردن این موازنه، معیشت بسیاری را در نوار غزه تحت تأثیر قرار خواهد داد.
- موفقیت‌های دیپلماتیک رژیم صهیونیستی در عادی سازی روابط خود با چند کشور مسلمان و پیشبرد مذاکرات برای توسعه توافقنامههای عادی‌سازی روابط و همچنین قدم برداشتن در مسیر توسعه توافق‌های پیشین به ویژه با امارات و آغاز روابط با بازیگری همچون عربستان سعودی، نوعی اطمینان خاطر در صهیونیست‌ها به وجود آورده بود.
- تظاهرات‌های گسترده در چند ماه اخیر در سراسر سرزمین‌های اشغالی در اعتراض به سیاست‌های کابینه بنیامین ناتنیاهو و تلاش او برای تسلط هرچه بیشتر اقلیت افراطی صهیونیست، بر همه شئون سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دیگر صهیونیست‌ها. به عبارت دیگر نابسامانی داخلی در سرزمین‌های اشغالی و مناقشات گسترده سیاسی در میان خود رهبران صهیونیست، به شدت آنها را مشغول کرده بود.
در مجموع می‌توان گفت عمده دلایل غافلگیری رژیم صهیونیستی ریشه در تحولاتی دارند که صهیونیست‌ها آنها را نشانه‌هایی دال بر بهبود وضعیت و جایگاه این رژیم در منطقه خاورمیانه تلقی می‌کردند.
برای مثال صهیونیست‌ها در ماه ژوئن(خرداد) ۲۰۲۳ در دانشگاه تل‌آویو میزبان رویداد هفته سایبری بودند که در کنار آن بیش از ۸۰ ساعت پنل تخصصی و کنفرانس‌های موضوعی برگزار شد. میزبانان و میهمانان، متفق‌القول، اسرائیل را یک «کشور استارت‌آپی» بی‌نظیر توصیف کردند و مدعی شدند دستاوردهای شرکت‌های اسرائیلی در حوزه امنیت سایبری، آن را به یک قدرت سایبری شکست‌ناپذیر تبدیل کرده است.
در گذر زمان این ادعاها به آنها نوعی اطمینان خاطر بخشید؛ حداقل در بخش سایبری؛ اما همین هیبت قدرت سایبری، در جریان عملیات طوفان‌الاقصی و در پی حملات سایبری گروه‌های مقاومت فلسطینی، درهم شکست و باعث غافلگیری صهیونیست‌ها شد.
صهیونیست‌ها برای برون رفت از این بحران چه خواهند کرد؟
قدرت سایبری صهویونیست‌ها، در جریان عملیات طوفان‌الاقصی و در پی حملات سایبری گروه‌های مقاومت فلسطینی، درهم شکست و باعث غافلگیری آنها شدحال باید به این پرسش بپردازیم که صهیونیست‌ها برای برون رفت از این بحران چه خواهند کرد؟ آیا برنامه‌ای از پیش تعیین شده دارند و چنین روزی را پیش‌بینی کرده بودند یا خیر؟ جدا از این‌ها، واکنش رژیم صهیونیستی به این عملیات گسترده، چه و چگونه خواهد بود؟
در اینجا نیز با اتکا بر نظرها و تحلیل‌هایی، به این پرسش پاسخ می‌دهیم که توسط کارشناسان اندیشکده‌ها و مراکز فکری و خبری غربی، مطرح شده‌اند. بیشتر این افراد در حمایت از رژیم صهیونیستی قلم می‌زنند و ما جمع‌بندی نظرهای آنها را در رابطه با این مساله مرور می‌کنیم. در مجموع با اتکا بر منابع یادشده می‌توان گفت انتظار می‌رود صهیونیست‌ها در سه سطح به این عملیات واکنش نشان دهند: کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت.
همانگونه که اشاره شد، رژیم صهیونیستی به اعتراف همه کارشناسان حتی حامیان صهیونیست‌ها، در برابر این عملیات، در سطح راهبردی و همچنین تاکتیکی، غافلگیر شد. لذا چاره‌ای ندارد تا به منظور حفظ حیاتش، اقدامات خود را در زمان‌بندی بسیار دقیق اجرا کند.
آنها معتقدند رژیم صهیونیستی در رسیدن به اهدافش در این سه سطح، با دشواری زیادی روبرو خواهد بود. صهیونیست‌ها همه تلاش خود را به کار می‌گیرند تا سه هدف زیر را در کوتاه‌مدت محقق سازند:
_ وادار کردن نیروهای مقاومت فلسطین به خروج از سرزمین‌های اشغالی
_ جلوگیری از ورود نیروهای بیشتر مقاومت به سرزمین‌های اشغالی و انجام اقدامات ویرانگر و گرفتن اسیر از صهیونیست‌ها؛ به ویژه از نیروهای نظامی و امنیتی رژیم صهیونیستی
_ خاموش کردن خمپاره‌اندازها و پایان‌دادن به بارش راکت‌های حماس بر سر صهیونیست‌ها در سرزمین‌های اشغالی.
حتی در صورت تحقق این اهداف سه‌گانه، رژیم صهیونیستی با چالش‌های بزرگ‌تری در میان‌مدت مواجه خواهد شد. پس از این صهیونیست‌ها همه تلاش خود را به کار می‌گیرند تا اهداف میان‌مدت زیر را محقق سازند که از این قرار هستند:
_ جلوگیری از سرریز کردن عملیات نیروهای مقاومت به کرانه باختری
_ جمع‌آوری اطلاعات هر چه بیشتر در رابطه با وضعیت کنونی حماس (با انجام بازداشت‌های غیرقانونی ساکنان نوار غزه یا برخی از نیروهای میدانی حماس)
_ آغاز اقدامات لازم برای آزادسازی گروگان‌های صهیونیست
باید توجه داشت که به عقیده این کارشناسان، برای اجرای سومین بخش از اقدامات، لازم است اهداف یادشده محقق شوند. به عبارت دیگر، تحقق این اهداف پیش‌شرط و پیش‌نیاز کسب موفقیت در درازمدت است؛ آن هم در حالی که حتی در صورت موفقیت در دو مرحله یادشده، برای تضعیف حماس و جلوگیری از تکرار چنین رویدادی، رژیم صهیونیستی با گزینه‌های بسیار دشوارتری مواجه خواهد بود. این گزینه‌های دشوار از این قرار هستند:
پیامدهای اقدامات رژیم صهیونیستی
۱. مواجهه با عملیات‌های غافلگیرانه بیشتر از جانب نیروهای مقاومت فلسطینی
برای تحقق بخش قابل توجهی از اهداف کوتاه و میان مدت، رژیم صهیونیستی پس از حملات هوایی، اقدام به یورش زمینی خواهد کرد و وارد نوار غزه می‌شود. باید به این نکته توجه داشت زمانی که رژیم صهیونیست اقدام به انجام حمله زمینی گسترده علیه نوار غزه کند، باید وارد یک منطقه بسیار متراکم به لحاظ ساختمانی و همچنین جمعیتی شود و در نتیجه هم تلفات جانی و هم خسارات مادی سنگینی را متحمل خواهد شد.
درگیری صهیونیست‌ها در این منطقه، بخش اعظم قوای نظامی و اطلاعاتی آنها را درگیر خواهد کرد و این به مقاومت فرصت می‌دهد از طریق تونل‌های زیرزمینی علیه صهیونیست‌ها وارد عمل شده تا ضمن تحمیل خسارت‌های بیشتر به آنان، شمار زیادی از آنها را به اسارت درآورد.
رژیم صهیونیستی نمی‌تواند حماس را از نوار غزه حذف کند چه آنکه این تشکیلات در همه زیرساخت‌های موجود در این منطقه رخنه کرده و آنها را اداره می‌کند و در صورت حذف کامل، صهیونیست‌ها با جمعیت خشمگینی مواجه خواهند بود۲. از دست رفتن فرصت‌های دیپلماتیک جدید و قرار گرفتن دستاوردهای دیپلماتیک پیشین در معرض خطر
بدون شک حمله زمینی به نوار غزه، تلفات غیرنظامی زیادی را به دنبال خواهد داشت. این سبب می‌شود تا مذاکرات صهیونیست‌ها با عربستان سعودی متوقف شود. چه آنکه سعودی‌ها حل مساله فلسطین و رفع مشکلات کنونی نوار غزه را به عنوان پیش‌شرط مذاکرات برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی مطرح کرده است. از سوی دیگر همه کشورهایی که توافقنامههای آبراهام را امضا کردند، در صورت ادامه درگیری‌ها، منافع کنونی خود را در سرزمین‌های اشغالی در معرض خطر می‌بینند و به طور قطع بر توقف یورش زمینی اصرار خواهند کرد.
۳. غیرممکن بودن حذف کامل حماس یا یافتن جایگزین برای آن
رژیم صهیونیستی نمی‌تواند حماس را از نوار غزه حذف کند چه آنکه این تشکیلات در همه زیرساخت‌های موجود در این منطقه رخنه کرده و آنها را اداره می‌کند و در صورت حذف کامل، صهیونیست‌ها با جمعیت خشمگینی مواجه خواهند بود که به لحاظ اقتصادی به شدت دچار معضل هستند و باید برای جلوگیری از سرریز خشونت دوباره به سرزمین‌های اشغالی، مشکلات فراوان اقتصادی را رفع کند.
همچنین نمی‌تواند جایگزینی برای آن بیابد. با وجود مخالفت‌های میان حماس و فتح در کرانه باختری، گروهی همچون فتح حاضر نخواهد بود سوار بر تانک‌های اسرائیلی وارد نوار غزه شده و جایگزین حماس شود.
با توجه به این سه گزینه دشوار، برخی از کارشناسان اندیشکده‌های غربی بر این باورند ناتنیاهو ممکن است از اقدام نظامی زمینی و ورود به نوار غزه خودداری کند و با انجام حملات هوایی گسترده، مواضع حماس را هدف قرار داده و خسارات سنگینی را بر نوار غزه تحمیل کند و از این راه تا جایی که ممکن است ادامه حیات حماس را دشوار سازد.
به عبارت دیگر ادامه درگیری را برای حماس فرسایشی کرده و آن را وادار به آتش‌بس کند. این یعنی در پیش گرفتن راهبردی که پیش از این نیز از آن بهره گرفته است. اما همین کارشناسان معتقدند ممکن است این بار حماس برنامه‌هایی را از پیش تعیین کرده باشد که هنوز کسی از آنها مطلع نباشد و در نتیجه همه معادلات صهیونیستی به‌هم خورده و نتایج دلخواه‌شان محقق نشود.
منابع:
https://www.foreignaffairs.com/middle-east/what-hamas-attack-means-israel-daniel-byman-alexander-palmer
=https://www.foreignaffairs.com/middle-east/martin-indyk-why-hamas-attacked-and-why-israel-was-taken-surprise?_gl
https://www.cfr.org/in-brief/surprise-palestinian-attack-spawns-fears-wider-mideast-war
https://foreignaffairs.house.gov/press-release/icymi-chairman-mccaul-joins-cnns-state-of-the-union-to-discuss-hamas-terrorist-attack-on-israel
https://foreignpolicy.com/۲۰۲۳/۱۰/۰۸/iran-irgc-role-involvement-hamas-attack-israel-gaza-war-hezbollah
https://www.cfr.org/in-brief/irans-support-against-israel-bolsters-hamas
https://www.aei.org/op-eds/hamas-unwanted-anniversary-present-some-worrisome-changes-since-israels-۱۹۷۳-war%ef%bf%bc
نظر شما